Edukira joan

Solidago virgaurea

Wikipedia, Entziklopedia askea
Solidago virgaurea
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaPlantae
OrdenaAsterales
FamiliaAsteraceae
LeinuaAstereae
GeneroaSolidago
Espeziea Solidago virgaurea
Linnaeus, 1753
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuakeuropean goldenrod (herb) (en) Itzuli

Solidago virgaurea Asteraceae familiako landare espezie bat da. Europa guztian hedaturik dago. Euskal Herrian ordea hareatzetan aurkitzen da eta bi populazio baino ez dira ezagutzen.

Lineok deskribatu zuen Zientziarako 1753. urtean, Species Plantarum liburuan.[1]

Generoaren Solidago izena latinezko solido hitzetik dator eta "denetarako balio duena" edo "sendatzeko balio duena" esan nahi du[2]. Espeziearen virgaurea izenak latinez "urrezko makila" esan nahi du, landarearen infloreszentziei egiten die erreferentzia.[3]

Sinonimoak:[4]

  • Solidago macrorrhiza Lange in Willk. & Lange, Prodr. Fl. Hispan. 2: 39 (1865)
  • Solidago virga-aurea L.
  • Solidago virgaurea subsp. alpestris (Willd.) Hayek & Hegi in Hegi, Ill. Fl. Mitt.-Eur. 6: 410 (1917)
  • Solidago virgaurea subsp. fallit-tirones (Font Quer) Rivas Mart. & al. in Opusc. Bot. Pharm. Complutensis 2: 118 (1986)
  • Solidago virgaurea subsp. macrorrhiza (Lange) Nyman Consp. Fl. Eur.: 388 (1879)
  • Solidago virgaurea subsp. minuta (L.) Arcang. Comp. Fl. Ital.: 339 (1882)

Errizoma horizontal laburra du, 14-64 mm luzerakoa, adarkatua eta hainbat sustrai dituena. Handik zurtoin tenteak ateratzen dira, 7-84 cm arteko luzera hartzen dutenak eta hostoz beteak. Oinarriko hostoak eliptikoak dira eta ertz zerratua dute. Erdiko nerbioa nabarmena da.[4]

Infloreszetziak zurtoinean zehar zabaltzen dira, guztira 15 kapitulu ere hartuz. Kapituluak horiak dira eta 7-8 mm luze dira. 6-12 lore liguladun dituzte eta inbolukru berdexka.[5]

Itsas mailatik hasi eta 3.000 metrotako altuerarainoko tokietan bizi da. Txilardiak, larreak, glerak, erreka ertzak, dunak, sasi arteko argiuneak eta hainbat baso mota (pinudi, artadi, harizti, pagadi) ditu bizileku.[4]

Euskal Herrian Solidago virgaurea L. subsp. macrorhiza azpiespeziea azaltzen da eta Zarauzko dunetan[6] eta Orioko hareatzan soilik aurkitzen dugu[7].Toki hartan uztaila eta iraila artean ikusten da loretan.

Antzeko banaketa eremua duten beste landare batzuekin (Galium arenarium, Astragalus baionensis, Silene uniflora subsp. thorei eta Alyssum loiseleurii) landare multzo garrantzitsua eratzen du.[7]

Ugalketa eta bizi-zikloa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Landare bizikorra da. Ekaina eta azaroa artean loratzen da.[4] Haziak akenioak dira eta haizearen bidez barreiatzen dira.[4]

Euskal Herri osoan bi populazio soilik daude, Orion handiena eta Zarautzen murritzena. Orioko hareatzan urbanismo egitasmoek arriskuan jartzen dute espeziea.[7]

Ohar medikoa
Ohar medikoa
Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Landare honen atal guztiak erabiltzen dira, sustraiak ezik.[8]

Espezie hau mundu arabiarreako medikuntza sisteman erabilia izan zen. XV. eta XVI. mendeetan Europan agertu zen, zauriak hobetzeko. Astringentea, diuretikoa eta antiseptikoa eta beste propietate batzuk ere baditu.

Iraizketa-aparatuari loturiko gaixotasunak prebenitzeko erabiltzen da, nefritisa, giltzurruneko kalkulua, zistitisa, uretritisa... Erreumatismoa eta hezueria tratatzeko ere erabiltzen da.[8]

Digestio-aparatuari dagokionez dituen taninoek astrigente bihurtzen dute eta beherakoa mozten du[8]. Larruazalean idorgarria eta orbaintzailea zaurietan eta ultzeretan, baina batzuetan dermatitisa eragin dezake.[8]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. «Tropicos» www.tropicos.org (Noiz kontsultatua: 2025-01-12).
  2. www.calflora.net (Noiz kontsultatua: 2025-01-12).
  3. «Dictionary of Botanical Epithets» www.winternet.com (Noiz kontsultatua: 2025-01-12).
  4. a b c d e www.asturnatura.com (Noiz kontsultatua: 2025-01-12).
  5. Polunin, O.. (1988). Guía fotográfica de las flores silvestres de España y de Europa. Barcelona:Omega ISBN 84-282-0857-3..
  6. Zarauzko dunetako landaredia - Inurritzako Biotopoa. Aranzadi Zientzia Elkartea - Botanika Saila, 58 or. ISBN Dunetako arrauka..
  7. a b c Pedro Ma Uribe-Echebarría, Iñaki Zorrakin, Juan Antonio Campos, Ángel Domínguez. (2006). Euskal Autonomia Erkidegoko Flora Baskular Mehatxatua. Eusko Jaurlaritza - Ingurumen eta Lurralde Antolamendu Saila, 113 or..
  8. a b c d (Gaztelaniaz) «VARA DE ORO en Soria Natural» Soria Natural (Noiz kontsultatua: 2025-01-13).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]