Ptolemaida Zirenekoa
| Ptolemaida Zirenekoa | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | K.a. III. mendea |
| Bizilekua | Zirene |
| Heriotza | ezezaguna ( urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | antzinako greziera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | filosofoa, musikologoa eta musikaren teorikoa |
Ptolemaida Zirenekoa (antzinako grezieraz: Πτολεμαῒς ἡ Κυρηναία) antzinako Greziako musikaren teorikoa izan zen, bizi izan zena agian K.a. III. mendean eta, nolanahi ere, gure aroko I. mendea baino lehen[1]. Antzinateko musikaren teorialari emakume ezagun bakarra da[2][3].
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ia ez dago bere bizitzari buruzko erreferentziarik, eta bere lana Porfiriok Ptolomeoren Harmonikoei buruz egindako iruzkinetatik ezagutzen da[1]. Ptolomeo bera bezala, Zirenekoa zen (Zirene, Libia), Arete Zirenekoa bezala (zirenaikoen eskolako filosofoa; bere doktrinek elementu pitagorikoak barne hartzen zituzten) eta Eratostenes bezala (interes asko zituena, teoria musikala barne)[1]. Pitagorismoarekin lotutako hainbat emakume idazleetako bat da[1].
Idazlana
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Galdera-erantzunetan egituratutako testuliburu bat idatzi zuen, katixima moduan, beharbada eskola-erabilerarako: Musika pitagorikoaren oinarrizko teoria (grezieraz: Πυθαγορικὴ τῆς μουσικῆς στοιχείωσις : Pythagorikḗ mousikēs stoicheíōsis). Hiru pasarte baino ez dira gorde[4].
Kontserbatzen diren pasarteek kanon musikalaren nozioa eta bere etimologia jorratzen dituzte, teoriaren eta praktikaren arteko harremana musikaren teorian[4][5]. Ptolemaidak hainbat ikuspegi bereizten ditu, horietako batzuk batez ere aurkikuntza musikal enpirikoetan oinarritzen dira, eta beste batzuek, berriz, inplikazio matematikoetan jartzen dute arreta. Aipatzen du arrazoiak eta zentzumen-datuek musikaren ikasketan duten funtzio egokiei buruzko eztabaida musiko-teorikoa. Pitagorismoarekin itxuraz bat egin arren, zeinaren teorialariek (canonici) musika oinarri arrazional eta matematiko batean jartzen duten, ez dago etsaitasun nabarmenik Aristoxenoren (musici) jarraitzaile enpiristen aipamenetan; beharbada, banaketa metodologikoa ez zen absolutua bere garaian, ezta bere ikuspuntutik ere. Ptolemaidak pertzepzioari eta arrazoiari garrantzi bera eman zieten musikologoei ere erreferentzia egiten die, nahiago du Aristoxeno bera (bere jarraitzaileek ez bezala), eta are gehiago, pertzepzioak teoria pitagorikoan duen rol bateragarria azpimarratzen du[2].
Argitalpenak eta itzulpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Porphyrios, Kommentar zur Harmonielehre des Ptolemaios, éd. par Ingemar Düring, Olms, Hildesheim 1978 (ISBN 3-487-06667-X), 22–26 or. (pasarteen edizio kritikoa grekeraz).
- Greek Musical Writings, vol. 2 : Harmonic and Acoustic Theory, éd. par Andrew Barker, Cambridge University Press, 1989 (ISBN 0-521-30220-X), 239–242 or. (pasarteen itzulpena ingelerara)
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d Eleonora Rocconi, « Un manuale al femminile: l’Introduzione pitagorica alla musica di Tolemaide di Cirene », dans Ars / Techne. Il manuale tecnico nelle civiltà greca e romana, éd. Maria Silvana Celentano, Alessandria, Edizioni dell'Orso, 2003 (ISBN 88-7694-720-5), p. 99-114
- ↑ a b (Ingelesez) Plant, Ian Michael. (2004). Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology. University of Oklahoma Press ISBN 978-0-8061-3621-9. (kontsulta data: 2025-03-03).
- ↑ (Ingelesez) «Ptolemais of Cyrene (3rd century BC) and the musical theory in Ancient Greece» Mirabilia Journal 2023-06-23 (kontsulta data: 2025-03-03).
- ↑ a b (Frantsesez) Collectif; Fouque, Antoinette; Calle-Gruber, Mireille; Didier, Béatrice. (2015-11-26). Le Dictionnaire universel des créatrices. Éditions des femmes ISBN 978-2-7210-0651-6. (kontsulta data: 2025-03-03).
- ↑ (Ingelesez) Barker, Andrew. (1984). Greek Musical Writings: Volume 2, Harmonic and Acoustic Theory. Cambridge University Press, 230-241 or. ISBN 978-0-521-61697-3. (kontsulta data: 2025-03-03).
