San Roman eliza (Zirauki)

San Roman eliza
	UNESCOren gizateriaren ondarea
	Frantses bidea Nafarroan
	Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Zirauki
Koordenatuak	42°40′33″N 1°53′30″W / 42.67579°N 1.89154°W
Historia eta erabilera
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Gizateriaren ondarea
Erreferentzia	669-493
Eskualdea	Europa eta Ipar Amerika
Izen-ematea	bilkura)
	493
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

San Roman eliza Mañeruibarreko Zirauki udalerrian kokatutako XIII. mendeko kristiau eliza bat da. XVII. mendean berregin zen.

Eraikina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatorrizko fabrika 1200 inguruan eraiki bide zen, zirkuluerdi-formako abside erromanikoarekin eta lau ataleko nabe bakarrarekin. XVII. mendearen amaieran eraberritu zuten. Praktikan, enpresa horren ardura Pedro Agirrek hartu zuen 1691. urtean, eta nabearen azken bi atalak eta gurutze-ganga sinpleak aldaezin mantendu zituen; gainerakoa, berriz, ertz-gangez estali zuen, une honetan erantsitako kaperek bezala, albo-habearte bana osatzen baitute; aldi berean, zirkuluerdi-formako absidea ganga estaliko burualde zuzen bihurtu zen.

Elizak XII. mende amaierako portada primitiboa gordetzen du, Lizarrako San Pedro Ruakoa elizarekin estilistikoki lotua, eta horren aurrekari zuzena hurrengo Garesko elizan dago. Horiek guztiak Donejakue Bideari hain lotuta dagoen eremu horren loraldi artistikoaren adibide adierazgarriak dira. Ziraukikoak, Lizarrakoak bezala, sarrera polilobulatuko arku handi bat du, ferra-arkutxoekin eta txaranbeltze sendoarekin, zortzi arkiboltaren bidez, pilare akodillatuen gainean, zimaziotan amaitzen direnak. Dekorazio-errepertorio aberatsak gai geometriko edo begetalak hartzen ditu, teknika oso laukoak, baita erliebe handiagoko apaindura figuratu oparoa ere -animalistikoa edo gizatiarra-. Oro har, gotikorako trantsizioko obra garrantzitsua da, eta ezaugarri islamiar, erromaniko eta zistertar oso desberdinekin nahasten dira.

Erretaula nagusia, XVI. mendeko San Romanen irudi bat eta Arrosarioko Ama Birjinaren eta Sortzez Garbiaren albokoak babesten dituena, barroko estilokoak dira, salomondar zutabeekin, eta 1702 eta 1706 artean egin zituzten Iruñeko Martin Legarra eta Pedro Lezeta arkitektoek. Zaharrenaren urre-kolorea Andres Matak egin zuen 1776an; Arrosarioko Ama Birjinaren polikromia, berriz, Logroñoko Rafaeli zor zaio 1730ean, eta haren eskultura Atarrabiako maisu Migel Zangozak egin zuen 1705ean. Estilo eta garai berekoa da Jose Erripak 1714an egindako organoaren kutxa, nahiz eta ondoren Ramon de Tarazona iruindarrak 1774an ukitu zuen.

Urregintzaren multzoak estilo, kronologia eta jatorriari dagokionez askotariko piezak biltzen ditu, Iruñea, Bartzelona edo Los Arcosko markak eta urregileak barne. Hala ere, 1600 inguruko kaliza aurrepizkundar interesgarria izateaz gain, bere kalitateagatik prozesio-gurutzea nabarmendu behar da, zati batean urreztatutako zilarrezkoa, XVI. mendearen azken laurdenean datatutako pieza garrantzitsua. Irudien kalitatea, anatomia erromanista eta arropa hanpatuena, José Velázquez de Medrano zilargilearen ezaugarria da. XVII. mendearen bigarren erdiko barroko estiloko ostadarretako bat Juan Aritzuk egina izan daiteke.