Trenei beldurra

Wikipedia, Entziklopedia askea
1842ko Vesailles - Bellevue ibilbideko hondamendia. Horrelako gertaerei buruzko berriek antsietatea sortzen lagundu zuten

Trenei beldurra trenei, trenbideei eta trenbide-bidaiei lotutako antsietatea eta beldurra da.

Psikoanalisia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Psikoanalistek, Sigmund Freudetik aurrera, trenez bidaiatzeko sentsazioak sexualitatearekin lotu zituzten. 1906an, Freudek idatzi zuen trenbideko bidaiaren eta sexualitatearen arteko lotura bidaiako asaldura atseginaren sentsaziotik datorrela. Beraz, sexualitatearen errepresioaren kasuan, pertsonak treneko bidaien aurrean antsietatea izango du.[1][2] Karl Abrahamek tren baten mugimendu kontrolaezinaren beldurra kontrolatu gabeko sexualitatearekiko beldurraren proiekzio gisa interpretatu zuen.[2] Wilhelm Stekelek (1908) trenekiko fobia kulunka-sentsazioarekin lotu zuen, baina libidoaren errepresioaz gain, lotsarekin lotu zuen lehen haurtzaroko kulunka-sentsazioaren oroitzapena.[1]

Bestelako gogoetak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freud treneko antsietate halako bat jasaten ari zen, hainbat kartatan aitortu zuenez.[3] Berak "Reiseangst" terminoa erabili zuen beretzat, hitzez hitz "bidaiatzeko beldurra" esan nahi duena, baina batez ere treneko bidaiarekin lotuta zegoela onartu zen, eta itzultzaile batzuek Freuden "Reiseangst" terminoa "trenbideko fobia" gisa itzuli zuten. Baina Freuden antsietatea ez zen "egiazko" fobia gisa sailkatu, bidaia hasten zenean antsietatea desagertu egiten baitzen, eta, hain zuzen, asko gustatu baitzitzaion.[4][3][4]

Sexualitatea alde batera utzita, lehenengo egunetatik, zenbait autorek trenaren mugimendu kontrolaezina eta errailetik ateratzeko beldurra edo hondamendia lotu zituzten.[2]

Tren bidaien lehen egunetan, beste beldurrezko iturri bat izan zen bidaiariak kanpoko mundutik isolatzea eta konpartimentu txiki batean sartzea, eta, ondorioz, gaixo edo delitu bat jasan zuen pertsona bat babesik gabe uztea. "...Gurpil birakarien zimurrak irentsi egiten ditu garrasi indartsuenak......[5] Horrelako beldurrak eta trenetan egindako benetako krimenak garaiko kazetaritza-argitalpenen kontua izaten ziren maiz.[6] Zenbait kasu ospetsuren ondoren, beldur hori psikosi kolektiboaren mailara igo zen.[7] Trenez egindako bidaiaren beldur publikoa areagotu egin zen John Eric Erichsen zirujau britainiarrak trauma-ondoko diagnostiko bat deskribatu ondoren, "Erichsenen eritasuna". Diagnostikatutako pertsonek ez zuten lesio argirik izan eta faltsu gisa baztertu zituzten. Gaur egun badakigu zirkulazio-istripuek trauma osteko estresaren nahasmendua eragin dezaketela.[8]

Ordezko izenak eta etimologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Askotariko izenak izan ditu: "trenari fobia", "trenbide fobia", "trenez bidaiatzeko izua", etab. "Eisenbahnangst" termino alemaniarra, Sigmund Freudek[1] erabilitakoa, esaterako, grezierara "siderodromofobia" gisa bihurtu zen literalki (Eisen = sideron = burdina, Bahn = dromos = bidea, Angst = phobos = beldurra).[9] Antsietate horrek beldur errealista baten arau sozialak gainditzen baditu, antsietate hori trenen gaineko fobia espezifikotzat har daiteke.[10] Campbellen Hiztegi Psikiatrikoak trenen beldurra jartzen du "ibilgailuaren fobia"ren azpian, itsasontzien, hegazkinen, automobilen eta bestelako garraiobideen beldurrarekin batera.[11]

Erreferentzia kulturalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Beldurra Jun'ichirō Tanizakik idatziko 1913ko ipuin labur bat da. Lehen pertsona narratiboan idatzia dago, eta protagonista trenetan eta tranbietan bidaiatzeko beldur morbidoa duen gazte bat da. Tanizakik Eisenbahnkrankheit hitz alemana erabiltzen du, "trenbidearen gaixotasuna".[12]


Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. a b c Wilhelm Stekel, Nervöse Angstzustände und Ihre Behandlung; citing Freud in German, pp. 191-198
  2. a b c Wolfgang Schivelbusch, The Railway Journey: The Industrialization of Time and Space in the 19th Century, p. 78, citing Sigmund Freud as translated in English, "The Complete Psychological Work"
  3. a b Bulletin of the Menninger Clinic, Volumes 16-18, p. 73
  4. a b Paul C. Vitz, Sigmund Freud's Christian Unconscious, . 25
  5. As cited by W. Schivelbusch, p. 79
  6. W. Schivelbusch, pp. 79-83
  7. W. Schivelbusch, p. 83
  8. Keller T., Chappell T., "The rise and fall of Erichsen's disease (railroad spine)" PubMed
  9. Otto Dornblüth, Klinisches Wörterbuch. 1927.
  10. Aaron T. Beck, Gary Emery, Ruth L. Greenberg, Anxiety Disorders and Phobias: A Cognitive Perspective, 2005, ISBN 046500587X, p. 30
  11. Campbell's Psychiatric Dictionary, pp. 1022-1023
  12. Alisa Freedman "Tokyo in Transit: Japanese Culture on the Rails and Road", p. 207

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]