Edukira joan

Moneta-merkatua

Wikipedia, Entziklopedia askea

Moneta-merkatua finantza-merkatu independente baina lotuen multzoa da. Merkatu horietan finantza-aktiboak trukatzen dira, eta aktibo horien izendatzaile komuna amortizazio-epe laburra da, gehienez ere hemezortzi hilabetekoa, arrisku txikikoa eta likidezia handikoa dena.

ELGAren (Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea) arabera, kapital-merkatuak epe luzerako enplegatze- eta finantzaketa-eragiketak hartzen ditu barnean, bai eta eragiketa horiek nagusiki egiten dituzten erakundeak ere. Kapital-merkatuaren barruan bi merkatu daudela esan daiteke: balore-merkatua eta epe luzeko kreditu-merkatua. Aldi berean, balore-merkatuak errenta finkoko merkatuen eta errenta aldakorreko merkatuen artean banatzen dira.

Mendebaldeko herrialde gehienetan diru-merkatuko hainbat tresna daude, besteak beste, diruzaintzako kontuak, merkataritza-papera, bankarien onarpenak, gordailuak, gordailu-ziurtagiriak, kanbio-letrak, berrerosteko akordioak, funts federalak eta aktiboek eta bizitza laburrekoek babestutako baloreak. Tresnek epe, txanpon, kreditu-arrisku eta egitura desberdinak dituzte. Merkatu bat diru-merkatu gisa deskriba daiteke, baldin eta oso aktibo likidoz eta epe laburrerako aktiboz osatuta badago. Diru-merkatuko funtsek balio publikoetan, gordailu-ziurtagirietan, enpresen merkataritza-eginkizunetan eta oso likidoak eta arrisku txikikoak diren beste balio batzuetan inbertitu ohi dute. Hiru diru mota garrantzitsuenak oinarrizko produktuen dirua, diru fiduziarioa eta banku komertzialen dirua dira. Oinarrizko produktuen dirua berez balio handikoak diren produktuetan oinarritzen da, eta trukerako bitarteko gisa jokatzen dute. Diru fiduziarioak, bestalde, gobernuaren agindu batetik lortzen du bere balioa.

Diru-merkatuak, munduko finantza-sistemari likidezia ematen diotenak, baita kapital-merkatuei ere, finantza-merkatuen sistemarik zabalenaren parte dira.

Parte-hartzaileak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Diru-merkatua mailegua eskatu edo eman nahi duten finantza-erakundeek eta diru- edo kreditu-banatzaileek osatzen dute. Parte-hartzaileek maileguan hartu eta epe laburrerako ematen dute zerbitzua, normalean 12 hilabeterako. Diru-merkatuak normalean "papera" deitzen diren epe laburreko finantza-tresnetan parte hartzen du. Hori ez dator bat epe finkorako finantzaketa lortzeko kapitalen merkatuarekin, zeina bonuen eta akzioen bidez hornitzen den.

Diru-merkatuaren muina bankuarteko maileguen kontzeptuaren ingurukoa da, non bankuek elkarri maileguak eman eta elkarri ematen baitizkiote finantza-tresnak erabiliz, hala nola merkataritza-papera eta . Tresna horiek Londresko bankuarteko eskaintza-motaren (LIBOR) arabera baloratzen dira maiz, termino zehatzerako eta monetarako.

Oro har, finantza-enpresek beren finantzaketa bermatzen dute gordailuen bermea duten merkataritza-paper kantitate handiak jaulkiz. Merkataritza-paper honen funtzio garrantzitsuena, jarritako aktibo baliotsuen konpromisoak babestea da. Aktibo horiek hainbat gauza izan ditzakete barnean, hala nola automobilentzako maileguak, kreditu-txartelarekin kobratzeko eskubideak, etxebizitzetarako edo merkataritzarako hipoteka-maileguak, erakundeek babestutako balioak eta beste finantza-aktibo batzuk. Zenbait korporazio handik, finantzen aldetik egonkorrak direnek, beren rol komertziala ere jaulkitzen dute; beste batzuek, aldiz, nahiago dute bankuek beren izenean jaulkitzea.

Merkatu Finantzarioak[1]

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Finantza-merkatuek, oro har, funts mailegagarrien merkatua osatzen dute, baina aktibo negoziatuen ezaugarrien arabera bereizten dira, kapital-merkatuaren eta diru-merkatuaren artean.

ELGAren arabera, kapital-merkatuan sartzen dira epe luzeko kokatze- eta finantzaketa-eragiketak, bai eta eragiketa horiek nagusiki egiten dituzten erakundeak ere. Kapital-merkatuaren barruan bi merkatu aipa daitezke: balore-merkatua eta epe luzeko kreditu-merkatua. Aldi berean, balore-merkatuak errenta finkoko merkatuen eta errenta aldakorreko merkatuen artean banatzen dira.

Moneta merkatuaren ezaugarriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Diru-merkatuaren ezaugarri bereizgarriak epe laburra, arrisku txikiagoa eta bertan negoziatzen diren aktiboen likidezia dira. Hona hemen funtsezko ezaugarriak:

  1. Handizkako merkatuak dira; izan ere, parte-hartzaileak finantza-erakunde handiak edo industria-enpresak izaten dira, eta finantza-baliabide asko negoziatzen dituzte profesional espezializatuen erabakietatik abiatuta.
  2. Merkatu horietan arrisku txikiko aktiboak negoziatzen dira, bai erakunde jaulkitzaileen kaudimenetik (Altxor Publikoa edo tamaina handiko finantza- edo industria-erakundeak), bai ematen dituzten berme gehigarrietatik (hipoteka-tituluak, adibidez, edo banku-erakunde batek abalatutako enpresa-ordaindukoak) eratorriak.
    Euroaren txanponak eta bileteak
  3. Likidezia handiz negoziatutako aktiboak dira, bai epemuga epe laburragatik (normalean 18 hilabete baino gehiago ez dituena), bai bigarren mailako merkatuetan negoziatzeko aukerengatik. Gainera, haiekin eragiketak egiten dira maiz, oso epe laburrera atzera egiteko itunarekin.
  4. Negoziazioa parte-hartzaileen artean egiten da zuzenean, edo bitartekari espezializatuen bidez.
  5. Finantza-berrikuntzarako malgutasun eta gaitasun handia dute, eta, horren ondorioz, finantza-bitartekari berriak, finantza-aktibo berriak eta jaulkipen-teknika berritzaileagoak sortu dira. Hauek dira aipagarrienak:

Jaulkipen-teknikak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jaulkipen-teknikak berritzen joaten dira denboran zehar, aipagarrienak hurrengoak izango lirateke:

  • Interesen deskontua edo kobrantza tiraderan. Formula horren arabera, aktiboaren erosleak eskuratze-unean balio nominala baino gutxiago ordaintzen du, eta balio nominala jasotzen du ezeztatze-unean. Ordaindutako kopuruaren eta kopuru nominalaren arteko aldea erosleak lortzen duen deskontua edo errentagarritasuna da; logikoa denez, erosleak ez du aldizkako interesik jasotzen, osorik aurrez kobratzen baititu. Horrela jaulkitzen diren merkatu monetarioko tituluak enpresa ordaindukoak eta Altxorraren letrak dira.
  • Zero kupoia. Kasu horretan, interesak zorra heldutakoan ordaintzen dira; beraz, tituluak beren balio nominalaren arabera eskuratzen dira (edo horren azpitik), eta prima desberdinekin amortizatzen dira, itzultzeko epearen arabera. Horrela jaulkitzen diren merkatu monetarioko tituluak kutxako bonuak eta bankuko altxortegikoak dira.
  • Tasa aldakorra. Kasu honetan, interes-tasa finkoa ez duten tituluak ematen dira, erreferentziako interes-tasaren baten arabera aldatzen direnak, hala nola, bankuarteko tasa gehi diferentzial finko bat. Formula hori bonu eta zor-agiri jakin batzuk jaulkitzeko erabili ohi da, eta interes-tasa aldakorreko kredituetatik hartu izan da.

Moneta merkatuko aktiboak[2]

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Altxor letrak[4] : estatu batek edo berau ordezten duen altxorrak, jaulkitzen dituen finantza-tituluak edo bonuak dira, epemuga urtebete baino laburragoa dutenak.
  • Enpresen zor-agiriak[5] : Zor-agiriak idatzizko dokumentuak dira, kanbio-letren antzekoak, baina ez da beharrezkoa tinbre ofizialean egitea. Zor-agiri baten bidez, pertsona batek konpromisoa hartzen du beste bati diru-kopuru bat ordaintzeko biek adostutako egunean.

Moneta merkatuaren garapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azken urteetan diru-merkatuetan izan den garapen handiaren funtsezko arrazoiak bi kategoriatan sailka daitezke.

Bai agintaritza ekonomikoak, bai beste eragile ekonomiko batzuk, saiatu dira diru-merkatuen garapena bultzatzen, haiek ekonomiaren funtzionamendurako sortzen zituzten ondorio mesedegarriak ikusita. Ildo horretan, diru-merkatuek honako helburu hauek lortzeko egiten duten ekarpena nabarmendu behar da:

  • Diru-politikaren helburuak lortzea.
  • Interes-tasen egitura egokia eratzea.
  • Eragile ekonomikoen finantza-erabakien eraginkortasuna.
  • Defizit publikoaren finantzaketa ortodoxoa.

Nabarmentzekoak dira, besteak beste, inflazio-tasa altuak, produktu nazionalaren hazkunde txikia, gastu eta defizit publikoen hazkunde bizkorra, iraultza teknologikoa eta abar.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Manual de mercados financieros. .
  2. Tema 2: La renta fija. Valoración y gestión de carteras de renta fija. .
  3. «Partikularrak» portal.kutxabank.es (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
  4. Altxorraren letra. 2019-11-27 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).
  5. (Gaztelaniaz) «Zer dira zor-agiriak?» Fundación Gaztenpresa 2014-02-26 (Noiz kontsultatua: 2024-12-03).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]