Soltxaga

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Soltxaga
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Soltxaga 2021.jpg
Herriko enparantza

Escudo de Guirguillano.svg
Armarria

Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaErdialdea
UdalerriaOloritz
Administrazioa
Motakontzeju
Izen ofizialaEscudo de Guirguillano.svg Solchaga
Burua
(2019-2023)
(kontzejuburua)
Posta kodea31396
Herritarrasoltxagar
Geografia
Koordenatuak42°37′13″N 1°36′47″W / 42.620277777778°N 1.6130555555556°W / 42.620277777778; -1.613055555555642°37′13″N 1°36′47″W / 42.620277777778°N 1.6130555555556°W / 42.620277777778; -1.6130555555556
Azalera4,44 km²
Garaiera592 metro
Distantzia26,4 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria47 (2021: Green Arrow Up.svg 8)
Oliotarako errota

Soltxaga[1][a] Orbaibarrako Oloritz udalerriko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Erdialdea eskualdean.

2021 urtean 47 biztanle zituen.

Bertako biztanleak soltxagarrak dira.

Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Soltxaga beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Solchaga (1366)
  • Solchaga (1366)
  • Solchaga (1534)
  • Onselchaga (1587)
  • Solchaga (1802)
  • Soltxaga (1990)

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Armarria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Soltxagako armarria Orbaibarrako armarria da. Armarri honekhonako blasoi hau du:[3]

« Hondo hori batez eta aurrean zuhaitz berde batez osatuta dago. »

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Soltxaga Erdialdea eskualdean dago, Orbaibar ibarrean eta Oloritz udalerrian.

Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oloritz udalerria Nafarroa erdialdean dago Erriberriko merindadean eta Nafarroako hiriburutik 24 kilometrora.

Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Altuera eta kokapenaren arabera aldaketak dauden arren, udalerriaren batez besteko balioak honakoak dira: Tenperatura 8 eta 13 gradu bitartekoa, prezipitazioa 600 eta 1.000mm bitartekoa, eta egun euritsuak 90 inguru. Udak nahiko lehorrak izaten dira, eta neguak euritsu eta hotzak, batez ere iparraldeko zierzo haizeak jotzen duenean. Klima, oro har, mediterraneoa edo azpimediterraneo kontinental motakoa da.

Udalerriko baso bakanetan, birlandaturiko pinuak, haritzak eta arteak daude, eta horrez gain, nahiko ondo kontserbatu diren 23 hektarea pago.

Estazio meteorologikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oloritzen ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Barasoain pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 524 metrora, Nafarroako Gobernuak 1975ean jarritako estazio meteorologikoa dago.[4]


  Gnome-weather-few-clouds.svg   Datu klimatikoak (Barasoain, 1975-2020)   WPTC Meteo task force.svg  
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 20.0 22.0 27.0 29.0 36.0 40.0 42.0 41.0 37.0 31.0 25.0 18.0 42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 9.2 10.9 14.3 16.1 20.6 25.3 28.4 28.7 23.8 18.6 12.6 9.5 18.2
Batez besteko tenperatura (ºC) 5.4 6.4 9.1 10.7 14.7 18.8 21.4 21.8 17.9 13.8 8.6 5.7 12.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 1.6 1.9 3.9 5.3 8.7 12.2 14.4 15.0 12.0 8.9 4.6 2.0 7.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -7.5 -9.0 -10.0 -3.0 0.0 2.0 7.0 7.0 2.0 -3.0 -7.0 -11.0 -11.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 44.2 34.6 41.8 66.6 55.1 42.6 25.3 28.8 43.9 54.3 59.9 51.7 548.8
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 46.0 22.0 44.0 40.0 42.0 38.5 39.0 86.0 95.0 44.0 53.0 40.0 95.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 10.5 9.0 8.0 10.7 10.5 6.4 5.1 4.9 5.4 9.8 11.4 10.9 102.5
Elur egunak (≥ 1 mm) 0.9 1.1 0.9 0.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 1.2 4.7
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XI. mendearen amaieran dago dokumentatuta, Antsa Soltxagak 1096an Iruñeko katedralaren alde bere ondasunen dohaintza egin zuenean. 1268ko Rediezmoaren Liburuak Eristain bakarrik aipatzen du, baina azken toki horrek Soltxaga lehenesten du ondorengo mendeetako su eta zurkaitzen liburuetan. Biztanle gehienak kapareak ziren 1366an, 8 11 bizilagunen artean, Eristaingoak zenbatuta.

Orbaibarrekoa izan zen banaketa administratibo honek iraun zuen bitartean. Gero, 1835-1845eko berrikuntzekin, Leotz udalerrian sartu zen, eta udalerri eratu zuen, Bariain, Oloritz, Lepuzain, Mendibil, Orizin eta Etxague herriekin eta Arrazubi, Doneaniz eta Eristain baserriekin eta Olorizko bentekin.

Orbaibarrako ia herri guztiak bezala, aipatu erreformak egin arte Etxague Iruñeko merkatuko alkatearen jurisdikziokoa zen. Ondoren, gainerakoak bezala erregimen komunaren menpe geratu zen. 1802an idatzi zenez, bere urak bertute berezia du lekaleak egosteko eta azienda handiaren gaixotasun batzuk sendatzeko. Garai hartan 2000 gari-lapurreta, 200 garagar eta 820 olo-lapurreta biltzen zituen. XIX. mendearen erdialdean Soltxagak urtean seiehun erreal zituen. Olio-errota batek funtzionatzen zuen.[6]

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2021 urteko erroldaren arabera 47 biztanle zituen Soltxagak.[7]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
50 44 48 46 50 52 50 49 41 42 39 38 36 39 35 31 35 34 40 36 39

Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako Hiriarteko Garraioa sareko 329 linea zerbitzua ematen dio kontzeju honi. Herriak autobus geldialdi bakarra du herrian, Tafallarantz.

NBUS logoa.svg Nafarroako Hiriarteko Garraioa
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
329 Tafalla Barasoain • Eristain • Soltxaga • Oloritz • Orizin Etxague

Autobus zerbitzuak lan egin dezan, 329 linea eskariaren araberako linea baita, bidaia aurreko eguneko 19:00ak baino lehen erreserbatu behar da.

Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera: «hegoaldeko goi-nafarrera»

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Oloritz udalerria sailkatu zituen, Orbaibarreko hainbat herriekin, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian.[8]

Koldo Zuazok, 2010ean, Oloritz udalerria ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[9]

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Oloritz eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %6,10k zekien euskaraz hitz egiten, 2010ean % 6,22k eta 2018n % 9,60k.

Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ /solt͡ʃáɣ̞a/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. ↑ «Soltxaga - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo. (D.L. 1990). Heraldica municipal, merindad de Olite. Diputación Foral de Navarra, Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0276-7. PMC 911388951. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  4. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Barasoain» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  5. ↑ Barasoaingo estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  6. ↑ Nafarroako Entziklopedia Handia | SOLTXAGA. (Noiz kontsultatua: 2022-06-09).
  7. ↑ «Soltxaga» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  8. ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
  9. ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Soltxaga&oldid=9013699"(e)tik eskuratuta