Lusitaniar lursagu
| Lusitaniar lursagu | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Mammalia |
| Ordena | Rodentia |
| Familia | Cricetidae |
| Generoa | Microtus |
| Espeziea | Microtus lusitanicus (Gerbe, 1879)
|
| Banaketa mapa | |
 | |
Lusitaniar lursagua (Microtus lusitanicus) cricetidae familiako karraskaria da, Iberiar penintsulan eta hego-mendebaldeko Frantzian bizi dena[1].
Lur azpian bizi denez, harrapatzea zaila egiten zaie bere harrapariei (batez ere urubiari eta hontz zuriari).
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Tamaina txikiko karraskaria da, 77.5-105.0 mm-ko gorputza eta 17.0-30.0 mm-ko isats motza duena. Belarriak nahiko txikiak ditu, 6.5-10.0 mm-koak eta hankak 13-16 mm neurtzen dute. Lursagu hau 14.0-19.0 g-ko pisua izatera irits daiteke. Animali honen morfologiak, buru handia, mutur biribildua, begi txikiak eta gorputz zilindrikoa besteak beste, bere ekologiaren isla argia dira. Izan ere, animalia lurrazpiko bizitzara moldatuta dago. Oro har gorputzaren kolorea grisa da alde bentralean eta argituz edo tonalitate marroiagoa hartuz joaten da alde dortsalean. Isatsak ere kolore desberdinak izaten ditu argituz baitoa alde dortsaletik bentralerantz. Batzuetan gorputzaren alboetan erreflexu argiagoak izaten ditu. Ez da dimorfismo sexualik deskribatu kolorearen aldetik baina gazteek orokorki gris ilunagoak izaten dituzte helduek baino. Bi ugatz inginal pare dituzte eta hortzeri-formula
| Hortzeri-formula |
| 1.0.0.3 |
| 1.0.0.3 |
da.
Banaketaren arabera, koloreak aldakortasuna daukala ikusi da espezie honetan. Altura handietan edo eremu hezeetan bizi direnak ilunagoak dira. Eremu epelagoetan aldiz, zuloak sakontasun handiagoan eraikitzen dituztenez sendoagoak eta tamaina handiagokoak dira eremu hotzetakoak baino. Hau erlazionatuta egon daiteke deskribatu diren bi subespezierekin:
- M.l. mariae, penintsulako ipar-ekialdeko eremu hezeetan deskribatutako espezie txikia eta
- M.l.lusitanicus, eragin mediterranearra duten hegoaldeko eremuetan deskribatutako tamaina handiagoko espeziea.
Iberiar penintsulan M.l.pelanclonius eta M.l. planiceps subespezieak ere deskribatu dira.
Banaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Europan Iberiar penintsularen ipar-mendebaldean eta Frantziako hego-mendebaldeko muturrean agertzen da[2]. Iberiar penintsulan ekialdeko banaketa-muga Nafarroa eta Huescan kokatzen da; hortik Errioxa, Soria eta Guadarramara, zein Gredos eta Gatako mendilerroetara jaisten delarik[3]. Portugalen, Serra da Estrelatik sartu eta Setubalera arte iristen da, Lisboatik hegoaldera. Euskal Herrian, Arabako hegoaldean eta Nafarroako erdialdetik behera izan ezik beste eremu guztietan aurkitu daiteke.
Habitata[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Habitat oso dibertsotan agertzen da; naturaletan, erreka txikietako ertz, gaztainondo baso eta hariztietan besteak beste, zein laborantza lurretan ere (patata, azenario, arroz eta fruta arbolen landaketetan). Lurzoru bigun, heze eta landaretza askoko eremuek mugatuko dute lursagu honen agerpena, itsas mailatik 2000 m-ra arte, Gredosko mendilerroan eta Pirinioetan[4].
Elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Espezie herbiboroa da eta geofitoetan oinarritutako dieta nahiago izaten du. Elikagaien hautespena belarraren bizi-zikloaren araberakoa izango da. Hazten ari denean, negu-udaberrian, hosto eta zurtoin txikiak jaten ditu eta udazken-udaran aldiz, Oxalis pes-caprae eta Cyperus sp.-ren erraboilak, Avena sterillisen haziak eta beste landare batzuen errizoma eta tuberkulu txikiak gehitzen ditu dietara. Beste zenbait landare ere jan ditzake, hala nola, Poa annua, Cynodon dactylon, Medicago nigra, Beta vulgaris, Lupinus sp., Trifolium sp. eta Aegilops sp.[5].
Ugalketa eta ontogenia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ugalketa baldintza klimatiko eta elikagaien aberastasunak mugatuko du. Baldintzak egokiak direnean, lursaguak aktibo mantentzen dira urte osoan. Hegoaldeko populaziotan, urtaro lehorreko belar freskoaren eskasiak, ugalkortasunean murrizketa eragingo du udaran. Emeak bost astetan lortzen dute heldutasun sexuala eta arrek pixka bat beranduago, zazpi astetan. Kumaldi bakoitzeko enbrioi kopurua aldakorra da, 1-5 artean, nahiz eta oro har 2-3 izaten diren. Kumeak biluzik eta itsu jaiotzen dira eta gutxi gorabehera 1.5 g pisatu eta 15 mm neurtzen dute. Ilajea, jaio eta hiru egunetara hasten da eta bi astetan helduen itxura bereko animalia txiki bilakatzen dira. Gatibuan daudenean ikusi da araldi garaia dutela, ernaldiak 22-24 egun irauten dituela eta 28 egunetik behin erditzen dutela.
Bizimodua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ez dago populazioen dinamikaren inguruko ikerketarik habitat naturaletan. Fruta-arbolen landaketetan ohiko dentsitateak 100-200 ale/ha izaten dira, baina baldintza egokietan 300 ale/ha-ko dentsitatea gainditu dezake[4]. Animalia honen antolaketa soziala ere ez dago oso ikertua. Beste zenbait lursagu espezietan bezala taldetxo txikietan antolatzen dela uste da, ugal-bikote bat eta adin desberdinetako gazteak osatzen dutena[6]. Animalia induskatzailea da eta sortzen dituen galeriak funtzio desberdinak dituzte; lurrazaleakoak (15 cm-tarainoko sakontasunekoak), elikadurarako zein harraparietatik alde egiteko bideratzen dira, eta tunel sakonagoak berriz (40 cm bitartekoak), elikagaien metaleku eta habiak izateko. Landaredi askoko eremuetan edota lurzoruaren ezaugarriek zuloak egiten uzten ez dutenean, lurrazalean bizi daitezke, habiak harri txiki edo landare artean sortzen dituztelarik[5]. Espezien presentzia belar artean uzten dituzten arrastoengatik edo induskatu ondoren geratzen diren lur mendixkengatik behatu daiteke.
Espezieen arteko elkarrekintzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hontz zuriaren (Tyto alba) eta urubiaren (Strix aluco) harrapakin ohikoa da, baita karniboro txiki eta ertain askorena ere.
Antzeko espeziea Mediterranear lursagu (Microtus duodecimcostatus) du. Orokorrean Microtus duodecimcostatus Microtus lustanicus baino zertxobait sendoagoa da. Premaxilarra irtenagoa du M. duocecimcostatusek, beraz, mutur luzeagoa izango du. Gainera, M. lusitanicusen isatsa kolore bikoa izango da, argiagoa alde dortsalean eta ilunagoa bentralean, eta M. duodecimcostatusena aldiz guztiz grisa da[7].
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Edukiaren zati bat EuskalNatura.eus webgunetik hartu da, copyrightaren jabeak onartu baitu hango testu-edukiak Euskarazko Wikipedian CC BY-SA 3.0 ES Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Espainia lizentziarekin argitaratzea, baldin eta iturria aipatzen bada (ikusi eztabaida orria).
- ↑ Microtus (Terricola) lusitanicus, en Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (editors). 2005. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed).[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Corbet, G.B.. (1978). The Mammals of the Palaearctic Region: A Taxonomic Review, British Museum (Natural History). Londres eta Ithaca, NY: Cornell University Press.
- ↑ Palomo, L. J... (1999). Microtus lusitanicus. in: The Atlas of European Mammals. Londres: Academic Press.
- ↑ a b Palomo, LJ; Gisbert, J.. (2002). Atlas de los mamíferos terrestres de España. Madril: Dirección General de Conservación de la Naturaleza. SECEM-SECEMU.
- ↑ a b Mathias, M.L... (1999). «Morphology of the incisors and the burrowing activity of Mediterranean and Lusitanian pine voles (Mammalia, Rodentia)» Mammalia (54): 301-306..
- ↑ Almaga, C.. (1973). «Sur la structure des populations des Pitymys iberiques» Rev. Facult. Cienc. Lisboa (17): 383-426..
- ↑ Madureira, M.L... (1982). «New data on the taxonomy of portuguese Pitymys» Arq.Mus. Bocage Ser. A (I): 341-368..
Datuak: Q1768744
Multimedia: Microtus lusitanicus / Q1768744
Espezieak: Microtus lusitanicus