Turkiar mekanikoa
Turkiar mekanikoa xakean jokatzen zuen automata ospetsua izan zen. Wolfgang von Kempelen-ek (1734-1803) 1769an eraiki eta ezagutzera eman zuen. Gainean turbante eta tunika zeramatzan maniki bat zen 1,20 cm × 60 cm × 90 cm-ko egurrezko kutxa bat zen. Kutxak ateak zituen, eta, irekitzerakoan, erloju-mekanismo bat erakusten zuten, eta, aktibatuta zeudenean, xake-partida bat joka zezakeen goi-mailako giza jokalari baten aurka. Zaldiaren arazoa erraz egin zezakeen. Hala ere, kabina ondo planteatutako ilusio optiko bat zela uste da, eta, horri esker, garaiera txikiko xakeko maisu batek bere barnean ezkutatu eta manikiak jardun ahal izan zuen, manikiaren begiek xakeko maisuari ispiluen bidez taulako piezen posizioak bidaltzen baitzizkioten. Planteamendu hori uste bat da, inoiz ez baitzen argitu haren benetako izaera; gainera, kutxako espazio fisikoa txikiegia zen, pertsona arrunt batentzat.
Beranduago, automaten bidez Turkiar mekanikoa erreproduzitzen saiatu ziren, baina ez zituzten emaitza berak lortu.
Napoleonen aurkako partida[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1809an, Turkiar mekanikoak Napoleon Bonaparteri irabazi zion Schönbrunnen, Wagrameko batailaren kanpainan (1809ko uztailaren 5etik 6ra).
Hona hemen zuriekin Napoleon Bonaparteren eta beltzekin Turkiarraren arteko partida baitzuen gaztelerazko xake-notazio aljebraikoan:
- e4 e5
- F3 Cc6
- Ac4 Cf6
- Ei2 Ac5
- 3 d6
- O-O Ag4
- D3 Ch5
- h3 Txikiagoa
- Dxe2 Cf4
- De1 Cd4
- Ab3 Cxh3+
- Rh2 Dh4
- g3 Cf3+
- Rg2 Cxe1+
- 1 Dg4
- d3 Axf2
- Th1 Dxg3+
- Rf1 Ad4
- Re2 Dg2+
- 1 Dxh1+
- 2 E2 E2+
- Re1 Cg 1
- Cc3 Axc3+
- bxc3 De2# 0–1
Sekretua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Turkiarraren sekretua kutxaren barnean zeuden konpartimentuen izaera tolesgarrian zegoen. Agerian zeuden mekanismoak eta kutxako tiradera ez ziren atzealderaino luzatzen, non bigarren mailako xake-taula baitzegoen, operadoreak jokoa jarraitzeko erabiltzen zuena. Taula nagusiaren hondoak malguki bat zuen, laukitxo bakoitzaren azpian, eta pieza bakoitzak iman bat zuen. Sistema horrek aukera ematen zion operadoreari jakiteko zein pieza mugitu zen eta nora. Operadoreak bere mugimendua egiten zuen bigarren taulan, manikiari nora mugitu behar zuen adieraziz.
Automatari buruzko legenda asko daude. Kempelen ez zen inoiz baroia izan. Inoiz ez zuen Federiko Handiaren aurka jokatu.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
