Nafarroako Eremu Mistoa
Nafarroako Eremu Mistoa edo Eremu Mistoa Nafarroa Garaiko lurraldeari Euskararen Foru Legearen bidez (1986an onartua) ezarri dizkioten hiru hizkuntza-eremuetako bat da. Bestei bi eremuak Eremu Ez-euskalduna eta Eremu Euskalduna dira. Eremu Mistoak Nafarroa Garaiaren erdialdeko udalerriak barne hartzen ditu, gutxi gorabehera. Eremu Mistoan, euskara ofiziala da, gaztelaniarekin batera. Azken hamarkadetan, legeari egindako aldaketen bidez, zenbait udalerri eremu mistora sartu dira.
Legea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskararen Foru Legeak hauxe dio eremu mistoari dagokionez:
| « | Euskara irakaskuntzan sartuko da pixkana-pixkanaka, progresiboki eta behar adina, ikastetxeetan euskarazko irakaskuntza duten lerroak sortuz, hala eskatzen dutenendako.
Hezkuntza maila ez-unibertsitarioetan euskara ikasketak emanen zaizkie hala nahi duten ikasleei, oinarrizko eskolatzearen bukaeran euskararen jakintza nahikoa izan dezaten.[1] |
» |
1986an Euskararen Foru Legea onartu zen unean eremu mistoa udalerri hauek osatu zuten:
- Abartzuza, Antsoain, Agoitz, Artzibar, Atetz, Atarrabia, Barañain, Bidangoze, Bidaurreta, Burgi, Burlata, Deierri, Eguesibar, Erronkari, Etxarri, Etxauri, Ezkabarte, Ezkaroze, Espartza, Garde, Gares, Gesalatz, Goñerri, Gorza, Iruñea, Itza, Itzaltzu, Izaba, Jaitz, Jaurrieta, Lezaun, Lizarra, Lizoain, Odieta, Olaibar, Ollo, Oltza, Orotz-Betelu, Otsagabia, Sartze, Txulapain, Uharte, Urzainki, Uztarrotz, Zabaltza, Zizur Zendea, Zabaltza eta Ziritza udalerriak.[2]
Ondoren eremu mistoari udalerri hauek ere gehitu zitzaizkion: Berriobeiti, Berriozar, Orkoien eta Zizur Nagusia. 2010an Nafarroako Legebiltzarrak Aranguren, Beraskoain, Galar Zendea eta Noain Elortzibar udalerriak ere eremu mistoan sartzea onartu zuen.[2] Horietatik hiru lehenek —hots, Aranguren Ibarrak, Beraskoainek eta Galar Zendeak— erabakia berretsi zuten.
2010eko otsailaren 3an eremu mistoan denera 343.585 biztanle bizi ziren, hots, eremu mistoan sartuta zeuden Nafarroa Garaiko biztanleen % 54,49 eta Nafarroa Garaiko bost udalerrietatik bat.[2]
2014ko abenduaren 30ean, eremu mistoko euskarazko irakaskuntza murrizteko, zuzenketa aurkeztu zuen PPk. Izan ere, D ereduaren eskaintza publikoa eremu ez-euskaldunekoaren pare jarri nahi zuen. Ikastolek eskariari erantzuten zietela adierazi zuen.[3]
2017ko martxoaren 17an eremu mistoa zabaltzeko proposamena tramiterako onartu zuen Nafarroako Parlamentuak.[4] Ondorioz, eremu mixtoa asko zabaldu zen: Abaigar, Adios, Allin, Amezkoabarren, Antzin, Añorbe, Aranaratxe, Arellano, Artazu, , Bargota, Beriain, Biurrun-Olkotz, Cabredo, Deikaztelu, Eneritz, Erriberri, Eulate, Galoze, Garinoain, Itzagaondoa, Larragoa, Leotz, Lerga, Longida, Mendigorria, Metauten, Mirafuentes, Murieta, Obanos, Oibar, Oteitza, Puiu, Tafalla, Muru Artederreta, Tirapu, Untzue, Urralbeiti, Urrotz Hiria, Uxue, Villatuerta, Zangoza, Zirauki eta Zuñiga. Aldaketa hauek ekainaren 22an onetsi zituen Nafarroako Parlamentuak.
Gune soziolinguistikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gune soziolinguistikoak, biztanleria euskaldunaren ehunekoaren arabera[5]:
1.a, euskaldunen ehunekoa % 20 baino gutxiago duten udalerriek osatua.
2.a, euskaldunen ehunekoa % 20 eta % 49 bitartean duten udalerriek osatua.
| Udalerria (izen ofiziala) |
Kodea | Guneak sortzeko erreferentzia balioa (%) |
Gune soziolinguistikoa |
|---|---|---|---|
| Abáigar | 001 | 6,4 | 1 |
| Abárzuza / Abartzuza | 002 | 11,5 | 1 |
| Adiós | 007 | 7,1 | 1 |
| Aibar / Oibar | 009 | 6,4 | 1 |
| Allín / Allin | 011 | 15,4 | 1 |
| Améscoa Baja | 013 | 10,8 | 1 |
| Ancín / Antzin | 014 | 8,2 | 1 |
| Añorbe | 018 | 5,7 | 1 |
| Ansoáin / Antsoain | 016 | 15,3 | 1 |
| Aoiz / Agoitz | 019 | 17,4 | 1 |
| Aranarache / Aranaratxe | 021 | 10,6 | 1 |
| Aranguren | 023 | 9,7 | 1 |
| Arce / Artzi | 028 | 18,0 | 1 |
| Arellano | 030 | 13,9 | 1 |
| Artazu | 039 | 12,1 | 1 |
| Barañáin / Barañain | 901 | 11,5 | 1 |
| Bargota | 047 | 4,4 | 1 |
| Belascoáin | 052 | 3,6 | 1 |
| Beriáin | 905 | 7,7 | 1 |
| Berrioplano / Berriobeiti | 902 | 14,8 | 1 |
| Berriozar | 903 | 13,1 | 1 |
| Bidaurreta | 253 | 14,9 | 1 |
| Biurrun-Olcoz | 056 | 5,6 | 1 |
| Burgui / Burgi | 059 | 13,0 | 1 |
| Burlada / Burlata | 060 | 13,2 | 1 |
| Cabredo | 063 | 20,3 | 2 |
| Cendea de Olza / Oltza Zendea | 193 | 15,1 | 1 |
| Cirauqui / Zirauki | 074 | 11,9 | 1 |
| Ciriza / Ziritza | 075 | 18,3 | 1 |
| Cizur | 076 | 9,2 | 1 |
| Dicastillo | 080 | 6,7 | 1 |
| Echarri / Etxarri | 083 | 26,6 | 2 |
| Enériz / Eneritz | 089 | 11,0 | 1 |
| Esparza de Salazar / Espartza Zaraitzu | 095 | 34,0 | 2 |
| Estella-Lizarra | 097 | 14,1 | 1 |
| Etxauri | 085 | 25,7 | 2 |
| Eulate | 100 | 5,4 | 1 |
| Ezcabarte | 101 | 16,7 | 1 |
| Ezcároz / Ezkaroze | 093 | 13,3 | 1 |
| Galar | 109 | 13,2 | 1 |
| Gallués / Galoze | 111 | 27,7 | 2 |
| Garde | 113 | 9,4 | 1 |
| Garínoain | 114 | 5,8 | 1 |
| Goñi | 118 | 2,8 | 1 |
| Güesa / Gorza | 119 | 0,0 | 1 |
| Guesálaz / Gesalatz | 120 | 7,8 | 1 |
| Huarte / Uharte | 122 | 18,2 | 1 |
| Isaba / Izaba | 128 | 22,5 | 2 |
| Iza / Itza | 131 | 17,3 | 1 |
| Izagaondoa | 132 | 8,8 | 1 |
| Izalzu / Itzaltzu | 133 | 20,8 | 2 |
| Jaurrieta | 134 | 10,8 | 1 |
| Juslapeña | 136 | 23,1 | 2 |
| Larraona | 143 | 10,1 | 1 |
| Leoz / Leotz | 150 | 28,2 | 2 |
| Lerga | 151 | 0,7 | 1 |
| Lezaun | 154 | 14,0 | 1 |
| Lizoáin-Arriasgoiti / Lizoain-Arriasgoiti | 156 | 20,6 | 2 |
| Lónguida / Longida | 158 | 16,6 | 1 |
| Mendigorria | 167 | 5,2 | 1 |
| Metauten | 168 | 12,7 | 1 |
| Mirafuentes | 170 | 14,5 | 1 |
| Murieta | 177 | 6,4 | 1 |
| Obanos | 183 | 12,1 | 1 |
| Ochagavía / Otsagabia | 185 | 22,0 | 2 |
| Odieta | 186 | 35,2 | 2 |
| Oláibar | 188 | 19,9 | 1 |
| Olite / Erriberri | 191 | 6,1 | 1 |
| Orkoien | 906 | 14,3 | 1 |
| Oronz / Orontze | 198 | 30,3 | 2 |
| Oroz-Betelu / Orotz-Betelu | 199 | 5,0 | 1 |
| Oteiza | 200 | 4,3 | 1 |
| Pamplona / Iruña | 201 | 11,2 | 1 |
| Puente la Reina / Gares | 206 | 13,1 | 1 |
| Pueyo | 207 | 13,2 | 1 |
| Roncal / Erronkari | 210 | 14,3 | 1 |
| Salinas de Oro / Jaitz | 214 | 23,3 | 2 |
| Sangüesa / Zangoza | 216 | 11,7 | 1 |
| Sarriés / Sartze | 222 | 5,1 | 1 |
| Tafalla | 227 | 8,6 | 1 |
| Tiebas-Muruarte de Reta | 228 | 7,1 | 1 |
| Tirapu | 229 | 12,0 | 1 |
| Ujué / Uxue | 235 | 8,8 | 1 |
| Unzué / Untzue | 238 | 6,6 | 1 |
| Urraúl Bajo | 242 | 15,5 | 1 |
| Urroz-Villa | 243 | 6,7 | 1 |
| Urzainqui / Urzainki | 245 | 14,9 | 1 |
| Uztárroz / Uztarroze | 247 | 5,8 | 1 |
| Valle de Egüés / Eguesibar | 086 | 10,6 | 1 |
| Valle de Ollo / Ollaran | 194 | 28,0 | 2 |
| Valle de Yerri / Deierri | 260 | 18,9 | 1 |
| Vidángoz / Bidankoze | 252 | 24,3 | 2 |
| Villatuerta | 257 | 6,9 | 1 |
| Villava / Atarrabia | 258 | 18,7 | 1 |
| Zabalza / Zabaltza | 262 | 16,2 | 1 |
| Zizur Mayor / Zizur Nagusia | 907 | 17,7 | 1 |
| Zúñiga | 265 | 13,3 | 1 |
2018ko azterketa soziolinguistikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2018ko datuen arabera Nafarroa Garaiko herritarren % 14,1k euskaraz bazekien, % 8 euskaldun hartzailea zen, eta % 77,9k ez zekien euskaraz. Zazpi urte lehenagoko zifrekin konparatuz, euskaraz ez zekitenen kopuruak gora egin zuen.[6]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «ZER DIO LEGEAK?», Berria, 2014-10-02
- ↑ a b c Nafarroako Aldizkari Ofiziala[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ «Eremu mistoko euskarazko irakaskuntza murrizteko, zuzenketa aurkeztu du PPk», Berria, 2014-12-31
- ↑ https://web.archive.org/web/20181010135514/https://www.berria.eus/albisteak/132752/nafarroako_parlamentuak_tramiterako_onartu_du_euskararen_legearen_moldaketa_eremu_mistoa_zabaltzeko.htm
- ↑ Nafarroa Garaiko datu soziolinguistikoak 2020ko ekaina, Iruña, Argitaratzailea: Nafarroako Gobernua et Euskarabidea – Euskararen Nafar Institutua, Euskararen Sustapenaren eta Plangintzaren Zerbitzua. Legezko gordailua: LG NA 940-2020
- ↑ a b c Nafarroako Gobernua. (2018). Azterketa soziolinguistikoa. Nafarroako Gobernua, 7 or. ISBN LG NA 940-2020..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q108611745