Tito Livio Burattini

Tito Livio Burattini
Polish elector (en)	;
Polish elector (en)
Bizitza
Jaiotza	Agordo eta Agordo, 1617ko martxoaren 8a
Herrialdea	Bi Nazioen Errepublika
Lehen hizkuntza	italiera
Heriotza	Krakovia eta Vilnius, 1681eko azaroaren 17a (64 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, astronomoa, arkitektoa, egiptologoa, asmatzailea, geografoa, kartografoa eta fisikaria
	Parte-hartzailea 1669 Polish–Lithuanian royal election (en) ;
Lantokia(k)	Varsovia eta Krakovia
Lan nabarmenak	ikusi Burattini's ornithopter (en) ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa; katolizismoa

Tito Livio Burattini (Agordo, Veneziako Errepublika, 1617ko martxoaren 8–Krakovia, Bi Nazioen Errepublika, 1681ko azaroaren 17) asmatzaile, arkitekto, egiptologo, zientzialari, tresna zientifikoen egilea, bidaiari, ingeniari eta noble veneziarra izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Agordon jaioa, egungo Italian, Paduan eta Venezian ikasi zuen. 1639an, John Greaves matematikari ingelesarekin batera, Gizako Piramide Handia ikertu zuen.^[1] Burattinik, Isaac Newtonek egin zuen moduan, Greavesek asmatutako neurriak erabili zituen Lurraren zirkunferentzia zehatz-mehatz neurtzeko. Ondoren, Alemaniara joan zen, 1641ean eta Vladislav IV.a Vasa Poloniara joateko gonbidapena egin zion. Behin Varsovian,1647an, Burattinik lau hegal zituen aireontzi planeatzailea prestatu zuen.^[2] Aparatu horrekin 1648an katu bat altxatu zuen baina ez pertsona bat. Clive Hart-ek prestatutako The Prehistory of Flight liburuan zera dio: aparatuko bidaiariak lurra hartzerakoan kalte txikiak besterik ez zituela jasoko.^[3]

Beste asmakizuna Sistema metriko hamartarra antzeko denboran oinarrituta neurrien sistema izan zen. Proposamena, 1675an, Vilnan, Misura universale liburuan plazaratu zuen.^[4] Gaur egungo metroarekin konparatuta aldea zentimetro erdikoa da. Dirudienez bera izan zen luzerako neurria izendatzeko metro hitza erabili zuena.

Krakovian ezagutu zituen beste bi gizonekin batera optikako esperimentuak egin zituen eta Artizarraren gainean dauden irregulartasunak aztertzen lagundu zuen. Miskrokopio zein teleskopioetan erabiltzeko leiarrak asmatu zituen eta batzuk Leopoldo Medici kardenalari eman zizkion. Baita ere kalkulagailu bat asmatu zuen; azken asmakizun hau Fernando II.a Medici Duke Handiari eman zion.^[5]

Krakovian hil zen, 64 urte zituelarik.