Richard Wagner

Richard Wagner
	; (1871) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Wilhelm Richard Wagner
Jaiotza	Leipzig, 1813ko maiatzaren 22a
Herrialdea	Alemania
Heriotza	Venezia, 1883ko otsailaren 13a (69 urte)
Hobiratze lekua	Wahnfried (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Carl Friedrich Wagner
Ama	Johanna Rosina Wagner-Geyer
Ezkontidea(k)	Cosima Wagner (en) ; Minna Planer (en)
Seme-alabak	ikusi Siegfried Wagner (en) ; Isolde Wagner (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Rosalie Wagner (en) ; Ottilie Brockhaus (en) ; Louise Wagner (en) ; Cäcilie Avenarius (en) ; Albert Wagner (en) ;
Familia	ikusi Franziska Wagner (en) (iloba);
Leinua	Wagner family (en)
Hezkuntza
Heziketa	Leipzigeko Unibertsitatea ; Kreuzschule (en) ; Thomasschule zu Leipzig (en)
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Christian Theodor Weinlig (en)
Ikaslea(k)	Anton Seidl (en)
Jarduerak
Jarduerak	musikagilea, libretista, orkestra zuzendaria, saiakeragilea, antzerki zuzendaria, autobiografialaria, poeta, piano-jotzailea, musika-kritikaria, musikaria, autorea, eguneroko-idazlea eta idazlea
Enplegatzailea(k)	University of Music and Performing Arts Vienna (en)
Lan nabarmenak	The Flying Dutchman (en) ; Tristan und Isolde (en) ; Tannhäuser; Das Rheingold (en) ; Lohengrin (en)
Jasotako sariak	ikusi Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1873) ;
Influentziak	Arthur Schopenhauer
Kidetza	Royal Swedish Academy of Music (en) ; Corps Saxonia Leipzig (en)
Izengoitia(k)	K. Freigedank eta H. Valentino
Genero artistikoa	opera; choral symphony (en) ; musika klasikoa
Musika instrumentua	pianoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Wilhelm Richard Wagner (Leipzig, Saxonia, 1813ko maiatzaren 22a - Venezia, Italia, 1883ko otsailaren 13a) konpositore, orkestra zuzendari eta poesiagile alemaniar handia izan zen, Erromantizismoaren garaikoa. Wagnerren konposaketak aipagarriak dira ehundura konplexuengatik, armonia aberatsengatik eta orkestrazioengatik. Aipagarrienak azken aldikoak dira. Leitmotivak erabiltzen zituen: pertsona, leku, ideia, argumentu edo ezaugarrien aldagai melodikoa. Operako konpositore gehienen kontra Wagnerrek musika idazteaz gain librettoa ere idazten zuen.

Hasiera Weber eta Meyerbeerren tradizioa jarraitu zuen, esaterako Der fliegende Holländer edo Tannhäuser lanetan. Gerora Wagnerrek bere opera Gesamtkunstwerk ("artelan totala") egin zuen. Artelan hauek sintesi poetiko, bisual, musikal eta dramatikoa sortu nahi zuten, horren inguruan saiakerak idatzi zituen 1849 eta 1852 artean. Kontzepzio honen aplikazio ikusgarriena Der Ring des Nibelungen ("Nibelungoen eraztuna") lan ikaragarrian ikus daiteke.

Wagnerrek aurrerapen handiak egin zituen musika lengoaian: kromatikotasuna muturrera eraman zuen eta tonu erdiguneak periferietara bultzatu zituen, horrek Europako musika klasikoa errotik aldatu zuen. Idatzi zuen Tristan und Isolde lana musika modernoaren hasieratzat jotzen da. Wagnerrek musika filosofiaren, literaturaren, ikusizko arteen eta antzerkiaren eremura eraman zuen. Bere lanen garrantzia azpimarratzeko Bayreutheko Festspielhaus antzokia eraikiarazi zuen: han soilik interpreta zitezkeen bere lanak.

Espresionismo eta inpresionismoa garatu zituen. Lanik nagusia Der Ring des Nibelungen izeneko opera da. Hainbat urtez bizi izan zen Bayreuth herrian (Bavaria).

Lan nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wesendonck Lieder Mathilde Wesendoncken hitzekin Wagnerrek egindako abesti zikloa.
Musika klasikoa
Bayreutheko Festspielhaus antzokia

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Etxarte, H. 2015: Wagner auziaz, Donostia: Jakin ISBN 978-84-95234-94-0

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Richard Wagner

Datuak: Q1511
Multimedia: Richard Wagner

Richard Wagner
(1871) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Wilhelm Richard Wagner
Jaiotza	Leipzig, 1813ko maiatzaren 22a
Herrialdea	Alemania
Heriotza	Venezia, 1883ko otsailaren 13a (69 urte)
Hobiratze lekua	Wahnfried ^(en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Carl Friedrich Wagner
Ama	Johanna Rosina Wagner-Geyer
Ezkontidea(k)	Cosima Wagner ^(en) Minna Planer ^(en)
Seme-alabak	ikusi Siegfried Wagner ^(en) Isolde Wagner ^(en)
Anai-arrebak	ikusi Rosalie Wagner ^(en) Ottilie Brockhaus ^(en) Louise Wagner ^(en) Cäcilie Avenarius ^(en) Albert Wagner ^(en)
Familia	ikusi Franziska Wagner ^(en) (iloba)
Leinua	Wagner family ^(en)
Hezkuntza
Heziketa	Leipzigeko Unibertsitatea Kreuzschule ^(en) Thomasschule zu Leipzig ^(en)
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Christian Theodor Weinlig ^(en)
Ikaslea(k)	Anton Seidl ^(en)
Jarduerak
Jarduerak	musikagilea, libretista, orkestra zuzendaria, saiakeragilea, antzerki zuzendaria, autobiografialaria, poeta, piano-jotzailea, musika-kritikaria, musikaria, autorea, eguneroko-idazlea eta idazlea
Enplegatzailea(k)	University of Music and Performing Arts Vienna ^(en)
Lan nabarmenak	The Flying Dutchman ^(en) Tristan und Isolde ^(en) Tannhäuser Das Rheingold ^(en) Lohengrin ^(en)
Jasotako sariak	ikusi Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1873)
Influentziak	Arthur Schopenhauer
Kidetza	Royal Swedish Academy of Music ^(en) Corps Saxonia Leipzig ^(en)
Izengoitia(k)	K. Freigedank eta H. Valentino
Genero artistikoa	opera choral symphony ^(en) musika klasikoa
Musika instrumentua	pianoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa