Trebiñu (herria)

Koordenatuak: 42°44′05″N 2°44′50″W / 42.734722222222°N 2.7472222222222°W / 42.734722222222; -2.7472222222222
Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau Trebiñuko herriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Trebiñu (argipena)».
Trebiñu
 Euskal Herria
Map
Kokapena
Herrialdea Araba
UdalerriaTrebiñu
Administrazioa
Posta kodea09215
Herritarratrebiñar
Geografia
Koordenatuak42°44′05″N 2°44′50″W / 42.734722222222°N 2.7472222222222°W / 42.734722222222; -2.7472222222222
Azalera260,7 km²
Garaiera566 m
Demografia

Trebiñu herria Trebiñu udalerriko herri bat da. Udalerriko burua da, eta 2014an 195 biztanle zituen (111 gizon eta 84 emakume).

Trebiñu herria San Joan baselizatik ikusita.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Trebiñu herria izen bereko udalerriaren erdi inguruan dago, udalerria ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duen CL-127 errepidearen eta Zaldiaran mendatetik datorren BU-742 bidearen bidegurutzean. Ihuda ibaiaren ondoan dago, Trebiñuko Cerro del Castillo ("Gazteluaren muinoa") mendixkaren hegoaldeko magalean.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Trebiñuko gaztelua egon zen muinoa.

Erdi Aroan Ihuda ibaiaren arroa, gaur egun Trebiñuko udalaren kokalekua dena, Uda edo Ibita izenekin dator aipatua idatzi historikoetan. Donemiliagako Goldean ez da agertzen Trebiñuren hitza, baina bai bailarako beste hainbat herriren izenak, batez ere ekialdekoak. Herrien zerrendan ez da atzematen inolako hierarkizaziorik. Rigo de Ivita aipatzen da, eta 35 asentamendu izendatzen dira. Hala ere, Trebiñu eta haren ingurua goldean ez aipatzeak beharbada izan daiteke tokiko botereak existitzen zirelako eta, beraz, lur haiek ez zeudelako emilianotarren mende, goldean aipatzen ziren gainerako herriak ez bezala.[1] Trebiñuko gaztelua egon zen mendixkan egindako indusketetan ikusi zen lehen okupazioa X. mendean izan zela. Ondoren, XI. eta XII. mendeetan silo handiak zituen asentamendu bat zegoela ikusi zen. Horrek adieraz dezake ordurako bazegoela nolabaiteko hierarkizazio bat, eta Trebiñu zela eskualdearen burua.

Sasoi hartan Ihuda ibaiaren arroa Nafarroako Erresumaren mende zegoen. 1161ean Trebiñu herriari Antso VI.a Nafarroakoak hiribildu titulua eman zion. Beraz, Nafarroako Erresumaren hiribildu arabar zaharrena litzateke. Esan bezala, Trebiñuko muinoaren gailurrean Nafarroako Erresumaren gaztelu bat zegoen, 1199. urteko eraso gaztelarrak konkistatu ezin izan zuena. Fundazio hau Nafarroaren eta Gaztelako Erresumaren arteko tirabiretan ulertu behar da, sasoi hartan eskualdea mugako tokian baitzegoen.

1200an Alfontso VIII.a Gaztelakoak Nafarroako mendebaldean sartu eta Gipuzkoa eta Araba anexionatu zituen. Trebiñuren kasuan, erasoa pairatu zuen, baina gaztelauek ez zuten lortu hura konkistatzerik. Orduan Antso VII.a Nafarroakoak eta Gaztelako erregeak ituna egin zuten, eta Trebiñu Gaztelaren esku geratu zen Nafarroa Miranda Arga, Mendavia, Larraga eta beste herri batzuk mantentzearen truke.

Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eskualdeko Garraioa sareak 4 lineak ditu herrian:

 Eskualdeko Garraioa
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
16 Armentia T.
Trebiñu
ArluzeaMarkizSasetaUrarteParitzaLañuAlbaitaFuidioFaiduMesantzaSamianoSan Martin GalbarinTorreArgoteAxarteAgiluMarauriOgetaSaratsuPedruzoSan VicentejoImiruriUzkio Armentia T.
Trebiñu
17 Armentia T.
Trebiñu
Billa ToberaToberaSanturdeMijancasOzanaAraikoGrandivalBurgetaPanguaSan EstebanMorgasBustuOzilla-LadreraZurbituGolernioMeaDoroñuArrietaAskartzaKutxuAñastroUraldeMoskatorDordonizFrankuArmentia Armentia T.
Trebiñu
20 Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu
FaiduPipaonLotzaMontoriaPagoetaMorazaBarojaTaraveroSanmartinzarArana Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu
21 Bernedo
Armentia T.
Trebiñu
PipaonLagranVillaverdeVillafriaDurruma KanpezuKintaUrturiAngostinaNavarreteObekuriBaxauriAlbaita Bernedo
Armentia T.
Trebiñu

Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • San Joan Bataiatzailea zaindariaren jaiak. Ekainaren 24a.
  • Euliaren azoka. Uztailaren 2 eta 3a. Artisautza, elikagaiak, opariak. Euskal dantzak, musika, haur jokoak.

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Petri elizaren ataria.

Trebiñuko herria Kultura ondasun izendatu zuten 1983an. Honako monumentuak nabarmen daitezke herrian:

  • San Petri eliza. XIII. mendean eraiki zuten estilo gotikoan, baina haren elementuetako batzuk (esaterako kanpandorrea, barrokoa) geroagokoak dira. Kantoi batean Andre Maria Zuriaren XII. mendeko irudi bat du. Erretaula nagusia txurrigeresko estilokoa da.
  • Manrique Lara familiaren jauretxea. Trebiñuko kondeek XVI. mendean eraiki zuten jauretxea da, gaur egun udaletxearen egoitza dena. Nabarmentzekoa da fatxadan duen Manrique Laratarren armarria.
  • Izquierdo familiaren jauretxea. XVIII. mendean eraiki zen barroko estiloa jarraituz.
  • San Joan Bataiatzailearen baseliza. Jatorriz erromanikoa bada ere, gutxi mantentzen du estilo horretatik. XV. mendeko absidea dauka. Atearen gainean Trebiñuri forua eman zioteneko idazkuna dauka.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. (Gaztelaniaz) Martín Viso, Iñaki. De Ibida a Treviño: los procesos de jerarquización y de formación de la villa (siglos XII-XIII). (Noiz kontsultatua: 2015/12/27).


Geografia
Araba
Artikulu hau Arabako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]