Globalizazio
Globalizazioa munduko herrialdeen artean ondasunak, zerbitzuak, lana, teknologiak eta kapitalak trukatzeko liberalizazio prozesu progresiboa da. Horrek esan nahi du herrialde batek bere produktuak, zerbitzuak etab. beste herrialde batean sal ditzakeela baldintza berdinetan, hau da, muga-zergarik edo gainordainik gabe.
Ondorioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Honako hauek dira liberalizazioaren ondorioak:
- Merkataritzak igoera nabarmena izan du eta horrek ekoizpena igotzea eragin du.
- Mundu-mailako ekonomiaren integrazioa handitu egin da. Horrek eragin du herrialdeetako ekonomiak esportazioen, inportazioen, atzerriko inbertsioen eta abarren mende egotea gero eta gehiago. Horregatik herrialde batean gertatzen denak berehalako ondorioak eduki ditzake beste herrialde batzuetan.
- Potentzia-ekonomiko berriak sortu dira hazkunde ekonomiko handia lortu dutenak mundu-merkatuko abantailez baliatuz eta potentzia industrial tradizionalekin lehian daudenak.
- Nolabaiteko globalizazio sozial eta kulturala sortu da, pentsamolde, bizimodu, moda etab. berriak zabaltzearekin batera.
Faktoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Trukeak liberalizatzeak esan nahi du herrialdeek atzerriko herrialdeetako produktuei sarrera galarazteko jartzen dituzten trabak ezabatu edo murriztea. Hau egitearen arrazoia da herrialde bateko produktuek atzerriko produktuekiko lehia ekiditea. Honako hauek dira oztopo nagusiak:
- Muga-zergak: inportazioak kargatzen eta atzerriko produktuak garestitzen dituzten zergak.
- Diru-laguntzak: herrialdeko ekoizleei ematen zaien laguntza ekonomikoa, beraien produktuak merkeago sal ditzaten ahalbidetzeko.
- Herrialde batek beste batean sal ditzakeen artikuluak mugatzea.
- Kalitate-neurriak onartzea: neurri horiek betetzen ez dituzten herrialdeei salmenta zailtzen zaie.
Finantza-merkatuak liberalizatzeak esan nahi du herrialde bateko kapitalak beste herrialde batzuetan inbertitu daitezkeela: burtsan, enpresetan, banku-gordailuetan, etab.
Produktuak eta kapitalak libreki mugitu ahal izateko herrialdeek ados jarri behar dute. Bi mugarri nabarmentzen dira:
- 1948. urtean, Bigarren Mundu Gerra bukatu bezain laster, 23 herrialdek Muga Zergei eta Merkataritzari Buruzko Akordio Orokorra (GATT) sinatu zuten, eta 1995ean akordio hori Munduko Merkataritza Erakundeak ordezkatu zuen.
- 1986 eta 1994. urteen bitartean ordura arteko merkataritza-negoziazio nagusiena gauzatu zen, Uruguaiko Erronda. 123 herrialdek hartu zuten parte eta kapitalen produktu askoren trukea liberalizatu zuten beraien artean.
2001an Dohako Erronda hasi zen, baina 2007. urtean piztu zen krisi ekonomikoaren ondorioz, ez zuten arrakastarik izan gaur arte egindako negoziazioak.
Garraioak eta teknologi berriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Garraio eta komunikazio garatuak izatea zeharo garrantzitsua da produktuen edo ondasunen kopuru handi bat, planetako puntu batetik bestera, segundo gutxian lekualdatu ahal izateko. Horregatik globalizazioak eragina izan zuen ondasunen, zerbitzuen eta kapitalen merkataritza erabiltzen dituen azpiegituren garapenean ere. Bi azpiegitura mota nagusitzen dira:
- Garraioak: bereziki airekoa eta itsasokoa, merketu baitira.
Globalizazio kulturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Liberalizazio komertzialak ahalbidetu du aisialdi- eta kultura-enpresa boteretsuak beste herrialdeetako merkatuetara beraien filmak, musika, bideo-jokoak etab. eramatea. Beste herrialde horietan enpresa txikiagoen lehia baino ez dago.
Globalizazioak izan duen beste ondorio bat izan da azaleratzen ari diren herrialdeak (India edo Nigeria, esaterako) beraien aisialdi- eta kultura-industriak garatzea (zinema bereziki). Industria hauek funtsean Asiako eta Saharaz hegoaldeko Afrikako eskualde-merkatuetan kontsumitzen dira.
Erakunde garrantzitsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Munduko Merkataritza Erakundea (MME) herrialdeen arteko merkataritza kudeatzen duten arauez, arau horiek ezartzeaz eta betetzeaz eta gatazkak konpontzeaz arduratzen den instituzioa da. Gaur egun 161 herrialde daude MMEaren barne eta 24k “begirale” maila dute eta kide bihurtzearen zain daude.
- Nazioarteko Diru Funtsa (NDF): haren helburua nazioarteko egonkortasun finantzarioa bermatzea da; adibidez, zailtasunak dituzten herrialde kideei aldi baterako maileguak ematen dizkie.
- Munduko Bankua: xede nagusia pobrezia murriztea du eta erdi-mailako eta diru-sarrera baxuak dituzten herrialdeei laguntzea, bereziki maileguak emanez.
- G-8 taldea: botere politiko eta militar handia duten herrialde industrializatuen talde batez osatuta dago. Aldizka batzen dira nazioarteko ekonomiaren arazoak aztertzeko eta arazo horiek ebazteko neurri egokiak eztabaidatzeko.
- G-20 taldea: G-8ko kideez, beste 11 herrialdez eta Europar Batasunaz osatuta dago. G-8ko herrialdeen helburu berberekin elkartzen dira aldian-aldian. 2009az geroztik, G-20a mundu-mailako erakunderik boteretsuena bilakatu da erabakiak hartzeko orduan, G-8aren gainetik.