Tenka
| Tenka | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Actinopteri |
| Ordena | Cypriniformes |
| Familia | Cyprinidae |
| Generoa | Tinca |
| Espeziea | Tinca tinca |
| Datu orokorrak | |
| Gizakiak ateratzen dizkion produktuak | tench (en)  |
Tenka (Tinca tinca) Tinca generoko kide bakarra da. Arrainen barruko Actinopterygii klasean sailkatzen da, Cyprinidae familian. Ur gezatako arraina da, azala iluna eta likatsua duena, jateko ona dena[2]
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tenkaren gorputza sendoa da, ez oso estilizatua; enborra lodi eta altua da bere luzerarekiko. Tamaina eta pisu handiak lor ditzake.
Ezkatak oso txikiak dira, begi hutsez ikusten zailak. Gainera, azala mukiz estalita dago. Ahoa txikia eta terminala da; bere komisuretatik barboak ateratzen dira, beste ziprinido batzuenak baino askoz txikiagoak. Hegatzak ertz biribilduak dituzte, batez ere dortsalak eta kaudalak; azken hau zuzena edo oso gutxi eskotatua da eta normalean banda ia beltza izan ohi du ertz distalean.
Gorputzaren kolorea oso aldakorra da bizi diren inguruneko baldintzen arabera. Nahiko forma arrunta bizkarralde berde oso iluna duena da, hegaletara urre koloreko islak dituena eta sabela horixka duena.[3]
Biologia eta ohiturak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tenka, karpa bezala, arrain sedentarioa eta oso lasaia da, landaredi ugariko ur geldietako biztanle tipikoa. Ingurumen-baldintzak aldekoak direnean bakarrik dago aktibo; Oso tenperatura altuak jasaten ditu, oso oxigenazio gutxi eta nolabaiteko kutsadura ere bai. Neguan, uraren tenperatura jaisten denean, tenkak hondo sakonean babesten dira eta negu-pasan sartzen dira.
Tenkaren elikadura-erregimena ez da batere selektiboa. Esan daiteke edozein landare edo animalia organismo onartzen dutela, nahiz eta ornogabeen larbekiko nolabaiteko zaletasuna erakusten duten. Landareditik edo hondo lohitsuetan iragazi daitezkeen hondakinak ere aprobetxatzen dituzte.
Dimorfismo sexuala oso nabarmena da espezie honetan; arrek bentral-hegatzetako bigarren erradioa oso loditua daukate, karaktere hau ez da ageri emeetan.
Ugalketa berandu izaten da, udaberriaren amaieran eta udan, errunaldia arrautza-kopuru oso handiaz osatuta egoten da, erraz miloi erdi eme emankor bakoitzeko, landaredian jartzen dituzte eta hari itsatsita geratzen dira.
Arrainkumeak oso pasiboak izaten dira jaiotzetik; hamar bat egun behar izaten dituzte bitelino-poltsa berriro xurgatzeko eta hazkuntza oso motela izaten da; 20-30cm-ko luzerara iristen dira hiru urteko bizitzaren ondoren.
Banaketa, habitata eta egoera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tenka oso hedatua dago Europako kontinente osoan. Iparraldeko herrialdeetan eta Adriatiko itsasoko ekialdeko kostaldeko ibaietan bakarrik falta da.
Euskal Herrian mediterraneo isurialdeko espeziea da, falta da, modu naturalean behintzat Kantauri isurialdeko ibaietan. Bildutako erregistroak oso gutxi badira ere, Ebro ibaia eta bere ibaiadarretako (Zadorra) beheko ibilgune batzuk dira eremurik onenak. Tenka Uribarriko urtegietan sartua izan da, eta handik Arabako ibai batzuen erdiko ibilguneetara igaro da.
Beheko ibilguak, non urak bareak eta sakonak eta zati geldiak edo landarediz aberatsak diren hondo lohitsuak dira tenkaren habitat ohikoena.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) Froese, Rainer & Pauly, Daniel ed. (2006), «Tinca tinca», FishBase webgunean. Bertsioaren data: 2006(e)ko apirila.
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 92 or. ISBN 84-7542-639-5..
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q76280
Multimedia: Tinca tinca / Q76280
Espezieak: Tinca tinca