Petri II.a Lopez Aiarakoa

Petri II.a Lopez Aiarakoa
Irudi gehiago
Gipuzkoako merio nagusia 1379 - 1389 Ensign of the Banner of the Order of the Band (en) 1371 - 1379
Bizitza
Jaiotza	Gasteiz, 1332 (egutegi gregorianoa)
Herrialdea	Araba, Euskal Herria
Heriotza	Calahorra, 1407ko apirilaren 16a (74/75 urte)
Hobiratze lekua	Kexaako monumentu multzoa
Familia
Aita	Fernan I.a Perez Aiarakoa
Ama	Elvira Álvarez de Ceballos
Ezkontidea(k)	Leonor Guzman
Seme-alabak	ikusi Fernan Perez Aiarakoa (?-1436) Pedro López de Ayala y Guzmán (en) Maria de Ayala y Guzman (en) Elvira López de Ayala (en) Fernán Pérez de Ayala, 15.Señor de Ayala, 2.Conde de Salvatierra de Alava (en) Pedro López de Ayala, Señor de Fuensalida (en)
Anai-arrebak	ikusi Diego López de Ayala (en)
Leinua	Aiara
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	poeta, diplomazialaria, historialaria, idazlea, militarra eta politikaria
Genero artistikoa	olerkigintza kronika

Aiara kantzilerraren eta bere emazte Leonor Guzmanen hilobia (Kexaa).

Petri II.a Lopez Aiarakoa (Gasteiz, Araba, 1332 – Calahorra, Errioxa, 1407ko apirilaren 16a) poeta, politikari, historialari, idazle eta jauntxo arabarra izan zen. Gaztelako Erresumako kantzelaria ere izan zen. Aiara leinuko pertsonaiarik garrantzitsuena izan zen.

Biografia

Fernan Perez Aiarakoaren semea, ikasketak Avignonen egin zituen.

Aiara kantzelariak hasieran (1353. urtetik) Gaztelako Piarres I.a Ankerra erregearen alde egin bazuen ere, hark ihes egin zuenean, Gaztelako Henrike II.a Trastamarakoaren bandora pasa zen Gaztelako Gerra Zibilean.

Errege berriari esker Gasteiz eta Toledoko alkatetza eta Artziniega, Orozko eta Laudioko jaurerriak lortu zituen. Gero Gaztelako Joanes I.a eta Gaztelako Henrike III.a erregeen zuzendaritzapean egon zen zenbait gerratan parte hartuz, Gaztelako Erresumako kantziler izaten eta atzerrian erregearen itunak negoziatzen.

Naiarako guduan (1367) preso hartu zuten eta, aska zezaten, familiak ordaindu behar izan zuen. Gasteizko (1373) eta Toledoko (1375) alkate nagusia izan zen. Gaztelako enbaxadore Aragoin, bere erregearen eta Aragoiko Petri IV.a Zeremoniazalearen arteko auzien konponbidea ekarri zuen. Joan I.a errege berriak enbaxadore izendatu zuen Karlos IV.a frantsesaren aurrean. Haren aholkulari izan zen ingelesen aurka, frantsesek irabazi zuten Rosebekeko guduan.

1385ean portugaldarrek preso hartu zuten Aljubarrotan. Urtebete eman zuen Oviedeseko gazteluan familiak, Gaztelako eta Frantziako erregeekin batean, bahi saria ordaindu aurretik. Joan I.a hiltzean (1890), Henrike III.a adin txikikoa zelarik, Gorteek Erregeordetza Kontseilukoa izateko deitu zioten.

1398an Erresumako Kantzelari Nagusi izendatu zuten.

Aiararen idazki nagusiak

Crónicas de Palacio eta Rimado de Palacio dira Aiararen idazki nagusiak. Bera zerbitzari izandako lau erregeen kronikak oso ezagunak dira; mintzaira zalua darabil, pertsonaien psikologia ematen du eta gertaerak bizitasun handiz kontatzen ditu, elkarrizketak tartekatuz. Rimado de Palacio-ren zati handiena Oviedeseko gartzelaldian idatzi zuen. Hiru parte ditu: lehena aitorpen batez abiatzen da eta gizartearen satira batez amaitzen; bigarrenean erlijioko eta lirikako motiboak ageri dira; hirugarrena San Gregorioren Moralia in Job liburuaren iruzkin luzea da. Rimado-ren satira eta irakaspen edukia interesgarriagoa da bertan erabiltzen duen olerki forma baino. Oviedesen preso zela Libro de Cetrería o de la caza de las aves idatzi zuen. Halaber, idazle latinoen itzultzailea izan zen, eta zenbait olerki ere idatzi zituen.

Idazlanen zerrenda

• Libro Rimado de Palacio edo Los Rimos (1385-1403).
• Libro de la caza de las aves.
• Historia de los reyes de Castilla.
• Linaje de Ayala, ikerketa genealogikoa.

Itzulpenak latinetik gaztelaniara:

• Tito Livioren Ab urbe condita (lehendabiziko hamarkadak)
• Severino Boezioren De consolatione Philosophia
• Sevillako San Isidororen De summo bono
• Gregorio I.a Handiaren Regula pastoralis
• Guido delle Colonneren Historia destructionis Troiae
• Giovanni Boccaccioren De Casibus Virorum Illustribus.

Ikus, gainera

• Aiarako Jaurerria

Kanpo loturak

• (Gaztelaniaz) Libro de la caza de las aves liburuaren testu osoa

• Datuak: Q81678
• Multimedia: Pedro López de Ayala / Q81678