Otsailaren 25
Otsailaren 25a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita hamaseiren eguna da. 309 egun falta dira urtea amaitzeko, 310 egun bisurteetan.
Jaiotzak
.jpg)
_Ca_Goldoni_Venezia.jpg)
Heriotzak
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1119 - Tuterako errenditze agiria. Ordura arte musulmana zen hiria, Nafarroako erregearen eskutan geratu zen.
- 1984 - Frankotiratzaile batek Eugenio Gutiérrez Salazar "Tigre" ETAkidea hil zuen Idauze-Mendin.
- 2005 - Gernikako Arbola berria landatu zuten Gernikako Batzar Etxean, aurrekoa 2004ean ihartu baitzen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1570 - Pio V.a aita santuak Elisabet I.a eskomikatu zuen.
- 1921 - SESBek Georgia okupatu zuen.
- 1932 - Adolf Hitler hiritar alemaniar bihurtu zen, naturalizazio bidez.
- 1945 - Turkiak gerra deklaratu zion Alemaniari, Bigarren Mundu Gerraren baitan.
- 1947 - Prusiako estatua desegin zen.
- 1948 - Txekoslovakiako gobernua Txekoslovakiako Alderdi Komunistaren menpe gelditu zen.
- 1954 - Gamal Abdel Nasser Egiptoko buruzagi bihurtu zen.
- 1956 - SESBeko buruzagi Nikita Khrustxevek Iosif Stalinen pertsonarekiko gurtza kritikatu zuen, eta desestalinizazioa abiarazi zuen.
- 1983 - Balear Uharteetako autonomia estatutua indarrean sartu zen.
- 2011 - Irlandako Errepublikako hauteskunde orokorretan, Enda Kennyk gidatutako Fine Gael alderdiak gorakada nabarmena egin zuen, eta gobernuko Fianna Fáil alderdiak, aldiz, inoizko porrotik handiena izan zuen.
- 2012 - Iñaki Urdangarinen aurkako epaiketa hasi zen Mallorcan.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1965 - Lord Jim filma estreinatu zen, Richard Brooksek zuzendu eta Peter O'Toole, James Mason, Curd Jürgens eta Eli Wallach aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2004 - The Passion of the Christ ("Kristoren Pasioa") filma estreinatu zen, Mel Gibsonek zuzendu eta Jim Caviezel, Monica Bellucci eta Maia Morgenstern aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1732 - Frantzisko Xabier Agirre, Montehermosoko IV. markesa, arabar aitoren seme eta itsastarra (h. 1763).
- 1846 - Cesarea Garbuno Arizmendi, gipuzkoar enpresaburua, Espainiako lehen petrolio-findegiko enpresaburua (h. 1933).
- 1883 - François Duhourcau, lapurtar frantsesezko idazle eta historialaria (h. 1951).
- 1884 - Juan Zuloaga, gipuzkoar zeramikaria (h. 1968).
- 1896 - Pablo Arozena, nafar kaputxino, misiolari eta euskal idazlea (h. 1964).
- 1902 - André Lafond, lapurtar errugbilaria (h. 1988).
- 1912 - Ángel Elizalde, nafar abokatu karlista (h. 1939).
- 1918 - Migel Gallastegi, esku huskako gipuzkoar pilotaria (h. 2019).
- 1935 - Tomás Caballero, nafar politikaria (h. 1998).
- 1943 - Txema Vitoria, Txiribiton, euskal pailazoa eta matematika irakaslea.
- 1948 -
- Roberto Lertxundi, gipuzkoar politikaria, mediku eta ETAko kide ohia.
- Cesareo Soule, nafar hargin eta eskultorea.
- 1953 - Koldo Martinez, nafar medikua eta Geroa Bai alderdiko politikaria.
- 1964 - Marta Juaniz, nafar aktorea.
- 1970 - Koldo Azpitarte, bizkaitar mediku eta komiki-kritikaria.
- 1974 - Nagore Etxebarria, biztaitar filologoa, Euskaltzaindiako hizkuntza teknikaria, Euskaltzain urgazlea.
- 1975 - Ander Janín, nafar aktorea.
- 1977 - Josetxo Romero, nafar futbolaria.
- 1980 - Mikel Ayllon, arabar idazlea.
- 1983 - Maitane Urbieta, Euskadi Irratiko gipuzkoar kirol-kazetaria.
- 1984 - Oskar Martin, gipuzkoar futbolaria.
- 1986 - Kike Sola, nafar futbolaria.
- 1990 - Pello Bilbao, bizkaitar txirrindularia.
- 1991 - Onintza Aduriz, gipuzkoar saskibaloi-jokalaria.
- 1993 - Arene Altonaga, bizkaitar futbolaria.
- 1998 - Usoa Ostolaza, gipuzkoar txirrindularia.
- 1999 - Xabier Mikel Azparren, gizpukoar txirrindularia.
- 2000 - Amaia Aldai, bizkaitar pilotaria eta futbolaria.
- 2001 - Xabier Huarte, nafar futbolaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1304 - Ibn Battuta, Marokoko idazle eta bidaiaria, Erdi Aroan zehar esplorazio handiak egin zituena (h. 1368/69).
- 1607 - Diego de Benavides, espainiar noble eta militarra (h. 1666).
- 1643 - Ahmed II.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1695).
- 1670 - Maria Margaretha Kirch, alemaniar astronomoa, bere garaian ezagunenetakoa (h. 1720).
- 1707 - Carlo Goldoni, italiar antzerkigile eta musikagilea (h. 1793).
- 1778 - Jose de San Martin, argentinar militar eta independentista (h. 1850).
- 1790 - Juan Álvarez Mendizabal, espainiar politikaria (h. 1853).
- 1841 - Pierre-Auguste Renoir, frantziar margolari inpresionista (h. 1919).
- 1842 - Karl May, alemaniar idazlea (h. 1912).
- 1844 - Leo Fränkel, hungariar irultzailea (h. 1896).
- 1845 - George Reid, Australiako 4. lehen ministroa (h. 1918).
- 1846 - Giuseppe De Nittis, italiar margolaria (h. 1884).
- 1848 - Gilen II.a Württembergekoa, Württembergeko azken erregea (h. 1921).
- 1861 - Santiago Rusiñol, kataluniar idazle eta margolaria (h. 1931).
- 1866 - Benedetto Croce, italiar idazle, filosofo, historialari eta politikaria (h. 1952).
- 1871 - Lesya Ukrainka, ukrainierazko poeta eta antzerkigilea (h. 1913).
- 1873 - Enrico Caruso, italiar tenorra (h. 1921).
- 1875 - Leonardo Rucabado, kantabriar arkitektoa (h. 1918).
- 1881 - Alexei Rikov, errusiar politikaria (h. 1938).
- 1885 - Alizia Battenbergekoa, britainiar printzesa (h. 1969).
- 1888 - John Foster Dulles, estatubatuar politikaria (h. 1959).
- 1891 - Edward Daly, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
- 1896 - Ida Noddack, alemaniar kimikari eta fisikaria, fisio nuklearra aipatu zuen lehen zientzialaria (h. 1978).
- 1901 - Zeppo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 1979).
- 1913 - Gert Fröbe, alemaniar aktorea (h. 1988).
- 1917 - Anthony Burgess, ingeles idazle, poeta, dramatzaile, konpositore, hizkuntzalari, itzultzaile eta literatura kritikoa (h. 1993).
- 1918 - Aida Lafuente, espainiar militante komunista (h. 1934).
- 1922 - Fernando Montero Moliner, Katalan Herrietako filosofoa (h. 1995).
- 1925 - Shehu Shagari, Nigeriako presidentea (h. 2018).
- 1926 - Sergio Fernández Cárdenas, mexikar saiakera-egilea, eleberrigilea eta antzerkigilea (h. 2020).
- 1927 - Humberto Giannini, txiletar filosofo eta idazlea (h. 2014).
- 1937 -
- Tom Courtenay, britainiar aktorea.
- Severo Sarduy, kubatar idazlea (h. 1993).
- 1938 - Herb Elliott, australiar atleta ohia, distantzia erdiko lasterkaririk onena bere garaian.
- 1939 - Gerald Murnane, australiar idazlea.
- 1940 -
- Thue Christiansen, groenlandiar irakasle, artista bisuala eta politikaria, Groenlandiako banderaren diseinatzailea (h. 2022).
- Jesus Lopez Cobos, espainiar orkestra zuzendaria (h. 2018).
- 1942 - Karen Grassle, estatubatuar aktorea.
- 1943 - George Harrison, ingeles gitarrajolea, The Beatles taldeko kidea (h. 2001).
- 1944 - Carlos Pachamé, argentinar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1946 -
- José Antonio González Linares, espainiar txirrindulari ohia, 4 aldiz Euskal Herriko Itzuliaren irabazle.
- Franz Xaver Kroetz, alemaniar antzerkigilea.
- 1947 -
- Jorge Donn, argentinar dantzaria (h. 1992).
- Lee Evans, estatubatuar atleta (h. 2021).
- Eddie Thomson, eskoziar futbolari eta entrenatzailea (h. 2003).
- 1948 - Friedrich Koncilia, austriar futbolari ohia.
- 1949 - Amin Maalouf, frantsezezko libanoar idazlea.
- 1950 -
- Francisco Fernández Ochoa, espainiar eskiatzaile alpinoa (h. 2006).
- Neil Jordan, irlandar zinema zuzendaria.
- Néstor Kirchner, Argentinako presidentea (h. 2010).
- 1951 - Carmen Linares, espainiar flamenko-abeslaria.
- 1953 - José María Aznar, Espainiako Gobernuko presidente ohia.
- 1957 - Raymond McCreesh, Behin-Behineko IRAko kidea (h. 1981).
- 1958 - Maite Carranza, kataluniar idazle, gidoilari eta irakaslea.
- 1959 - Anxo Quintana, galiziar politikari nazionalista, BNGko buruzagi ohia.
- 1960 - Kathleen Winter, kanadar idazle eta eleberrigilea.
- 1963 - Gabriela Bravo, espainiar fiskal eta politikoa.
- 1965 - Carrot Top, estatubatuar umorista.
- 1966 - Téa Leoni, estatubatuar aktorea.
- 1968 -
- Sandrine Kiberlain, frantziar aktorea eta abeslaria.
- Oumou Sangaré, maliar wassoulou musika abeslaria.
- 1971 - Sean Astin, estatubatuar aktore, zuzendari, ekoizle, eta ahots bikoiztailea.
- 1973 - Hélène de Fougerolles, frantziar aktorea.
- 1974 -
- Nína Dögg Filippusdóttir, islandiar antzezlea.
- Fani Kolarova, bulgariar aktorea.
- 1975 - Mika'ela Fisher, alemaniar aktore, zinema zuzendari, idazle eta modeloa.
- 1976 - Seiji Honda, japoniar futbolari ohia.
- 1978 - Yuji Nakazawa, japoniar futbolaria.
- 1980 -
- Melcior Comes, katalanezko balear idazlea.
- Rubén Quintana, espainiar saskibaloi jokalari ohia.
- Javier Rey, galiziar aktore eta aurkezlea.
- 1982 - Meiko, estatubatuar abeslaria.
- 1984 -
- Mariana Esnoz, argentinar aktorea.
- Manu del Moral, espainiar futbolari ohia.
- 1985 - José Macia, Pepe, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1988 - Viktoria Modesta, letoniar-britainiar abeslaria.
- 1989 - Berenice Lopez Reyes mexikar jatorriko baserritar enpresaburu, jogurtgile eta gaztagile bizkaitarra.
- 1990 - Quentin Serron, belgikar saskibaloi jokalaria.
- 1999 - Gianluigi Donnarumma, italiar futbolaria, atezaina.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1785 - Jean Agerre, lapurtar elizgizona, Larresoroko seminarioaren sortzailea eta burua (j. 1703).
- 1876 - Domingo Egaña, gipuzkoar buruzagi karlista (j. 1815).
- 1911 - Cruz Otxoa de Zabalegi, nafar elizgizona, legegilea eta politikari karlista, Toledon (j. 1840).
- 1918 - Federico Baraibar, arabar idazle, itzultzaile eta arkeologoa (j. 1851).
- 1949 - Juan Telleria, gipuzkoar musikagilea, Madrilen (j. 1895).
- 1951 - Jose Maria Agesta, euskal idazlea eta musikagilea (j. 1874).
- 1967 - René Elizabide, zuberotar enpresaburua, Pataugas oinetakoen sortzailea (j. 1899).
- 1976 - Eustakia Altzola, bizkaitar lekaimea (j. 1899).
- 1980 - Joseph Urtasun, lapurtar apaiza, Valenceko apezpikua eta Avignongo artzapezpikua (j. 1894).
- 1984 - Simón Lekue, bizkaitar futbolaria, Madrilen (j. 1912).
- 1987 -
- Emilio Gurutzeta, gipuzkoar futbol arbitroa, Fragan (j. 1941).
- Jesús María Viana, euskal abokatu eta politikaria, Madrilen (j. 1942).
- 1991 - Ramon Latasa, nafar aizkolaria, historiako aizkolari hoberenetakoa (j. 1930).
- 2006 - Xanti Vicente Altxu, Madelon, LGBTI pertsonen eskubideen aldeko gipuzkoar ekintzailea (h. 2006).
- 2009 - Carlos Clavería, nafar idazlea eta politikaria (j. 1923).
- 2014 - Francisca García Torres, 112 urte eta 165 egun bizi izan zen eta Nafarroan bizi izandako Jaéndarra, Euskal Herrian bizi izan den pertsonarik zaharrena (j. 1901).
- 2016 -
- Iñigo Salbidea, Salbidea, esku huskako gipuzkoar pilotaria (j. 1952).
- Mieltxo Monfort, esatari eta bikoiztailea (j. 1952).
- 2022 - Kristina Saralegi, nafar baserritarra, abeltzaina, talogilea eta ekintzailea (j. 1974).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 806 - San Tarasio, Konstantinoplako patriarka.
- 1017 - Ramon Borrell, Bartzelonako kondea (j. 972).
- 1547 - Vittoria Colonna, italiar poeta (j. 1490).
- 1601 - Robert Devereux, Essexgo bigarren kondea, ingeles noblea (j. 1566).
- 1634 - Albrecht von Wallenstein, Bohemiako militar eta politikaria (j. 1583).
- 1639an lurperatua- Roelant Savery, flandriar margolaria (j. 1576).
- 1643 - Marco da Gagliano, italiar musikagilea (j. 1582).
- 1682 - Alessandro Stradella, italiar musikagilea eta kantaria (j. 1642).
- 1704 - Isabella Leonarda, italiar erlijioso eta musikagile barrokoa (j. 1620).
- 1713 - Frederiko I.a, Prusiako erregea (j. 1657).
- 1715 - Pu Songling, txinatar idazlea (j. 1640).
- 1723 - Sir Christopher Wren, ingeles zientzialari eta arkitektoa (j. 1632).
- 1803 - Pablo Olabide, espainiar politikari eta idazlea (j. 1725).
- 1811 - Mateo de Toro Zambrano, Txileko gobernuko Nazioko Batzarraren lehen presidentea (j. 1727).
- 1831 - Friedrich Maximilian Klinger, alemaniar idazlea (j. 1752).
- 1852 - Thomas Moore, irlandar olerkaria (j. 1779).
- 1853 - Félix Varela, kubatar intelektual eta abertzalea (j. 1788).
- 1854 - Ann Walker, ingeles lurjabea, Anne Listerrrekin ezkondu zena ezagutzen den emakumeren artean izandako lehen ezkontzan (j. 1803).
- 1881 - Melchior Paul von Deschwanden, suitzar margolaria (j. 1811).
- 1887 - Jesse W. Fell, Illinoiseko enpresari eta lur-jabea (j. 1808).
- 1899 - Paul Julius Baron von Reuter, Reuters informazio agentziako sortzailea (j. 1816).
- 1906 - Anton Arenski, errusiar musikagilea, piano-jotzaile eta orkestrako zuzendaria (j. 1861).
- 1909 - Caran d'Ache, frantziar satiragile eta marrazkilari politikoa (j. 1858).
- 1911 -
- Friedrich Spielhagen, alemaniar idazlea (j. 1829).
- Fritz von Uhde, alemaniar margolaria (j. 1848).
- 1912 - Gilen IV.a Luxenburgokoa, Luxenburgoko duke-handia (j. 1852).
- 1914 - Sir John Tenniel, ingeles marrazkilaria (j. 1820).
- 1920 - Marcel Dieulafoy, frantziar arkeologoa (j. 1844).
- 1922 -
- Karmni Grima, maltar nekazaria, tradizio katolikoaren arabera, Andre Mariaren agerraldiaren lekukotzat joa (j. 1838).
- Henri Désiré Landru, Gambaiseko Bizarurdin, frantziar serie-hiltzailea (j. 1869).
- Miguel Othon Robledo, mexikar olerkaria (j. 1889).
- 1926 - Joan Alcover, mallorcar poeta, idazle eta politikaria (j. 1854).
- 1934 - Elizabeth Gertrude Britton, estatubatuar briologoa, botanikaria, pteridologoa eta idazlea (j. 1858).
- 1945 - Mario de Andrade, brasildar idazlea eta musikologoa (j. 1893).
- 1946 - Elise Konstantin-Hansen, daniar margolari eta zeramikaria (j. 1858).
- 1947 - Friedrich Paschen, alemaniar fisikaria (j. 1865).
- 1950 - George Minot, estatubatuar sendagilea, 1934ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1885).
- 1954 - Auguste Perret, Belgikan jaiotako frantziar arkitektoa (h. 1954).
- 1960 - Antonio Vallejo-Nájera, «Espainiako Mengele», espainiar medikua (j. 1889).
- 1964 - Aleksandr Arjipenko, ukraniar-estatubatuar eskultore eta artista grafikoa (j. 1887).
- 1968 - Camille Huysmans, Belgikako lehen ministroa (j. 1871).
- 1970 - Mark Rothko, estatubatuar margolaria (j. 1903).
- 1971 - Theodor Svedberg, suediar kimikaria, 1926ko Kimikako Nobel Saria (j. 1884).
- 1975 - Elijah Muhammad, Islamdarren liderra (j. 1897).
- 1978 - Edith Humphrey, ustez Kimikako doktoretza lortu zuen lehen emakume britainiarra (j. 1875).
- 1983 - Tennessee Williams, estatubatuar antzerkigilea (j. 1911).
- 1991 - Manuel García Pelayo, espainiar epailea, Auzitegi Konstituzionaleko lehen presidentea (j. 1909).
- 1994 - Jersey Joe Walcott, estatubatuar boxeolaria (j. 1914).
- 1995 - Rudolf Hausner, austriar margolaria (j. 1914).
- 1996 - Haing S. Ngor, kanbodiar-estatubatuar medikua eta aktorea (j. 1940).
- 1997 - Andrei Siniavski, errusiar idazlea (j. 1925).
- 1998 - Umberto Mastroianni, italiar eskultorea (j. 1910).
- 1999 - Glenn Theodore Seaborg, estatubatuar kimikaria, 1951ko Kimikako Nobel Saria (j. 1912).
- 2001 - Don Bradman, The Don, australiar kriket jokalaria (j. 1908).
- 2003 - Alberto Sordi, italiar aktorea, zine zuzendaria eta gidoigilea (j. 1920).
- 2005 -
- Peter Benenson, ingeles abokatua, Amnistia Internazionalaren sortzailea (j. 1921).
- Norberto Napolitano, Pappo, argentinar rock eta blueseko musikaria (j. 1950).
- Jean Prat, frantziar errugbilaria (j. 1923).
- 2006 -
- Darren McGavin, estatubatuar aktorea (j. 1922).
- Luis Valls, espainiar bankaria (j. 1926).
- 2009 - Philip José Farmer, estatubatuar idazlea (j. 1918).
- 2010 - Herta Herzog, austriar-estatubatuar gizarte-zientzialaria, komunikazio-azterketetan espezializatua (j. 1910).
- 2011 - Isidora Aguirre, txiletar idazlea (j. 1919).
- 2012 -
- Gloria Alcorta, argentinar idazle eta poeta (j. 1915).
- Maurice André, frantziar tronpeta-jotzailea (j. 1933).
- Erland Josephson, suediar aktore, zinema zuzendari eta idazlea (j. 1923).
- 2014 - Paco de Lucía, espainiar gitarrajolea, flamenkoko gitarrista handientzat hartua (j. 1947).
- 2017 -
- Shifa Gardi, kazetari eta telebista-aurkezle kurdua, bonba baten eztandaren ondorioz (j. 1986).
- Bill Paxton, estatubatuar zinema eta telebistako aktore eta zuzendaria (j. 1955).
- Pablo Ráez, hezur-muinaren donazioen aldeko espainiar aktibista, 20 urterekin leuzemiaren ondorioz hil zena (j. 1996).
- 2018an bikotekidearekin batera tiroz hilik aurkitua - Ján Kuciak, eslovakiar ikerketa-kazetaria (j. 1990).
- 2018 -
- Sergio Balanzino, italiar diplomazialaria (j. 1934).
- William Pinheiro Rodrigues, brasildar futbolaria (j. 1989).
- 2020 -
- Dmitri Jazov, sobietar militar eta politikaria (j. 1924).
- Hosni Mubarak, Egiptoko presidentea (j. 1928).
- 2021 - Hannu Mikkola, finlandiar rally gidaria (j. 1942).
- 2022 - Rosa Balaguer Oltra, valentziar kazetaria, irratian eta telebistan valentzieraz hitz egiten aitzindaria (j. c. 1956).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Amara eta Oier.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2356
Multimedia: 25 February
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||