Txikipedia:Endalar

Endalarra (Smilax esfera) Smilacaceae familiako landare igokaria da. Landare hau Europako basoetan, lahardietan, sasietan eta zuhaixka-eremuetan aurkitu daiteke. Landare hau jatorriz Afrika, Asia eta Europakoa da.

Deskribapena

15 cm inguruko luzera izatera heldu daitekeen landare igokaria da. 2-3 metroko zurtoin meheak ditu. Arantzak ditu bere inguruan eta sustraiez inguratuta aurkitzen dira. Borobil formako fruitu gorriak edo beltz txikiak ekoizten ditu, baita lore arrosak eta txuriak ere.

Erabilerak

Endalarra historikoki senda belar bezela erabili ohi izan da. Batez ere, larruazaleko eta giltzurrunetako arazoak arintzeko erremedio natural gisa. Bere erabileren artean honako hauek nagusi dira: larruazaleko ezpurutasun ezberdinei aurre egiteko, hala nola aknea eta dermatosiak. Odola arazteko bikaina da, gernua areagotzeko eta gehiegizko azido urikoa kentzeko. Min erreumatikoa eta gota arintzen ditu. Digestio-toniko gisa ere eraginkorra da, digestio astuna eta beste hesteetako nahasteak, beherakoa edo kolikoak dituztenak arintzeko.

Bitxikeriak

Hainbat edari sortzeko endalarrak ekoizten dituen fruitu hauen erroak erabili izan dira osagai bezala. Ezagunenen artean Fanta, zarzaparrilla edo root beer-a daude. Espainian, denok ezagutzen dugun Coca-cola famatua agertu baino askoz lehenago, jada erabiltzen zen gure herrialdean eginiko freskagarrietan. Baina, Coca-colaren arrakastarekin erabaki zen 100% originala eta bertakoa zen freskagarri bat ekoiztea; Zarparrilla 1001, izena jarri zioten.