Norodom Sihanouk

Norodom Sihanouk
	; Irudi gehiago
76. Kanbodiako monarka
lehendakari
; 35. Kanbodiako lehen ministroa
errege
; 32. Kanbodiako lehen ministroa
; 27. Kanbodiako lehen ministroa
; 25. Kanbodiako lehen ministroa
; 23. Kanbodiako lehen ministroa
; 21. Kanbodiako lehen ministroa
; 18. Kanbodiako lehen ministroa
; 15. Kanbodiako lehen ministroa
; 11. Kanbodiako lehen ministroa
; 1. Kanbodiako lehen ministroa
74. Kanbodiako monarka
Bizitza
Jaiotza	Phnom Penh, 1922ko urriaren 31
Herrialdea	Kanbodia
Heriotza	Pekin, 2012ko urriaren 15a (89 urte)
Hobiratze lekua	Silver Pagoda, Phnom Penh (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Norodom Suramarit
Ama	Sisowath Kossamak
Ezkontidea(k)	Mam Manivan Phanivong ; Sisowath Monikessan (en) (1941 - 1946); Phat Kanhol (en) (1943 - 1944); Sisowath Pongsanmoni (en) (1944 - 1951); Norodom Monineath (1952ko apirilaren 12a - 2012ko urriaren 15a)
Seme-alabak	ikusi Norodom Arunrasmy; Norodom Ranariddh; Norodom Sihamoni; Norodom Narindrapong; Norodom Chakrapong; Norodom Yuvaneath; Norodom Buppha Devi; Norodom Kantha Bopha; Norodom Naradipo (en) ;
Leinua	House of Norodom (en)
Hezkuntza
Heziketa	Armoured Cavalry Branch Training School (en)
Hizkuntzak	khmerera; frantsesa; ingelesa; Thailandiera
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, film-zuzendaria, aktorea, abeslaria, musikaria, musikagilea eta gidoilaria
	Parte-hartzailea Bandungeko batzarra ;
Lan nabarmenak	ikusi The little prince (en) ; Twilight (en) ; My Village at Sunset (en) ; See Angkor and Die (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Order of Suvorov, 1st class ; Order of the Nile ; Collar of the Supreme Order of the Chrysanthemum ; Ohorezko Legioko gurutze handia ; Grand cross of the Order of the Dragon of Annam ; Thiri Thudhamma Thingaha ; Order of the Royal House of Chakri ; Grand Order of Mugunghwa ; Grand cross of the Order of the White Lion ; Order of Sikatuna ; Grand Cross of the Order of Polonia Restituta ; Imperial Order of the Yoke and Arrows ; Grand Cross of the Military Merit - White Badge (1956) ; National Order of Vietnam ; Order of the Crown of the Realm ; Grand cross of the Order of the Million Elephants and the White Parasol ; Darjah Utama Temasek ; Order of the Yugoslavian Great Star ; Star of the Republic of Indonesia ; Order of the Queen of Sheba ; Grand Cross of the National Order of Mali ; Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic ; Order of the National Flag ;
Musika instrumentua	Klarinetea; saxofoia; pianoa; akordeoia
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Vietnamgo Gerra; Cambodian conflict (1978–1999) (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Theravada
Alderdi politikoa	Sangkum (en) ; National United Front for an Independent, Neutral, Peaceful and Cooperative Cambodia (en)
	norodomsihanouk.info

Hau kanbodiar izen bat da; abizena Norodom da. Kanbodiar tradizioan, pertsona hau deitzeko bataio izena erabiltzen dute.

Norodom Sihanouk (khmereraz: នរោត្តម សីហនុ; Phnom Penh, 1922ko urriaren 31 – Pekin, 2012ko urriaren 15a) Kanbodiako erregea izan zen 1941etik 1955ra eta ondoren 1993tik 2004ra. Kanbodiako agintaria izan zen, gainera 1953tik 1970era. Bere bigarren abdikazioaren ostean (2004a) Kanbodiako Errege Aita gisa ezaguna izan zen (Preahmâhaviraksat), eta izendapen horrekin hainbat ardurari eusten zizkion.

Hainbat ardura izan zituen 1941tik aurrera. Horregatik Munduko Errekorren Guiness Liburuaren arabera kargu ezberdin gehiago izan dituen politikaria dela aipatzen du. Ardura horien artean bi aldiz errege izatea, bi aldiz printze subiranoa, behin presidente, bi aldiz lehen ministro eta deserriko gobernuetan hainbat kargu daude. Khmer Gorrien gobernuaren estatu buru ere izan zen, 1975-1976 artean.

Hauetako kargu batzuk ohorezkoan ziren, adibidez Kanbodiako Errege konstituzionala izatea, bere azken ardura. Sihanouken benetako monarkia 1953ko azaroaren 9an hasi zen, Frantziatik independizatu zenean eta 1970ko martxoaren 18an bukatu zen, Lon Nol jeneralak bere aurkako estatu kolpea eman zuen arte.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Norodom Suramarit eta Sisowath Kossamaken semea zen. 1941ean izendatu zuten errege. 1955ean bere aitari utzi zion erregetza, eta hauteskundeen ondoren Lehen Ministro izendatu zuten. Neutraltasunaren aldekoa zen, eta usadio budistan oinarritutako sozialismoa ezartzen saiatu zen. 1960an estatuburu izendatu zuten, eta Estatu Batuekiko harremanak eten zituen; 1970ean Lon Nol jeneralak Estatu Batuen laguntzaz estatu-kolpe bat eman zuenean Sihanuk Pekinen erbesteratu zen; han atzerriko gobernua osatu zuen, eta agintari berriei aurka egiten zieten indar politiko guztiak elkartu zituen Kanbodiako Fronte Batuan. 1975ean Khmer Gorriek Lon Nol jenerala aginpidetik bota eta aginpidea eskuratu zutenean, Phnom Penha itzuli zen, baina Khemer Gorriek bahituta eduki zuten. 1979an Vietnamek Kanbodia inbaditu zuenean, erbesteratu egin behar izan zuen. 1982an vietnamdarren aurkako koalizio baten buru izan zen. 1991ko su-eten hitzarmenaren ondoren, Sihanuk Kanbodiara itzuli zen eta nazio-batzordearen buru izan zen 1993ko maiatzeko hauteskundeak arte. Kanbodiara itzuli ondoren, 1993an konstituzio berri bat idatzarazi zuen. Era horretan, beste aldi bat hasi bat Kanbodian, Sihanoukeren agintaritzapean. Urte horretan bertan minbizia aurkitu zitzaion, eta orduz geroztik eritasunaren mende bizi da. 2003an bere semeari (Norodom Sihamoni) utzi zion erregetza, eta erbesteratu zen, Piongiangera lehendabizi eta Pekinera ondoren.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q160318
Multimedia: Norodom Sihanouk / Q160318