Orchis ustulata

Orchis ustulata
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Asparagales
Familia	Orchidaceae
Leinua	Orchideae
Generoa	Neotinea
Espeziea	Neotinea ustulata [[Richard Bateman, Alec M. Pridgeon, Mark W. Chase|]], 1997
Basionimoa	Orchis ustulata

Orchis ustulata espeziea Orchidaceae familiako Orchidoideae azpifamiliako Orchis generoan sartzen da. Europan zehar banatzen dira. Lurrekoa da eta tuberkuluak dituzte.

Deskribapena

Hostoak oblongoak dira, 5 cm-ko luzera izaten dute, gehienetan 6 cm-ko tamaina duten lurpeko noduluetatik hazten dira eta biribilak dira. Buruan tente dauden infloreszentziak oinarriko errosetatik ateratzen dira, eta zurtoina ⅓ berde argi koloreko braktea batez estalita dutela.

Lore txikiak eta trinkoak ditu, Hiru sepaloak tamaina berekoak dira eta alboetan soldatuak egoten dira, apizeak solte geratuz eta zutabea estaltzen duen txapel moduko bat osatuz. Sepaloek kolore purpura iluna izaten dute, ertzak zurixkara biratzen dute sortan eta zuri-purpura koloreko orbanekin azpialdean. Labeloa kroskoaren azpitik ⅔ irteten da eta zuria da, orban purpura koloreko lodi eta sakabanatu batzuekin. Labeloak behealdeko muturrean koska bat du, bi lobulu apur bat gorantz dituela. Bi lobulu ere baditu, alde banatan bat goialdean, pixka bat gorantz okertuta. Bi petalo txikiagoak izaten ditu.

Apiriletik ekainera loratzen da. Kolorea tonu purpuretatik intentsitatean alda daiteke.

Habitata

Belardietan eta lurrean garatzen da eguzkiak zuzen jotzen duen lekuetan edo erdi-itzalean.

Erabilera sendagarriak

Ilustrazioa

Bere tuberkuluetatik ateratzen den irina oso elikagarria eta demulzentea da. Eriondoen eta haurren dieta berezietan erabiltzen da. Oso aberatsa da muzilagoan, gelatina demulzente eta leun bat osatzen du, digestio-aparatuaren narritadurarako erabiltzen dena. Irin zati bat eta berrogeita hamar ur zati nahikoa dira gelatina osatzeko. Irina prestatzeko tuberkulua landarea loratu ondoren lehortu berria dagoenean ata haziak askatu dituenean bildu behar da.

Taxonomia

Orchis ustulata Carlos Linneok deskribatu zuen eta Species Plantarum 941. 1753an argitaratu zen.

Etimologia

Orkideen izena grezierazko όρχις orchis, hitzetik dator, testikulu esan nahi duena, lurreko espezie batzuetako lurpeko tuberkuluen itxuragatik. Orchis hitza Teofrastok (K.a. 371/372 - 287/286) erabili zuen lehen aldiz De historia plantarum (Landareen historia naturala) liburuan. Aristotelesen ikaslea izan zen, eta Botanikaren eta Ekologiaren aitatzat hartzen da.

Ustulata: latinetik datorren epitetoa, “erreta” “suarena” esan nahi du.

Sinonimoa

• Orchis amoena Crantz 1769

• 

  Hosto-erroseta

  Orchis columnae F.W.Schmidt 1795
• Orchis parviflora Willd. 1805
• Orchis hyemalis Raf. 1817
• Orchis imbricata Vest 1824
• Neotinea ustulata (L.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase 1997

Izen arrunta gazteleraz

Orquidea manchada

Galeria

• 
• 
• 

Bibliografia

• Leroy-Terquem, Gerald and Jean Parisot. Orchids: Care and Cultivation. London: Cassel Publishers Ltd., 1991.
• Schoser, Gustav. Orchid Growing Basics. New York: Sterling Publishing Co., Inc., 1993.
• White, Judy. Taylor’s Guide to Orchids. Frances Tenenbaum, Series Editor. New York: Houghton-Mifflin, 1996.
• Alec Pridgeon. The Illustrated Encyclopedia of Orchids. Published by the Timber Press.
• Bechtel, Cribb and Launert. The Manual Of Cultivated Orchid Species Published by The MIT Press.
• Williams, N. H. A reconsideration of Ada and the glumaceous brassias. Brittonia 24: 93–110. 1972

Kanpo estekak

• Datuak: Q158117
• Multimedia: Neotinea ustulata / Q158117
• Espezieak: Neotinea ustulata