Ohorezko-dama

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ohorezko-dama eta emaztea

Munduko erlijio gehienek, ezkontza-zeremoniako erritualen barruan, ohorezko dama edo bridesmaid-ren irudia hartzen dute, eskuarki 12 urtetik beherako neska bat, emaztegaiaren zuzeneko odol-lotura duena, segizioa ireki eta aldareraino laguntzeko ardura duena. Batzuetan, kultura anglohiztunetan ere ezaguna den morroi batekin batera dago, ring bearer (eraztuneko mutila) bezala.

XX. mendean, ohorezko damaren rola eraldatu egin da ezkontzako erritualak malgutu ahala; izaera zibileko errito askotan, ordea, figura hori desagertu egin da. Kultura kristau-protestanteetan, kontzeptua emakume heldu bati dagokio, eta ez neskato bati, ezkontza-erritu katolikoak ezartzen duen bezala. Herrialde protestanteetan, nagusiki Estatu Batuetan, modu independentean existitzen da flower girl kontzeptua, herrialde katolikoen ohorezko dama hitzaren baliokidea dena.[1]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ezkontzako zeremonia batean ohorezko dama bat eramateko tradizioa oso zaharra da, munduko kultura eta erlijio ezberdinetan rol honen ebidentzia historikoak daude, baita Erdi Aroa baino lehenagokoak direnak ere, baina garai honetan praktikak indar handiagoa hartu zuen eta Europa osoan instituzionalizatu zen, ondoren Amerikaren "aurkikuntzarekin" Amerikara eramanez.[2]

Erritu kristau katolikoak, jatorriz Erdi Arokoa, rol hau betetzen zuena ohorezko damatzat hartzen zuen, emaztegaiaren odolkidetasun maila zuzena zuen 12 urtetik beherako neskato bati erreferentzia eginez; ondoren, XIX. mendean, hitza mutatuz joan zen, eta pajesita hitzagatik aldatu zen, kohortea irekitzen zuten haurrek jasotzen zuten izena bateratzeko: pajes.

Aldi berean, erritua kultura anglosaxoietan egokitu zen, batez ere erlijio protestanteak sortu zituen zisma kristauaren ondorioz, emaztegaiaren kohortea osatzen zuten pertsonen espektroa zabalduz, honela, ohorezko damaren irudia agertzen da emaztegaiari laguntzen dion emakume heldu bati erreferentzia egiteko, eta "Flower girl" kohortea irekitzen duen neskari erreferentzia egiteko.

XX. mendean, globalizazioaren fenomenoarekin, herrialde katoliko askok ohorezko damaren kontzeptu protestantea hartu zuten, baina kontzeptu hori eredu katoliko ortodoxoarekin bat eginez, eta, horregatik, herrialde katolikoetan ohorezko dama terminoak ohorezko damaren jatorrizko kontzeptuari erreferentzia egiten dio, herrialde protestanteetan flower girl deritzona.[1]

Beste erlijio batzuetan, bereziki asiarretan, neska-lagunari laguntzen dion neskarentzat definizio asko daude, eta bere rolak askotarikoak dira; hala ere, bere nabardurengatik, inplikazioengatik eta atzealdeengatik, ia erlijio guztietan herrialde katolikoetan edo herrialde kristau protestanteetan erabiltzen den flower girl delakoaren pareko figura dagoela ondoriozta daiteke.

Gaur egun, hainbat diziplina zientifikotan ohorezko dama terminoa erabiltzen da neska-lagunarekin odol-lotura zuzena duen 12 urtetik beherako neskato bat izendatzeko, ezkontza kohortea ireki eta lore-konponketa eramateaz arduratzen dena, ia erritu erlijioso gehienetan agertzen dena. Herrialde kristau protestanteetan bakarrik da zehaztugabea hitza, emaztegaiari laguntzen dion eta flower girl terminoarekiko independentea den emakume heldu bati erreferentzia egiten baitio.[3]

Errituala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oro har, kultura gehienetan, ezkontza-zeremoniak erritual izenez ezagutzen den ekintza-protokolo batez osatuta daude, eta horiek pertsonen komunitate batean ezkontza-praktika estandarizatzeko balio dute.[4] Ohorezko damak oso eginkizun garrantzitsua betetzen du ezkontza-erritu gehienetan, oro har emaztegaiaren kohortea irekitzeaz arduratzen baita. Kultura askotan, flower girl (loreen neska) bezala ezagutzen den ohorezko dama, nabardura superstiziosoekin hautematen da, etorkizuneko senar bikoteari zorte ona ekarriko diola uste baita.[5]

Superstizio[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Munduko kultura askok, ohorezko damaren rolari, efektu superstiziosoa ematen diote, senar bikoteak zorte ona ekarriko duela uste baita, senar bikotearen kohesioaren bidez, eta emankortasuna eta ondorengotza sinbolizatzen ditu.

Oro har, neska-lagunaren familian ez dagoenean ezkontza-erritoak eskatzen duen bezala odolkidetasunezko lotura zuzena duen neskarik, senar-emazteen batasuna adierazten duelako eta, beraz, etorkizuneko emaztearekin lotura zuzena izan behar duelako[6], beste neskato batengana jotzen da, odol-ahaidetasunezko mailatik urrunago dagoen neskato batengana edo, besterik gabe, familiatik kanpoko haur batengana; hala ere, komunitate askotan, bereziki hinduak odol-lotura akutua edo familia-lotura txarra duen odol-lotura zuzena ez da. Sineste hau, chamaya pernikahan (ezkontza makillajea) izeneko erritoarekin estuki lotzen da, honen bidez, mutiko bat, ohorezko dama bihurtzen delarik, familian neskarik ez badago, modu honetan, zorte txarra, senar bikotearen gain erortzea saihestuz, Bhagavathy - Feminitatearen jainkosa indiarraren bedeinkapena jasotzen dutelarik.[7]

Baina, sineste hau, eskualde hinduistako konfesional batzuen berezkoa den arren, antropologo batzuek, praktika hau, noizbehinka, eta ez sistematikoki, munduko beste kultura batzuetan agertzen dela ikusi dute, mendebaldeko herrialde kristauetan ere, zorte txarraren herri sinesmena existitzen dela ikusiz, ohorezko dama, zuzeneko odol-ahaidetasunezko neska bat ez bada, eta, beraz, haur batengana jotzen da (anaia, lehengusu edo iloba bat betetzeko). Antropologiako korronte batek flower boy deitu duen fenomeno hori ez da modu sistemikoan agertzen mundu osoko kulturetan, eta Amerikako eta Europako herrialdeetan ezkontza-zeremonietarako neskatzat janzten diren mutikoen kasu dokumentatuak daude.[6][8]

Arropa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oro har, "ohorezko damak" kolore desberdineko soinekoa eraman beharko du, eta neska-lagunaren antzeko tonu edo koloreekin egin beharko du makillajea.

Loreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"Ohorezko damak" bete behar duen zeregin nagusietako bat, ingelesez flower girl (loreen neska) bezala ezagutzen dena, lore-petaloak botatzea da, eztei-kohorteak aurrera egin ahala. Horrela, alfonbra gorriaren gainean lore-hilarri bat sortuko da, ondoren neskalaguna zapalduko duena, oparotasuna, ugaritasuna eta zoriontasuna sinbolizatuz.[9]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b Kaldera, Raven. (2003). Handfasting and wedding rituals : welcoming Hera's blessing. (1st ed. argitaraldia) Llewellyn Publications ISBN 0-7387-0470-9. PMC 52819756. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  2. ↑ Diehl, Daniel. (2001). Medieval celebrations : how to plan holidays, weddings, and reenactments with recipes, customs, costumes, decorations, songs, dances, and games. (1st ed. argitaraldia) Stackpole Books ISBN 0-8117-2866-8. PMC 45115812. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  3. ↑ Freeman, Elizabeth. (2002). The wedding complex : forms of belonging in modern American culture. Duke University Press ISBN 0-8223-2953-0. PMC 49320314. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  4. ↑ Cooke, Bernard J.. (2005). Christian symbol and ritual : an introduction. ISBN 0-19-803507-1. PMC 190870735. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  5. ↑ Godwin, Laura. (2000). The flower girl. (1st ed. argitaraldia) Hyperion Books for Children ISBN 0-7868-0408-4. PMC 40444489. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  6. ↑ a b Palao Pons, Pedro. (2006). El gran libro de los rituales : [todos los ritos mágicos del mundo y cómo practicarlos. ] Lectorum ISBN 970-732-157-1. PMC 123915587. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  7. ↑ Mookerjee, Ajit. (1998). Ritual art of India. Inner Traditions ISBN 0-89281-721-6. PMC 38897976. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  8. ↑ La función simbólica de los ritos : rituales y simbolismo en el Mediterráneo. Icaria 1997 ISBN 84-7426-345-X. PMC 38294155. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).
  9. ↑ Wedding dress across cultures. Berg 2003 ISBN 1-85973-742-0. PMC 52165780. (Noiz kontsultatua: 2021-05-12).

Kanpo esteka[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ohorezko-dama&oldid=8970056"(e)tik eskuratuta