Onddo ezkatatsu

Wikipedia, Entziklopedia askea
Onddo ezkatatsua
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
KlaseaAgaricomycetes
OrdenaBoletales
FamiliaBoletaceae
GeneroaStrobilomyces
Espeziea Strobilomyces strobilaceus
Berk., 1851
Mikologia
 
poroak himenioan
 
txapel ganbila
 
himenioa adnatua da
 
hankak eraztuna dauka
 
espora beltz marroixkak dauzka
 
mikorrizak eratzen ditu
 
jangarria da

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Onddo ezkatatsua (Strobilomyces strobilaceus) Boletaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Itxura iluneko edertasun gotikoko onddoa.

Oso erraz ezagutzen da, kapela eta oineko apaindura tipiko eta ikusgarriagatik, konifera-pinaburu baten antza baitu. Haragi larrukara eta hariduna du, ez du probatzeko gogorik ematen. Gertatzean zartagina belztu egiten du.

Espezie hau herrialde askotan desagertzeko arriskuan dauden espezieen zerrenda gorrian agertzen da, eta, beraz, babestu egin behar da.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kapela: 5 eta 12 cm arteko diametrokoa, gris-ilun koloreko ezkata handiz estalia, hondo gris argi, ia zuri baten gainean ia beltza nabarmentzen da. Hasieran esferikoa, gero ganbila edo zabaldua eta ertza luzatuta metxa zabal eta irregularretan.

Tutuak: luzeak, Itsatsiak eta grisak

Poroak: Zabalak, poligonalak, grisak, gorritu eta belztu egiten dira hatzarekin sakatzean.

Hanka: Betea, garaia, mehea, zilindriko-antzekoa, oso hariduna, xerlo geruza lodi batez estalia. Goiko aldea zurixka edo grisaxka du, eta behekoa beltzaxka.

Haragia: Lodia, larrukara, zuria edo grisaxka, airea ukitzean gorritu egiten da, gero beltz bihurtuz. Usain hautemanezina eta zaporegabea.[2]

Etimologia: Strobilaceus epitetoa grezierazko strobylos hitzetik dator, "pinaburu" esan nahi du. Bere itxura ezkatatsuagatik.

Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kalitate eskasekoa, haragi biguna eta, aldi berean hariduna eta larrukara baita.[3]

Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oso zaila da beste espezie batekin nahastea, koniferoen pinaburu itxurako kapelarengatik. Floccopus aldaeran, haragia ez da kolore gorriz tindatzen ebakietan airearekin kontaktuan jartzean.[4]

Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udaren amaieran eta udazkenaren hasieran, hostozabalen, koniferetan eta zuhaixketan ere bai. Ez da oso ohikoa.[5]

Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ipar Amerika, Europa, Errusia, Japonia, Australia, Himalaia, Taiwan, Erdialdeko Amerika eta Malaysia.

Espeziearen egoera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aranzadi Elkartearen arabera, onddo ezkatatsua desagertzeko arriskuan dauden onddoen eusko-kantauriar Zerrenda Gorrian dago.[6] Azken urteotan mikologia adituek onddo batzuen beherakada kuantitatibo eta kualitatibo handia egon dela ohartarazi dute. Adituen esanetan, egoera honek hainbat eragile ditu, tartean klima aldaketa, pestiziden erabilera eta bilketa masiboak.

Galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
  2. (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 37 or. ISBN 84-404-0530-8..
  3. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 132 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
  4. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 543 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
  5. Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 48 or. ISBN 282-0865-4..
  6. Zerrenda Gorria, Aranzadi Zientzia Elkartea

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]