Titaniceko orkestra
Titaniceko orkestra edo Wallace Hartley Band orkestra RMS Titanic transatlantiko ospetsuko orkestra izan zen, 1911ko maiatzaren 31n uretaratua eta inaugurazio bidaian hondoratua, 1912ko apirilaren 14tik 15erako gauean. Wallace Hartleyk zuzenduta, Theodore Brailey, John Hume, Percy Taylor, Frederick Clarke, John Woodward, Roger Bricoux eta Georges Krins musikariek osatzen zuten. Guztiak britainiarrak ziren, azken biak izan ezik (frantziarrak eta belgikarrak hurrenez hurren) eta orkestra ospetsuetan jo zuten, lehorrean zein itsasoan. Black Talent Agencyk kontratatu zituen, eztabaida handia izan arren, transatlantikoetako musika taldeen monopolioa zuena.
Titanicak nabigatzen zuen bitartean, orkestrak boskote eta hirukote moduan jotzen zuen, nahiz eta ez den zehazki ezagutzen taldeen konposizioa, ezta orkestraren emanaldi lekuak eta errepertorioa ere. Bere presentzia bereziki estimatzen zuten bidaiariek. Musikariak ez ziren itsasontziko tripulazioko kide eta bigarren mailako bidaiari gisa bidaiatzen zuten. Orkestrak bere ospea irabazten zuen apirilaren 14tik 15erako gauean, itsasontzia izozmendi batekin talka egin ondoren hondoratu zenean. Musikariek azkenera arte jo zuten izuaren ondorioak saihesteko. Horrela, orkestraren heroismoa elezahar bihurtu da, ukitutako azken pieza bezala, lekukotasun kontrajarrien arabera Zuregandik gertuago, Nere Jainkoa izan zena (gaztelaniaz: Nearer, My God, to Thee). Hala ere, historialari batzuen ustez, orkestraren presentziak segurtasun sentsazio bat sortu zuen, jendeak ontzia garaiz ez uztea eragin zuena.
Zortzi musikariak hondoratzean hil ziren. Horietako hiruren gorpuak geroago berreskuratu zituzten Mackay-Bennettean, eta besteak ez zituzten aurkitu edo ez zituzten identifikatu. Bere hiletara, bereziki Hartleyrenera, jendetza joan zen. Publikoa eta prentsa oso pozik zeuden orkestraren heroismoarekin, hainbat monumentutan ospatzen dena, eta Titaniceko musikariak balio osasungarriak berreskuratzen dituen gazteriaren ikur bihurtu dira. Dramari eskainitako filmetan ere musikariek paper garrantzitsua izan ohi dute.
Testuingurua eta enpresa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Orkestrako kideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Orkestra boskote batean eta hirukote batean banatzen zen: lehenak Wallace Hartley, John Hume, John Woodward, Frederick Clarke eta, txandaka, Percy Taylor edo Theodore Brailey pianoan biltzen zituen. Bigarrena Roger Bricouxek, Georges Krinsek eta bi pianistetako batek osatzen zuten[1]. Taldeen osaketa hau, historialariek gehien onartzen dutena, eztabaidarako irekia dago. Beraz, hirukotean biolinista bat sartu beharko zukeen, baina ezinezkoa da jakitea zein musikarik egin zuen rol hori eta, beraz, zein izan zen taldearen eraketa[2].
Bere kideetako bik, Theodore Braileyk eta Roger Bricouxek, aurretik, Carpathia transatlantikoan zerbitzatu zuten, Titanic ontziaren hondoratzetik bizirik atera zirenak jaso zituena[3][4]. Horietako hiruk (Krins, Taylor eta Clarke) ez zuten inoiz itsasontzi batean jo[5].
Wallace Hartley
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Wallace Henry Hartley (Lancashire, Ingalaterra, 1878ko ekainaren 2a - 1912ko apirilaren 15a) britainiar biolin-jotzailea eta orkestra-zuzendaria izan zen. Hartleyren aita, Albion Hartley, koruko zuzendaria eta Burnley Roadeko Betheleko Kapera Metodista Independenteko domingotar eskolako superintendentea zen, non familia gurtza zerbitzuetara joaten zen[6]. Albionek berak sartu zuen ereserkia "Zuregandik gertuago, Nere Jainkoa" kongregaziora[7]. Wallacek Colneko eskola metodistan ikasi zuen, Betheleko koruan abestu zuen eta kongregazioko kide baten biolina jotzen ikasi zuen. Eskola utzi ondoren, Colneko Craven&Union bankuan hasi zen lanean. Bere familia Huddersfieldera mugitu zenean, Hartley Huddersfieldeko Orkestra Filarmonikora batu zen. 1903an, bere etxea utzi zuen Bridlingtonen udal orkestrarekin bat egiteko, non sei urtez egon zen. Geroago Dewsburyra, West Yorkshirem joan zen eta 1909an Cunard lineara batu zen musikari bezala, RMS Lucania, RMS Lusitania eta RMS Mauretania transatlantikoetan zerbitzatuz[8].
Mauretanian zerbitzatzen zuen bitartean, Cunardeko musikarien enplegatzaileek C.W. & F.N. Black musika agentziari transferitu zuten, Cunard eta White Star Line-rako musikariak hornitzen zituena. Lekualdaketa honek, Hartleyren estatusa aldatu zuen ontzian, ez baitzen tripulazioko kide bezala zenbatu, bidaiari bezala baizik, agentziaren kontura bigarren mailako ostatu batean hartu zuten arren. Geroago jakin zen ontzi-konpainiak eta musika-agentziak ez zituztela musikariak aseguratu, bakoitzak bestearen erantzukizuna zuela argudiatuz.
1912ko apirilean, Hartley White Star Line RMS Titanic itsasontziko banda zuzendari izendatu zuten. Hasieran zalantzan jarri zuen bere emaztegaia, Maria Robinson, berriro uztea, baina Hartleyk erabaki zuen Titanicen inaugurazio bidaian lan egiteak etorkizuneko lanetarako kontaktu posibleak emango zizkiola.
Roger Bricoux
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Roger Marie Bricoux (1891ko ekainaren 1a - 1912ko apirilaren 15a) frantziar biolontxelo jotzailea izan zen RMS Titanicen bere hasierako bidaian[9]. Musikari baten semea zen, eta familia Monakora mugitu zen haurra zenean[10]. Italiako zenbait erakunde katolikotan hezia izan zen[11]. Bere ikasketetan zehar, bere lehen orkestrara batu zen, eta lehen saria irabazi zuen Boloniako kontserbatorioan, bere trebetasun musikalagatik[12]. Pariseko kontserbatorioan ikasi ondoren, 1910ean Ingalaterrara joan zen Leedseko Grand Central Hotelean orkestrarekin bat egiteko[13]. 1911 amaieran, Lillera (Frantzia) joan zen bizitzera, 5 Place du Lion d'Or-en, eta hiriko hainbat tokitan jo zuen[14].
Titanicean ontziratu aurretik aurretik, Bricouxek eta Theodore Ronald Brailey pianistak elkarrekin zerbitzatu zuten Cunard Linesen RMS Carpathia lurrunean[3], White Star Linesekin elkartu aurretik[14]. 1912ko apirilaren 10ean Titanic ontzian sartu zen Southamptonen, Erresuma Batuan. Bere sarrera zenbakia 250654 zen, Wallace Hartleyko orkestrako kide guztien sarrera-zenbaki bera. Bere kamarotea bigarren mailakoa zen, eta Titanic itsasontzian zegoen frantziar musikari bakarra zen[15]. Bricouxek 20 urte zituen hil zenean. Bere gorpua ez zen inoiz berreskuratu[14].
1913an, itxuraz desagertu ondoren, Frantziako armadak "desertore" izendatu zuen. 2000. urtera arte ez zen ofizialki Frantziarentzat hil, batez ere Association Française du Titanic elkartearen ahaleginengatik. 2000ko azaroaren 2an, elkarte berak Bricouxen plaka oroigarri bat eraiki zuen Cosne-Cours-sur-Loiren[16].
Theodore Brailey
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Theodore Ronald Brailey (Walthamstow, Londres Handia, 1887ko urriaren 25a - 1912ko apirilaren 15a) RMS Titanic taldeko piano-jotzaile ingelesa izan zen[14][4]. William "Ronald" Brailey espiritista ezagunaren semea zen[17]. Pianoa jotzen ikasi zuen eskolan, eta bere lehen lanetako bat bertako hotel batean pianoa jotzea izan zen[18].
1902an Lancashireko fusilarien errejimendura batu zen, 12 urtez musikari gisa lan eginez[19]. Barbadosen egon zen, baina 1907an uko egin zion bere postuari[20]. Ingalaterrara itzuli zen eta Lancaster Roadeko 71n bizi izan zen, Ladbroke Groven, Londres. 1911n, ontzian izena eman zuen, lehenik RMS Saxonian joz, 1912an Cunarden RMS Carpathia lurrunarekin elkartu aurretik, non Roger Marie Bricoux biolontxelo jotzaile frantziarra ezagutu zuen. Bi gizonak White Star Line-ra batu ziren eta Liverpooleko C.W. eta F.N. Black musika agentziek errekrutatu zituzten Titanicen jotzeko[3]. Brailey 1912ko apirilaren 10ean, asteazkena, ontziratu zen Southamptonen, Erresuma Batuan. Bere sarrera zenbakia 250654 zen, Wallace Hartleyko orkestrako kide guztientzat sarrera. Bere gela bigarren klaseko geletan zegoen[21]. Braileyk 24 urte zituen hil zenean. Bere gorpua ez zen inoiz berreskuratu[22].
John «Wes» Woodward
[aldatu | aldatu iturburu kodea]John Wesley Woodward 1879ko irailaren 11n jaio zen Hill Topen, Birminghametik gertu. Musikarekin lotura handia zuen familia batean bizi zen, baina oso kaltetua izan zen: bere bi anaia eta bere aita haurtzaroan hil ziren.
Hogei urterekin, musikaria zen ofizialki, biolontxelo azterketak igarota. 1907an Devonshireko dukearen orkestra ospetsuan sartu zen. Karibean egonaldi baten ondoren, bidaiatzeko gustua garatu zuen eta Titanicen jotzeko kontratatu zuen agentziarekin harremanetan jarri zen. 1911ko ekainetik aurrera, hainbat itsasontzitan lan egin zuen, Celtic, Megantic eta Olympic gisa. Hawke itsasontziak izandako istripuaren ondoren, Woodward Carmania itsasontzira transferitu zuten. 1912ko apirilean Titanicen itsasoratu zen eta hurrengo udan itsasoa uztea pentsatu zuen.
John «Jock» Hume
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Georges Krins
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Georges Alexandre Krins (Paris, Frantzia, 1889ko martxoaren 18a - 1912ko apirilaren 15a) belgikar biolin-jotzailea izan zen[23]. Bere familia Belgikakoa zen, eta jaio eta gutxira Spa hirira joan ziren bizitzera[24]. Lehenik Spako Musika Akademian ikasi zuen. Ondoren, Belgikako Liejako Errege Musika Kontserbatoriora joan zen, non 1902ko urriaren 30etik 1908ra arte ikasi zuen, biolineko lehen saria irabazi zuelarik, saririk altuenarekin. Gaztetan armadan sartu nahi izan zuen, baina gurasoek bestela konbentzitu zuten. Bere aitaren dendan lan egin zuen eta Spako sinfonia handian jo zuen. 1910ean Parisera joan zen Le Trianon Lyriquen lehen biolina izateko. Ondoren Londresera joan zen eta bi urtez Ritz Hotelean jo zuen 1912ko martxora arte. 10 Villa Road, Brixton, Londresen bizi izan zen. Cafe Françaisetik gertu jotzen zuen Trio String Orchestra zuzendari bihurtu zen[14][25][26].
Titanicera 1912ko apirilaren 10ean iritsi zen, Southamptonen, Erresuma Batuan. Bere sarrera zenbakia 250654 zen, Wallace Hartleyko orkestrako kide guztientzat sarrera. Bere gela bigarren mailakoa zen, eta Titanic itsasontzian zegoen belgikar musikari bakarra zen. Krinsek 23 urte zituen hil zenean. Bere gorpua ez zen inoiz berreskuratu[27].
Percy Taylor
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Fred Clarke
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kontratazioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Itsasoratzea eta bidaia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Orkestraren errepertorioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Orkestra naufragioan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ondorengoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Prentsaren jarrera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Omenaldiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zineman
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Musikan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Herri-kulturan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Brewster & Coulter 1999, 31 orr. .
- ↑ Beveridge 2009, 29 orr. .
- ↑ a b c (Ingelesez) «Roger Marie Bricoux : Titanic Victim» Encyclopedia Titanica (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ a b (Ingelesez) «William Theodore Ronald Brailey : Titanic Victim» Encyclopedia Titanica (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ Turner 2011, 101 orr. .
- ↑ (Ingelesez) GENUKI. «Genuki: Bethel Independant Methodist, Colne» www.genuki.org.uk (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ «Did faith drive Titanic musicians? - UMC.org» web.archive.org 2011-04-20 (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ (Ingelesez) knjazmilos. (2019-06-12). «Wallace Hartley Of The Titanic» Titanic-Titanic.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ «Message Boards» www.ancestry.co.uk (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ Turner 2011, 50 orr. .
- ↑ Turner 2011, 51 orr. .
- ↑ (Frantsesez) «Roger Bricoux [violoncelliste»] titanic.superforum.fr (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ Turner 2011, 52 orr. .
- ↑ a b c d e «The Valiant Musicians | World Military Bands» archive.is 2013-01-05 (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ «Kit.net» www.titanicsite.kit.net (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ (Ingelesez) «Memorial to Roger Bricoux, Titanic cello player» Encyclopedia Titanica 2004-03-10 (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ Turner 2011, 60 orr. .
- ↑ Turner 2011, 63 orr. .
- ↑ Turner 2011, 65 orr. .
- ↑ Turner 2011, 68 orr. .
- ↑ «Name index» Technical and Military Imperatives (IOP Publishing Ltd) ISBN 0-7503-0659-9. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ «Message Boards» www.ancestry.co.uk (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ (Ingelesez) «Georges Alexandre Krins : Titanic Victim» Encyclopedia Titanica (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ «Titanic Memorial - George Krins, Spa, Belgium» web.archive.org 2018-03-03 (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ (Ingelesez) «The Brave Bandsmen - A Belgian Memorial» Encyclopedia Titanica 2003-08-28 (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ (Ingelesez) «John Law Hume : Titanic Victim» Encyclopedia Titanica (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- ↑ «Registrant WHOIS contact information verification» web.archive.org 2015-06-10 (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Beveridge, Bruce. (2009). Titanic : the ship magnificent. History Press ISBN 978-0-7524-4606-6. PMC 233023246. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- Brewster, Hugh; Coulter, Laurie. (1999). Tout ce que vous avez toujours voulu savoir sur le "Titanic". Ed. Glénat ISBN 2-7234-2882-6. PMC 419742928. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- Chirnside, Mark. (2004). The Olympic-class ships : Olympic, Titanic, Britannic. Tempus ISBN 0-7524-2868-3. PMC 56467242. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- Marsh, Ed W.. (1998). Titanic : James Cameron : le livre du film. Éditions 84 ISBN 2-277-25036-8. PMC 319933220. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- Masson, Philippe. (1998). Le drame du "Titanic". Tallandier ISBN 2-235-02176-X. PMC 405973794. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- Piouffre, Gérard. (impr. 2009). Le "Titanic" ne répond plus. Larousse ISBN 978-2-03-584196-4. PMC 470605890. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
- Turner, Steve. (2011). The band that played on : the extraordinary story of the 8 musicians who went down with the Titanic. Thomas Nelson ISBN 978-1-59555-219-8. PMC 668195999. (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).