Edukira joan

Objektu Bereziki Arriskutsu

Wikipedia, Entziklopedia askea
Irudian ageri den Toutatis asteroidea Objektu Bereziki Arriskutsu gisa sailkatuta dago, baina ez gaitu larregi kezkatuko hurrengo hamarkada edo mendeetan.

Objektu Bereziki Arriskutsu (OBA) bat Lurretik gertuko objektu bat – kometa edo asteroidea – da, bere orbitaren aldi batean Lurrera era nabarmenean hurbiltzen dena eta talka eginez gero, eskualde edo mundu mailako kalte nabariak eragin ditzakeena.[1] Hitzarmenez, gorputz batek halako izendapena jasotzeko bere orbitaren zati batean Lurrarekiko 0.05 unitate astronomikoko intersekzio-distantzia eduki behar du, hau da, uneren batean gure planetatik 19.5 ilargi-distantziara baino gertuago igaro behar da. Gainera, 22ko magnitude absolutua edo distiratsuagoa eduki behar du.[2] Egun ezagutzen ditugun OBAen %98ak ez du Lurraren aurka talka egingo hurrengo ehun urteetan, hurbilketa guztien arabera, ziurtasun osoz.[3]

OBAk bi motatakoak izan daitezke, kometak edo asteroideak, baina gehienak asteroideak dira eta Asteroide Bereziki Arriskutsu (ABA) izena jasotzen dute; badira ordea OBA motako kometa gutxi batzuk, Kometa Bereziki Arriskutsu (KBA) izenez ezagunak. 2020ko urtarrilean 2.044 OBA ezagutzen ziren (Lurretik gertuko populazioaren %9 inguru ordezkatzen dute); horien artetik 157k kilometro bateko diametroa gainditzen dutela uste da.[3][4] ABA gehienak Apolo motako asteroideak dira (1.730), badira ordea Aton motako asteroideak ere (171).[5][6]

OBA baten orbita behar bezala zehazten bada, erraz jakin daiteke hurrengo mendean kalterik sor dezakeen. Sarritan gertatu izan da gorputz baten orbitaren inguruko jakintza nahikoa izan ez, eta aurreikuspenek gorputz horrek Lurraren aurka talka egingo zuela iragartzea, nahiz eta berrikuspenek beranduago aukera horiek ezeztatu. Gaur egun, hurrengo ehun urteetan Lurraren aurka talka egiteko aukeraren bat duten gorputz guztiak Arrisku Taula Zaintzailean zerrendatuta daude.[7] 2020ko urtarrilean taula horrek 43 gorputz baino ez zituen zerrendaturik. Zenbait OBAri aurreikuspen zehatzak egin zaizkie eta halako aurreikuspenek ez dute talka arriskurik iragartzen hurrengo mendeetarako; beste OBA ugari ezin izan dira behar bezala behatu eta hortaz, haien orbitei buruzko datuek hutsuneak dituzte, horregatik, ezin dira zehaztasun handiko aurreikuspenak egin, honek ziurtasun txikiko ondorioak ateratzen uzten du, soilik. Azken urteetan sustatutako ikertalde eta proiektuek OBA ugari aurkitu dituzte, egun 1990eko hamarkadan ezagutzen zirenak halako hamar ezagutzen dira.[3] Planeta Txikien Zentroaren OBAei buruzko webguneak ere gorputz hauei buruzko informazio ugari plazaratzen du.[8]

OBA esanguratsuenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zazpi kilometroko batez besteko diametroarekin (gutxi gorabehera), (53319) 1999 JM8 Apolo motako asteroidea da gaur arte ezagutzen den Objektu Bereziki Arriskutsu handiena, gainera, haren magnitude absolutua ere nabarmena da: 15,2koa. Azpiko taulan ageri diren gorputzak dira OBA esanguratsuenak, baina diametroaren datua ez da oso zehatza, izan ere, suposatutako albedotik eta gorputzaren distiratik eratorria izan da, hau da, hurbilketa bat baino ez da eskaintzen. OBA guztien artetik azkena, euren zerrendari duten kokapenari dagokionean, 1566 Icarus da.[9]

Objektu Bereziki Arriskutsu distiratsuenak[9]
Izendapena Aurkikuntza (H) (mag) D (km) Orbitari buruzko xehetasunak Oharrak Erref
Urtea Tokia Aurkitzailea Taldea a

(UA)

e i

(°)

q

(UA)

Q

(UA)

IOGD

(UA)

(4953) 1990 MU 1990 413 R. H. McNaught 14.1 3 km APO 1.621 0.658 24.4 0.555 2.687 0.02640 — MPC • JPL
3122 Florence 1981 413 S. J. Bus 14.1 5 km AMO 1.769 0.423 22.2 1.020 2.518 0.04430 — MPC • JPL
(16960) 1998 QS52 1998 704 LINEAR 14.3 4 km APO 2.203 0.858 17.5 0.313 4.093 0.01443 — MPC • JPL
4183 Cuno 1959 074 C. Hoffmeister 14.4 4 km APO 1.982 0.634 6.7 0.725 3.240 0.02825 — MPC • JPL
3200 Phaethon 1983 500 IRAS 14.6 5.8 km APO 1.271 0.890 22.3 0.140 2.402 0.01945 — MPC • JPL
(242450) 2004 QY2 2004 E12 Siding Spring Survey 14.7 3 km APO 1.084 0.477 37.0 0.567 1.601 0.04686 — MPC • JPL
(89830) 2002 CE 2002 704 LINEAR 14.9 3.1 km AMO 2.077 0.507 43.7 1.023 3.131 0.02767 — MPC • JPL
(137427) 1999 TF211 1999 704 LINEAR 15.1 2.9 km APO 2.448 0.610 39.2 0.955 3.942 0.01787 — MPC • JPL
(111253) 2001 XU10 2001 704 LINEAR 15.2 3 km APO 1.754 0.439 42.0 0.983 2.524 0.02934 — MPC • JPL
(53319) 1999 JM8 1999 704 LINEAR 15.2 7 km APO 2.726 0.641 13.8 0.978 4.474 0.02346 Ziurrenik OBA handiena MPC • JPL
1981 Midas 1973 675 C. T. Kowal 15.2 2 km APO 1.776 0.650 39.8 0.621 2.931 0.00449 — MPC • JPL
2201 Oljato 1947 690 H. L. Giclas 15.25 2.1 km APO 2.175 0.713 2.5 0.624 3.726 0.00305 — MPC • JPL
(90075) 2002 VU94 2002 644 NEAT 15.3 2.2 km APO 2.134 0.576 8.9 0.904 3.363 0.03010 — MPC • JPL
4179 Toutatis 1989 010 C. Pollas 15.30 2.5 km APO 2.536 0.629 0.4 0.940 4.132 0.00615 — MPC • JPL
(159857) 2004 LJ1 2004 704 LINEAR 15.4 3 km APO 2.264 0.593 23.1 0.920 3.607 0.01682 — MPC • JPL
(85713) 1998 SS49 1998 704 LINEAR 15.6 3.5 km APO 1.924 0.639 10.8 0.694 3.154 0.00234 — MPC • JPL
4486 Mithra 1987 071 E. W. Elst

V. G. Shkodrov

15.6 2 km APO 2.200 0.663 3.0 0.742 3.658 0.04626 — MPC • JPL
1620 Geographos 1951 675 A. G. Wilson

R. Minkowski

15.60 2.5 km APO 1.245 0.335 13.3 0.828 1.663 0.03007 — MPC • JPL
(415029) 2011 UL21 2011 703 CSS 15.7 2.5 km APO 2.122 0.653 34.9 0.736 3.509 0.01925 — MPC • JPL
(242216) 2003 RN10 2003 699 LONEOS 15.7 2.5 km AMO 2.231 0.541 39.6 1.024 3.438 0.00956 — MPC • JPL
12923 Zephyr 1999 699 LONEOS 15.8 2 km APO 1.962 0.492 5.3 0.996 2.927 0.02115 — MPC • JPL
(52768) 1998 OR2 1998 566 NEAT 15.8 2 km APO 2.380 0.573 5.9 1.017 3.743 0.01573 — MPC • JPL

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) «Report of the Task Force on potentially hazardous NEAR EARTH OBJECTS» space.nss.org 2000 (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  2. ↑ «NEO Basics» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  3. ↑ a b c «Discovery Statistics» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  4. ↑ «Unusual Minor Planets» minorplanetcenter.net (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  5. ↑ «JPL Small-Body Database Search Engine» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  6. ↑ «JPL Small-Body Database Search Engine» ssd.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  7. ↑ «Sentry: Earth Impact Monitoring» cneos.jpl.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  8. ↑ «List Of Potentially Hazardous Minor Planets (by designation)» www.minorplanetcenter.net (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).
  9. ↑ a b «List Of Potentially Hazardous Minor Planets (by designation)» www.minorplanetcenter.net (Noiz kontsultatua: 2020-01-25).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lurretik gertuko objektuak
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Objektu_Bereziki_Arriskutsu&oldid=8326069"(e)tik eskuratuta