Nazio Batuetako Estatu kide

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nazio Batuetako estatu kideen mapa, beren lurraldeekin (NBEk onartutako mendeko lurraldeak barne).[1] NBEk estatu kide baten partetzat jo gabe egoteagatik ondokoak baztertu dira : Vatikanoko Hiria (Santa Bereak estatu ez-kide behatzaile estatusa du), Palestinar Lurraldeak(Palestina PAEk ordezkatzen du, behatzaile kategoriarekin), Mendebaldeko Sahara (Marokoren eta Fronte Polisarioaren arteko eztabaida estatusa) eta Antartika (Itun antartikoak ezarritako estatusa).

Gaur egun Nazio Batuetako estatu kideak 193 dira, horietako bakoitza Nazio Batuen Batzar Nagusiko kide izanik.[2]

Herrialde berriak onartzeko Segurtasun Kontseiluko hamabost kideetatik gutxienez bederatzik aldeko botoa eman behar dute, eta bost kide iraunkorretako bakar bat ere ezin da aurka egon. Ondoren, Batzar Nagusiak onartu behar du, bi hereneko gehiengoarekin.[3]

Jatorrizko kideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nazio Batuetako egungo estatu kideen mapa, onarpen-daten arabera bereizita.     1945 (jatorrizko kideak)      1946–1959      1960–1989      1990–      Estatu behatzaileak

NBEa 1945eko urriaren 24an eratu zen ofizialki, NBEko Segurtasun Kontseiluko bost kide iraunkorrek (Txinako Errepublika, Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna (SESB), Ameriketako Estatu Batuak (AEB), Frantzia eta Erresuma Batua) eta beste sinatzaile gehienek Nazio Batuen Gutuna berretsi ondoren.[4] Guztira, 51 jatorrizko kide (edo kide fundatzaile) elkartu ziren urte hartan; horietako 50ek Nazioarteko Antolaketari buruzko Nazio Batuen Konferentziako GUTUNA sinatu zuten 1945eko ekainaren 26an. Polonia ez zen egon konferentzian ordezkatuta eta 1945eko urriaren 15ean sinatu zuen.[5]

Jatorrizko kideen artean, 49k jarraitzen dute, horietako batzuk ordeztu duen estatu baten bitartez; hala, SESB desegin ondoren Errusiako Federazioak hartu zuen bere tokia. Bestalde, jatorrizko beste bi kide, Txekoslovakia eta Jugoslavia, desegin dira, eta desegitearen ondorioz bertan sortu diren estatuak, NBEko eskubide osoko kide gisa onartu dira, baina aurrekoen jarraipenik gabe.

NBE sortu zenean, Txinako lekua Txinako Errepublikak betetzen zuen, baina 2578 ebazpenaren ondorioz, gaur egun Txinako Herri Errepublika betetzen du.

Jatorrizko kide batzuk, geroago independizatu ziren arren, ez ziren subiranoak NBEn sartu zirenean:[6]

  • Bielorrusia (orduan Bielorrusiako Errepublika Sozialista Sobietarra) eta Ukraina (orduan Ukrainako Errepublika Sozialista Sobietarra) ziren Sobietar Batasuneko bi errepublika, 1991n independentzia lortu zuten arte.
  • India. Garai hartan, Indiaren Partizioa baino lehen, Pakistango eta Bangladeshko gaur egungo lurraldeak ere hartzen zituen bere baitan britainiar agintaldian; harik eta 1947an independentzia osoa lortu arte.
  • Filipinak estatu libre elkartua izan zen, 1946. urtean erabateko independentzia lortu arte.
  • Zeelanda Berria, garai hartan estatu subiranoa bazen ere, 1947 arte ez zuen lortu beste estatuekin harremanak izateko burujabetza osoa. [7]

Egungo kideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oraingo kideak eta onarpenaren datak ondoren daude zerrendatuta. Letra lodiz, jatorrizko kideak izan ziren herrialdeak.[8][9]

Ordena alfabetikoa herrialdearen izen ofizialak zehazten du, eta estatuen ordezkariek Batzar Nagusiaren bilkuretan nola eseri behar duten zehazteko erabiltzen da. Batzar horretan urtero zozketa egiten da estatu kide bat abiapuntutzat hartzeko.[10] Zenbait kidek beren izen ofizial osoak erabiltzen dituzte izendapen ofizialetan, eta, beraz, izen arrunten ordena ez da betetzen.

Herrialdea Sarrera-data
Afganistan 1946ko azaroaren 19a
Albania 1955eko abenduaren 14a
Alemania 1973ko irailaren 18a
Andorra 1993ko uztailaren 28a
Angola 1976ko abenduaren 1a
Antigua eta Barbuda 1981eko azaroaren 11
Saudi Arabia 1945eko urriaren 24a
Aljeria 1962ko urriaren 8a
Argentina 1945eko urriaren 24a
Armenia 1992ko martxoaren 2a
Australia 1945eko azaroaren 1a
Austria 1955eko abenduaren 14a
Azerbaijan[11] 1992ko martxoaren 2a
Bahamak 1973ko irailaren 18a
Bangladesh 1974ko irailaren 17a
Barbados 1966ko abenduaren 9a
Bahrain 1971ko irailaren 21a
Bielorrusia[11][12] 1945eko urriaren 24a
Belgika 1945eko abenduaren 27a
Belize 1981eko irailaren 25a
Benin 1960ko irailaren 20a
Bhutan 1971ko irailaren 21a
Bolivia 1945eko azaroaren 14a
Bosnia-Herzegovina 1992ko maiatzaren 22a
Botswana 1966ko urriaren 17a
Brasil 1945eko urriaren 24a
Brunei 1984ko irailaren 21a
Bulgaria 1955eko abenduaren 14a
Burkina Faso 1960ko irailaren 20a
Burundi 1962ko irailaren 18a
Cabo Verde 1975eko irailaren 16a
Kanbodia 1955eko abenduaren 14a
Kamerun 1960ko irailaren 20a
Kanada 1945eko azaroaren 9a
Qatar 1971ko irailaren 21a
Txad 1960ko irailaren 20a
Txile 1945eko urriaren 24a
Txinako Herri Errepublika[13] 1945eko urriaren 24a
Zipre 1960ko irailaren 20a
Kolonbia 1945eko azaroaren 5a
Comoreak 1975eko azaroaren 12a
Kongoko Errepublika 1960ko irailaren 20a
Costa Rica 1945eko azaroaren 2a
Boli Kosta 1960ko irailaren 20a
Kroazia[14] 1992ko maiatzaren 22a
Kuba 1945eko urriaren 24a
Danimarka 1945eko urriaren 24a
Dominikar Errepublika 1978ko abenduaren 18a
Ecuador 1945eko abenduaren 21a
Egipto[15] 1945eko urriaren 24a
El Salvador 1945eko urriaren 24a
Arabiar Emirerri Batuak 1971ko abenduaren 9a
Eritrea 1993ko maiatzaren 28a
Eslovakia 1993ko urtarrilaren 19a
Eslovenia[14] 1992ko maiatzaren 22a
Espainia 1955eko abenduaren 14a
Estatu Batuak 1945eko urriaren 24a
Estonia[11] 1991ko irailaren 17a
Etiopia 1945eko azaroaren 13a
Errusia[11] 1945eko urriaren 24a
Fiji 1970eko urriaren 13a
Filipinak 1945eko urriaren 24a
Finlandia 1955eko abenduaren 14a
Frantzia 1945eko urriaren 24a
Gabon 1960ko irailaren 20a
Gambia 1965eko irailaren 21a
Georgia[11] 1992ko uztailaren 31
Ghana 1957ko martxoaren 8a
Grenada 1974ko irailaren 17a
Grezia 1945eko urriaren 25a
Guatemala 1945eko azaroaren 21a
Ginea 1958ko abenduaren 12a
Ginea Bissau 1974ko irailaren 17a
Ekuatore Ginea 1968ko azaroaren 12a
Guyana 1966ko irailaren 20a
Haiti 1945eko urriaren 24a
Honduras 1945eko abenduaren 17a
Hungaria 1955eko abenduaren 14a
India 1945eko urriaren 30a
Indonesia 1950eko irailaren 28a
Iran 1945eko urriaren 24a
Irak 1945eko abenduaren 21a
Irlanda 1955eko abenduaren 14a
Islandia 1946ko azaroaren 19a
Marshall Uharteak 1991ko irailaren 17a
Salomon Uharteak 1978ko irailaren 19a
Israel 1949ko maiatzaren 11
Italia 1955eko abenduaren 14a
Jamaika 1962ko irailaren 18a
Japonia 1956ko abenduaren 18a
Jordania 1955eko abenduaren 14a
Kazakhstan[11] 1992ko martxoaren 2a
Kenya 1963ko abenduaren 16a
Kirgizistan[11] 1992ko martxoaren 2a
Kiribati 1999ko irailaren 14a
Kuwait 1963ko maiatzaren 14a
Lesotho 1966ko urriaren 17a
Letonia[11] 1991ko irailaren 17a
Libano 1945eko urriaren 24a
Libia 1955eko abenduaren 14a
Liberia 1945eko azaroaren 2a
Liechtenstein 1990eko irailaren 18a
Lituania[11] 1991ko irailaren 17a
Luxenburgo 1945eko urriaren 24a
Ipar Mazedoniako Errepublika[14] 1993ko apirilaren 8a
Madagascar 1960ko irailaren 20a
Malaysia 1957ko irailaren 17a
Malawi 1964ko abenduaren 1a
Maldivak 1965eko irailaren 21a
Mali 1960ko irailaren 28a
Malta 1964ko abenduaren 1a
Maroko 1956ko azaroaren 12a
Maurizio 1968ko apirilaren 24a
Mauritania 1961eko urriaren 27a
Mexiko 1945eko azaroaren 7a
Micronesia 1991ko irailaren 17a
Monako 1993ko maiatzaren 28a
Montenegro[14] 2006ko ekainaren 28a
Mongolia 1961eko urriaren 27a
Mozanbike 1975eko irailaren 16a
Myanmar 1948ko apirilaren 19a
Namibia 1990eko apirilaren 23a
Nauru 1999ko irailaren 14a
Nepal 1955eko abenduaren 14a
Nikaragua 1945eko urriaren 24a
Niger 1960ko irailaren 20a
Nigeria 1960ko urriaren 7a
Norvegia 1945eko azaroaren 27a
Zeelanda Berria 1945eko urriaren 24a
Oman 1971ko urriaren 7a
Herbeherak 1945eko abenduaren 10a
Pakistan 1947ko irailaren 30a
Palau 1994ko abenduaren 15a
Panama 1945eko azaroaren 13a
Papua Ginea Berria 1975eko urriaren 10a
Paraguai 1945eko urriaren 24a
Peru 1945eko urriaren 31
Polonia 1945eko urriaren 24a
Portugal 1955eko abenduaren 14a
Erresuma Batua 1945eko urriaren 24a
Siria[15] 1945eko urriaren 24a
Afrika Erdiko Errepublika 1960ko irailaren 20a
Txekia 1993ko urtarrilaren 19a
Hego Korea 1991ko irailaren 17a
Kongoko Errepublika Demokratikoa 1960ko irailaren 20a
Laos 1955eko abenduaren 14a
Dominikar Errepublika 1945eko urriaren 24a
Moldavia[11] 1992ko martxoaren 2a
Ipar Korea 1991ko irailaren 17a
Tanzania 1961eko abenduaren 14a
Ruanda 1962ko irailaren 18a
Rumania 1955eko abenduaren 14a
Saint Kitts eta Nevis 1983ko irailaren 23a
Samoa 1976ko abenduaren 15a
San Marino 1992ko martxoaren 2a
Saint Lucia 1979ko irailaren 18a
São Tomé eta Príncipe 1975eko irailaren 16a
Saint Vincent eta Grenadinak 1980ko irailaren 16a
Senegal 1960ko irailaren 28a
Serbia[14] 2000ko azaroaren 1a
Seychelles 1976ko irailaren 21a
Sierra Leona 1961eko irailaren 27a
Singapur 1965eko irailaren 21a
Somalia 1960ko irailaren 20a
Sri Lanka 1955eko abenduaren 14a
Hegoafrika 1945eko azaroaren 7a
Sudan 1956ko azaroaren 12a
Hego Sudan 2011ko uztailaren 14a
Suedia 1946ko azaroaren 19a
 Suiza 2002ko irailaren 10a
Surinam 1975eko abenduaren 4a
Eswatini 1968ko irailaren 24a
Tailandia 1946ko abenduaren 16a
Tajikistan[11] 1992ko martxoaren 2a
Ekialdeko Timor 2002ko irailaren 27a
Togo 1960ko irailaren 20a
Tonga 1999ko irailaren 14a
Trinidad eta Tobago 1962ko irailaren 18a
Tunisia 1956ko azaroaren 12a
Turkmenistan[11] 1992ko martxoaren 2a
Turkia 1945eko urriaren 24a
Tuvalu 2000ko irailaren 5a
Ukraina[11] 1945eko urriaren 24a
Uganda 1962ko urriaren 25a
Uruguai 1945eko abenduaren 18a
Uzbekistan[11] 1992ko martxoaren 2a
Vanuatu 1981eko irailaren 15a
Venezuela 1945eko azaroaren 15a
Vietnam 1977ko irailaren 20a
Yemen 1947ko irailaren 30a
Djibouti 1977ko irailaren 20a
Zambia 1964ko abenduaren 1a
Zimbawe 1980ko abuztuaren 25a

Estatu espainiarrak kandidatura aurkeztu zuen eta ez zen onartua izan Francoren erregimenak faxismoarekin izandako harremanen ondorioz. Azkenan, NBEko Segurtasun Kontseiluak gomendatu ondoren, 1955ean Batzar Nagusiak Espainia eta beste hamabost estatu onartzea erabaki zuen.[16] Segurtasun Kontseiluan Espainiako hautagaitzak aldeko 10 boto lortu zituen, eta Belgikako abstentzioa, León Dagrelle nazien kolaborazionista ez estraditatzeagatik azalduta.

Behatzaileak eta kide ez direnak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Estatu kideez gain, kide ez diren bi Estatu Behatzaile Iraunkor daude: Egoitza Santua eta Palestinako Estatua.[17]

Halaber, estatu batzuei behatzaile izaera eman zitzaien NBEn eskubide osoko kide gisa onartu aurretik.[18] Estatu kide baten sorrerari behatzen dion estatu baten kasurik berriena Suitza izan zen, 2002an onartu zena.[19]

Europar Batasuneko erakunde bati, Europako Batzordeari, behatzaile-estatutua eman zitzaion 1974an.[20]

Mendebaldeko Sahararen subiranotasunaren estatusa liskarrean dago Marokoren eta Fronte Polisarioaren artean. Lurralde gehiena Marokok kontrolatzen du, gainerakoa (Eremu Liberatua) Saharako Arabiar Errepublika Demokratikoak, Fronte Polisarioak aldarrikatua. Mendebaldeko Sahara "lurralde ez-autonomo" gisa katalogatu du NBEk.[21]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ The World. Nazio Batuak.
  2. ↑ What are Member States?. Nazio Batuak.
  3. ↑ About UN Membership. Nazio Batuak.
  4. ↑ . History of the United Nations. Nazio Batuak.
  5. ↑ . Founding Member States. Nazio Batuak.
  6. ↑ . The World in 1945. Nazio Batuak.
  7. ↑ . New Zealand Sovereignty: 1857, 1907, 1947, or 1987?. Parlament de Nova Zelanda Agost del 2007.
  8. ↑ Current Member States. Nazio Batuak.
  9. ↑ . Blue Book "Permanent Missions to the United Nations No. 300". Nazio Batuak març del 2010.
  10. ↑ Thailand's name picked to set seating arrangement for General Assembly session. Nazio Batuak 2 d'agost del 2005.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Sobietar Batasuna Nazio Batuen jatorrizko kide izan zen, eta 1941eko abenduaren 24an sartu zen kide gisa. Horrekin sartu ziren Bielorrusia eta Ukraina sobietar errepublika sozialistak. Errusiak ofizialki ordeztu zuen Sobiet Batasuna, 1991ko abenduaren 24an. Sobietar Batasuneko beste estatuak, Bielorrusia eta Ukraina izan ezik, kide izan ziren 1991tik 1992ra bitartean.
  12. ↑ 1991ko irailaren 19ra arte, Belarus izena zuen (1991-1995) Bielorrusiako Errepublika Sozialista Sobietarrak
  13. ↑ Taiwan Txinako Errepublika izan zen erakundearen sortzaileetako bat, Txina izenarekin. Hala ere, Batzar Nagusiaren 2.758 ebazpenak kide izaera eman zion Txinari, Txina osoaren izenean.
  14. ↑ a b c d e Jugoslavia NBEren sortzaileetako bat izan zen, eta 1945eko urriaren 24an sartu zen. 1992an desegin zenean orduan sortu ziren Bosnia-Herzegovina, Kroazia. Ipar Mazedonia, eta Eslovenia; Jugoslaviaren ordez Jugoslaviako Errepublika Federala sartu zen 2000ko otsailaren 1ean; gero 2003ko otsailaren 4an ofizialki aldatu zuen izena Serbia eta Montenegro izen hartzek. 2006ko ekainaren 6an, estatu batasun hori desegitea onartu zen, eta haren ordez Serbia jarri zen. Azkenik, Montenegro ere kide izendatu zuten 2006ko ekainaren 28an.
  15. ↑ a b Egipto eta Siria Nazio Batuetako jatorrizko kideak izan ziren, 1945eko urriaren 24an onartuak. Bi estatuak Arabiar Errepublika Batua osatuz batu ziren 1958ko urtarrilaren 21ean. Egun horretatik aurrera, kide bakar gisa ordezkatu ziren, 1961eko urriaren 13an Estatuko batasuna desegin zen arte, eta bi herrialdeek kide independenteen izaera berreskuratu zuten NBEn. Egiptok "Arabiar Errepublika Batua" izenari eutsi zion 1971ko irailaren 2ra arte, "Egiptoko Arabiar Errepublika" izena aldatu zutenean.
  16. ↑ LLEONART AMSÉLEM, ALBERTO JOSÉ. «El ingreso de España en la ONU. Obstáculos e impulsos» Cuadernos de Historia Contemporánea, n.« 17: 115..
  17. ↑ Gharib, Ali. (2012-12-20). U.N. Adds New Name: "State of Palestine". The Daily Beast.
  18. ↑ About Permenant Observers. Nazio Batuak.
  19. ↑ Security Council Recommends Admission of Switzerland as Member of United Nations. Nazio Batuak 24 de juliol del 2002.
  20. ↑ About the EU at the UN — European Union Delegations. Europa.
  21. ↑ Non-Self-Governing Territories listed by General Assembly in 2002. Nazio Batuak.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazio_Batuetako_Estatu_kide&oldid=9279925"(e)tik eskuratuta