Nabigazio-ubide
Nabigazio-ubidea, nabigazio-kanala, kanal nabigagarria edo ubide nabigagarria ur-bide bat da, askotan jatorri artifizialekoa, eta, oro har, aintzirak, ibaiak edo ozeanoak lotzen ditu. Garraiorako erabiltzen dira, sarritan, gabarrek zeharkatzen dituzte ibai-kanaletan eta itsasontziek ozeanoak lotzen dituzten kanaletan.
Barnealdeko ubideak burdinbideak garatu baino lehenagokoak ziren Industria Iraultza garaian, eta horietako batzuk geroago lehortu eta trenbideak eraikitzeko pasabide garbi gisa erabili ziren.
Kanalen erabileraren azterketa mendeetan zehar garatu dute Leonardo da Vincik eta hura hobetzera energia asko bideratu zuten beste jenio batzuek. Besteak beste, Milan inguratzen duten ubideak garatzeko hainbat ideia eman ditu (“Navigli” deiturikoak), guztiz artifizialak, hiria Tesino eta Adda ibaiekin lotzen dutenak. Azken hauen bidez, zeharka ibai bideetatik Maggioreraino iritsi zitekeen iparralderantz, Po ibaia erabiliz, Itsaso Adriatikoraino ekialdean. Ibai-bide txiki eta sakonera txikiko horiek erabiliz, merkatalgaiak hondo ia lauko gabarra batzuen bidez garraiatzen ziren: bide horretatik garraiatu ziren, neurri handi batean, hiria eraikitzeko erabili ziren eraikuntza-materialak.
Kontinente osoen ekonomia neurri handi batean aldatu duten kanal handien artean, Suezko kanala eta Panamako kanala daude. Ingeniaritza-lan handi horien irekierarekin, kontinente arteko garraio-denborak izugarri murriztu ziren, eta mendebaldeko merkataritzaren eta Ekialde Urrunaren arteko hazkunde esponentziala markatu zuten.
Oso bereizgarria den beste kanal mota bat hirien barnean nabigatzeko aukera ematen duena da. Hiri barneko ubide nabigagarrien adibide bat Tarentoko ubideak izan daitezke, non ubideek Itsas Armategi Militarreraino, hirian, gerraontziak sartzea ahalbidetzen duten. Baina adibiderik onena Veneziakoa da, noski: nahiz eta beste hiri batzuek (Amsterdam, adibidez) barruan bide nabigagarri ugari izan, Venezia da adibide bakarra munduan, non mugitzeko modu bakarra, oinezkoena ez ezik, bere kanal-sare korapilatsuaren bidez den.
