T test
Estatistikan, t testa edo Student t-testa da edozein proba, non, hipotesi nulua egia bada, erabilitako estatistikoa Student-en t-banaketa den. Aztertutako populazioak banaketa normal bati jarraitzen dionean aplikatzen da, baina laginaren tamaina txikiegia da ondorioa oinarritzen den estatistikoa normaltasunez banatzeko eta benetako balioaren ordez desbideratze estandarraren estimazioa erabiltzen duen. Analisi diskriminatzailean erabiltzen da.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
t testa William Sealy Gosset Dublingo Guinness Brewery-n lan egiten zuen kimikariak aurkeztu zuen 1908an. Bere idazle ezizena Student zen[1][2]. Gosset, izan ere, Claude Guinnessen Oxfordeko eta Cambridgeko tituludun onenak kontratatzeko politikari esker kontratatu zuten biokimikan eta estatistikan aurrerapen berriak Guinness industria-prozesuan aplikatzeko helburuarekin[3]. Gossetek, t testa, stout garagardo potolo ospetsuaren kalitatea kontrolatzeko modu erraz gisa garatu zuen. 1908an argitaratu zuen bere proba, ingelesezko Biometrika aldizkarian, baina bere ugazabak ezizen bat erabiltzera behartu zuen ekoizpenean erabiltzen ari ziren prozesu industrialak isilpean gordetzeko. Hala ere, Gosseten nortasuna bere hainbat estatistikarikidek ezagutzen zuten[4].
Erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
t -testen erabilera arruntenak honako hauek dira:
- Lagin bakarreko posizio-testak, ezagutzen den populazio ezagun batez bestekoak banaketa normala duen ala ez egiaztatzen duena, hipotesi nulu batean zehaztutako balioa du.
- Bi laginetako posizio-proba, normalki banatutako bi populazioren batez bestekoak berdinak diren ala ez egiaztatzen duena. Proba horiei guztiei Student-en t testa deitzen zaie normalean, nahiz eta, hertsiki esanda, halako izena erabili beharko zen aztertutako bi populazioen bariantzak berdinak direla uste bada; hipotesi hori alboratzen denean erabiltzen diren probei Welch-en t testa deitzen zaie, batzuetan. Proba horiei parekatu gabeko edo lagin independente t test deitzen zaie normalean, konparatzen diren bi laginak definitzen dituzten unitate estatistikoak gainjartzen ez direnean izaten baitute aplikazio tipikoena.
- Unitate estatistiko beretan neurtutako bi erantzunen arteko aldea, zero dela erakusten duen hipotesi nuluaren proba. Adibidez, demagun minbizi-gaixo baten tumorearen tamaina neurtzen ari dela; tratamendua eraginkorra bada, paziente askoren tumore tamaina txikiagotzea espero litzateke tratamendua jarraitu ondoren. Askotan, neurri parekatuak edo errepikatuak diren t test gisa aipatzen da[5].
- Erregresio lineal baten malda, estatistikoki, zerotik desberdina dela egiaztatzeko proba.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Richard Mankiewicz, The Story of Mathematics (Princeton University Press), p.158.
- ↑ Fisher Box, Joan. (1987). «Guinness, Gosset, Fisher, and Small Samples» Statistical Science 2 (1): 45–52. doi:..
- ↑ Fisher Box, Joan (1987). «Guinness, Gosset, Fisher, and Small Samples». Statistical Science 2 (1): 45-52. JSTOR 2245613. doi:10.1214/ss/1177013437.
- ↑ Raju TN. (2005). «William Sealy Gosset and William A. Silverman: two "students" of science» Pediatrics 116 (3): 732–5. doi:. PMID 16140715..
- ↑ Zimmerman, Donald W.. (1997). «A Note on Interpretation of the Paired-Samples t Test» Journal of Educational and Behavioral Statistics 22 (3): 349–360..
- O'Mahony, Michael (1986). Sensory Evaluation of Food: Statistical Methods and Procedures. CRC Press. p. 487. ISBN 0-824-77337-3.
- Press, William H.; Saul A. Teukolsky, William T. Vetterling, Brian P. Flannery (1992). Numerical Recipes in C: The Art of Scientific Computing. Cambridge University Press. pp. p. 616. ISBN 0-521-43108-5. Archivado desde el original el 25 de agosto de 2018. Consultado el 1 de marzo de 2012. La referencia utiliza el parámetro obsoleto |coautores= (ayuda)
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q309479