Soltxaga
| Soltxaga | ||
|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
 Herriko enparantza | ||
|
| ||
 | ||
| Kokapena | ||
| Herrialdea | Nafarroa Garaia | |
| Eskualdea | Erdialdea | |
| Udalerria | Oloritz | |
| Administrazioa | ||
| Mota | kontzeju | |
| Izen ofiziala |  Solchaga | |
| Burua (2019-2023) | (kontzejuburua) | |
| Posta kodea | 31396 | |
| Herritarra | soltxagar | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 42°37′13″N 1°36′47″W / 42.620277777778°N 1.6130555555556°W42°37′13″N 1°36′47″W / 42.620277777778°N 1.6130555555556°W | |
| Azalera | 4,44 km² | |
| Garaiera | 592 metro | |
| Distantzia | 26,4 km (Iruñetik) | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 47 (2021:  8) | |
Soltxaga[1][a] Orbaibarrako Oloritz udalerriko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Erdialdea eskualdean.
2021 urtean 47 biztanle zituen.
Bertako biztanleak soltxagarrak dira.
Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Soltxaga beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:
- gaztelaniaz: Solchaga
Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Solchaga (1366)
- Solchaga (1366)
- Solchaga (1534)
- Onselchaga (1587)
- Solchaga (1802)
- Soltxaga (1990)
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Armarria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Soltxagako armarria Orbaibarrako armarria da. Armarri honekhonako blasoi hau du:[3]
| « | Hondo hori batez eta aurrean zuhaitz berde batez osatuta dago. | » |
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Soltxaga Erdialdea eskualdean dago, Orbaibar ibarrean eta Oloritz udalerrian.
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Oloritz udalerria Nafarroa erdialdean dago Erriberriko merindadean eta Nafarroako hiriburutik 24 kilometrora.
Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Altuera eta kokapenaren arabera aldaketak dauden arren, udalerriaren batez besteko balioak honakoak dira: Tenperatura 8 eta 13 gradu bitartekoa, prezipitazioa 600 eta 1.000mm bitartekoa, eta egun euritsuak 90 inguru. Udak nahiko lehorrak izaten dira, eta neguak euritsu eta hotzak, batez ere iparraldeko zierzo haizeak jotzen duenean. Klima, oro har, mediterraneoa edo azpimediterraneo kontinental motakoa da.
Udalerriko baso bakanetan, birlandaturiko pinuak, haritzak eta arteak daude, eta horrez gain, nahiko ondo kontserbatu diren 23 hektarea pago.
Estazio meteorologikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Oloritzen ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Barasoain pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 524 metrora, Nafarroako Gobernuak 1975ean jarritako estazio meteorologikoa dago.[4]
 Datu klimatikoak (Barasoain, 1975-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 20.0 | 22.0 | 27.0 | 29.0 | 36.0 | 40.0 | 42.0 | 41.0 | 37.0 | 31.0 | 25.0 | 18.0 | 42.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 9.2 | 10.9 | 14.3 | 16.1 | 20.6 | 25.3 | 28.4 | 28.7 | 23.8 | 18.6 | 12.6 | 9.5 | 18.2 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 5.4 | 6.4 | 9.1 | 10.7 | 14.7 | 18.8 | 21.4 | 21.8 | 17.9 | 13.8 | 8.6 | 5.7 | 12.9 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 1.6 | 1.9 | 3.9 | 5.3 | 8.7 | 12.2 | 14.4 | 15.0 | 12.0 | 8.9 | 4.6 | 2.0 | 7.5 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -7.5 | -9.0 | -10.0 | -3.0 | 0.0 | 2.0 | 7.0 | 7.0 | 2.0 | -3.0 | -7.0 | -11.0 | -11.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 44.2 | 34.6 | 41.8 | 66.6 | 55.1 | 42.6 | 25.3 | 28.8 | 43.9 | 54.3 | 59.9 | 51.7 | 548.8 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 46.0 | 22.0 | 44.0 | 40.0 | 42.0 | 38.5 | 39.0 | 86.0 | 95.0 | 44.0 | 53.0 | 40.0 | 95.0 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 10.5 | 9.0 | 8.0 | 10.7 | 10.5 | 6.4 | 5.1 | 4.9 | 5.4 | 9.8 | 11.4 | 10.9 | 102.5 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 0.9 | 1.1 | 0.9 | 0.3 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 1.2 | 4.7 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5] | |||||||||||||
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
XI. mendearen amaieran dago dokumentatuta, Antsa Soltxagak 1096an Iruñeko katedralaren alde bere ondasunen dohaintza egin zuenean. 1268ko Rediezmoaren Liburuak Eristain bakarrik aipatzen du, baina azken toki horrek Soltxaga lehenesten du ondorengo mendeetako su eta zurkaitzen liburuetan. Biztanle gehienak kapareak ziren 1366an, 8 11 bizilagunen artean, Eristaingoak zenbatuta.
Orbaibarrekoa izan zen banaketa administratibo honek iraun zuen bitartean. Gero, 1835-1845eko berrikuntzekin, Leotz udalerrian sartu zen, eta udalerri eratu zuen, Bariain, Oloritz, Lepuzain, Mendibil, Orizin eta Etxague herriekin eta Arrazubi, Doneaniz eta Eristain baserriekin eta Olorizko bentekin.
Orbaibarrako ia herri guztiak bezala, aipatu erreformak egin arte Etxague Iruñeko merkatuko alkatearen jurisdikziokoa zen. Ondoren, gainerakoak bezala erregimen komunaren menpe geratu zen. 1802an idatzi zenez, bere urak bertute berezia du lekaleak egosteko eta azienda handiaren gaixotasun batzuk sendatzeko. Garai hartan 2000 gari-lapurreta, 200 garagar eta 820 olo-lapurreta biltzen zituen. XIX. mendearen erdialdean Soltxagak urtean seiehun erreal zituen. Olio-errota batek funtzionatzen zuen.[6]
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2021 urteko erroldaren arabera 47 biztanle zituen Soltxagak.[7]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 50 | 44 | 48 | 46 | 50 | 52 | 50 | 49 | 41 | 42 | 39 | 38 | 36 | 39 | 35 | 31 | 35 | 34 | 40 | 36 | 39 |
Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroako Hiriarteko Garraioa sareko 329 linea zerbitzua ematen dio kontzeju honi. Herriak autobus geldialdi bakarra du herrian, Tafallarantz.
|
Autobus zerbitzuak lan egin dezan, 329 linea eskariaren araberako linea baita, bidaia aurreko eguneko 19:00ak baino lehen erreserbatu behar da.
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Oloritz udalerria sailkatu zituen, Orbaibarreko hainbat herriekin, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian.[8]
Koldo Zuazok, 2010ean, Oloritz udalerria ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[9]
Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Oloritz eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %6,10k zekien euskaraz hitz egiten, 2010ean % 6,22k eta 2018n % 9,60k.
Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Joango jaiak, abuztuaren azken asteburuan
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Joan eliza, XIII. mendean eraikitako krisitiau eliza, gotiko estiloan.
- Soltxagako jauregia, Erdi Aroko jauregia.
Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXXV, Iruñea, 1996. ISBN 84-235-1505-2.
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Soltxaga - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo. (D.L. 1990). Heraldica municipal, merindad de Olite. Diputación Foral de Navarra, Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0276-7. PMC 911388951. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ .
- ↑ Barasoaingo estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ Nafarroako Entziklopedia Handia | SOLTXAGA. (Noiz kontsultatua: 2022-06-09).
- ↑ «Soltxaga» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q9078643
| |||||||||||||||||
