San Felipe de Lara gaztelua

San Felipe de Lara gaztelua
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Guatemala
Department of Guatemala	Izabal
Koordenatuak	15°38′15″N 88°59′36″W / 15.63742°N 88.99338°W
Historia eta erabilera
Irekiera	1644
Gizateriaren ondarea
Irizpidea	(iv)
Eskualdea	Latinoamerika eta Karibea
Izen-ematea	bilkura)
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

San Felipe de Lara gaztelua Livingston udalerrian dagoen gotorleku bat da, Guatemala ekialdeko Dulce ibaiaren eta Izabal aintziraren ahoan. Gaztelu honek hiru funtzio zituen: gotorleku militarra, espetxea eta aduana-zentroa izatea. Funtzio horiez gain, gazteluak hainbat upategi ditu, Guatemala eta Espainiaren arteko merkataritza-trukerako gune gisa balio zutenak.^[1] Bere eraikuntzatik gehien nabarmentzen dena Bustamanteko Dorrea da. Hemeretzi kanoi ditu — hamazazpi burdinazkoak eta bi brontzezkoak —.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatorriz, Espainiak merkaturatu eta Europara eraman nahi zituen produktu ugari aurkitu zituen Erdialdeko Amerikan. Haren sistema merkantziak zuzenean Espainiara eramatea izan zen lehenik, eta hortik Europako gainerako herrialdeekin batera merkaturatzea. Horren ondorioz, laster, bukanero eta pirata sareak sortu ziren, eta Dulce ibaitik, Guatemalatik irteten ziren espainiar ontziei eraso egin zieten. Modu horretan, Filipe II.a Espainiako erregeak gotorlekua eraikitzea agindu zuen, horrela piratak indargabetzeko; gotorlekua hamabi soldaduk eta hamabi artilleria-piezak babestuko zuten. Hala ere, Ingalaterrako, Probintzia Batuetako eta Portugalgo piratak Dulce ibaian sartu eta dorrea suntsitu zuten 1604an. Geroago, Pedro de Bustamante kapitainak berreraikitzea agindu zuen eta dorrea bere abizenarekin bataiatu zuen.

Egungo gaztelua 1651n eraiki zuten, Izabal lakuaren bokalean, Antonio De Lara y Mogrovejoren aginduz. Azken horrek egungo izenarekin bataiatu zuen, erregearen omenez. Dulce ibaiak Izabaleko aintzira Karibe itsasoarekin lotzen du, eta piraten eraso errepikatuen eraginpean egon da XVI. mendean, baita XVIII. arte ere.

XIX. mendean, Erdialdeko Amerikako beste portu batzuk garrantzitsuagoak izan ziren, eta esportazioek behera egin zuten. Horren ondorioz, Dulcek garrantzi ekonomikoa galdu zuen eta gaztelua 1817an abandonatu zuten. XIX. mendean, Belgikako kolonia batek Santo Tomas de Castilla garatu zuen Rafael Carrera jeneralaren gobernuan. Hark eman zien eremua betiko, eta mende amaierako gobernu liberalek Puerto Barrios eraiki zuten, eta, ondorioz, merkataritza Karibe kostaldera joan zen.^[2]

1955ean, hondakinak erakarpen turistiko bat zirenean, Francisco Ferrús Roig arkitektoak berreraiki zuen, eta egituraren historiako gertaerak sakon ikertu zituen. Bere erakargarritasun turistikoa dela eta, San Felipe gaztelua Guatemalako Turismo Institutuaren ardurapean dago. Egiturak kalteak jasan zituen turisten bisita etengabeen ondorioz, eta, ondorioz, Antropologia eta Historia Institutuak zaharberritze proiektu batean parte hartu zuen 2001ean. Gaur egun, 2002. urtetik, Unescoren Gizateriaren Ondarearen zerrendetan sartzeko proposatuta dago.^[3]^[4]