Mohawk hizkuntza
| Mohawk hizkuntza | |
|---|---|
| Datu orokorrak | |
| Hiztunak | 3.500 |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza hizkuntza autoktono Ipar Amerikako hizkuntza indigena Hizkuntza irokiarrak | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | hizkuntza polisintetikoa |
| Alfabetoa | latindar alfabetoa |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-2 | moh |
| ISO 639-3 | moh |
| Ethnologue | moh |
| Glottolog | moha1258 |
| UNESCO | 264 |
| IETF | moh |
| Endangered Languages Project | 1668 |
Mohawk hizkuntza (autoglotonimoa: kanien’kéha) mohawk herriaren hizkuntza tradizionala da. Hizkuntza irokiarren familiakoa da eta 3.000 hiztun inguru ditu AEB-n eta Kanadan.[1][2]
Akwesasnen bada haurrei hizkuntza hori irakasten dien lehen hezkuntzako eskola bat; gurasoak ere hizkuntza hori berpizten saiatzen ari dira. Horren inguruan ekarpen handiak egin dituen hizkuntzalaria Mark Baker da.
Dialektoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mohawk-ak 3 dialekto nagusi ditu: Mendebaldekoa (6 Nazioak eta Tyendinaga), Erdialdekoa (Ahkwesáhsne), eta Ekialdekoa (Kahnawà:ke eta Kanehsatà:ke); euren arteko aldeak luzera da. Hori mohawk herriarekin lotzen da . mendean. /r/-ren ahoskera indartsua da euskalki guztietan.
| Azpiko fonologia | Mendebaldekoa | Zentrala | Ekialdekoa | |
|---|---|---|---|---|
| '7' | /tsjata/ | [ˈʤaːda] | [ˈʤaːda] | [ˈʣaːda] |
| '9' | /tjohtu/ | [ˈdjɔhdũ] | [ˈɡjɔhdũ] | [ˈʤɔhdũ] |
| 'ura' | /kjaʔtʌʔs/ | [ˈɡjàːdʌ̃ʔs] | [ˈɡjàːdʌ̃ʔs] | [ˈʤàːdʌ̃ʔs] |
| 'txakurra' | /erhar/ | [ˈɛrhar] | [ˈɛlhal] | [ˈɛrhar] |
Fonologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Fonema jarraian doa (AFI erabiliz). Bere irudikapen fonologikoa /slashes/ da, eta ortografian mohawk estandarra.
Kontsonanteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mohawk-en fonologiaren ezaugarri interesgarrienetakoa frantsesa edota ingelesaren ekarpenetan izan ezik ezpainetako kontsonanterik ez duela da. Bertan [m] eta [p] erabiltzen dira (mátsis matches y aplám Abraham). Soinu horiek mohawk-aren fonologiari egindako gehiketa berantiarrak dira, eta Europako kolonizazioaren ondoren sartu ziren. "Mohawk" hitza exonimo bat da.
| Hortzkaria | Hobikaria | Belarra | Glotala | |
|---|---|---|---|---|
| Sudurkaria | n | |||
| Leherkaria | t | k | ʔ | |
| Afrikatua | d͡ʒ | |||
| Igurzkari | s | h | ||
| Hurbilkaria | l | j | w | |
| Dardarkaria | r |
Bokalak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Aurrekoa | Zentrala | Hurrengoa | |
|---|---|---|---|
| Itxia | i | ũ | |
| Erdikoa | e | ʌ̃ | o |
| Irekia | a |
i, e, a, eta o bokal ez-sudurkariak dira, ʌ̃ eta ũ berriz, bokal sudurkariak dira eta ez dira sudurkariak.
