Ukrainako inbasioa (2022)

Ukrainako inbasioa (2022)
	Errusia-Ukraina gerra
	2022ko Ukrainako inbasioko fronteak (goialdean) eta inbasioaren egoera (behealdean), 2022ko maiatzaren 18an. Ukraina Okupatutako Ukraina (Ikus ere inbasioaren mapa detaileduna)
Data	2022ko otsailak 24 – egun (83 egun)
Lekua	Ukraina (liskar militarren zerrenda)
Egoera	Martxan ; Errusiako Lurreko Armada Ukrainan barneratzen da, Errusia, Bielorrusia zein Krimeatik.; Errusiako aire- eta misil-erasoek Ukrainako hiri nagusiak dituzte helburu; besteak beste, hiriburua (Kiev), Kharkiv eta Odesa.;
Gudulariak
Errusia; Donetskeko HE; Luhanskeko HE; Laguntza:; Bielorrusia; Transnistria	Ukraina; Laguntza:; NATO
Buruzagiak
Vladimir Putin ; Mikhail Mishustin ; Sergey Lavrov ; Sergey Shoygu ; Valery Gerasimov ; Denis Pushilin ; Vladimir Pashkov ; Leonid Pasechnik ; Sergey Kozlov	Volodymyr Zelensky ; Denys Shmyhal ; Dmytro Kuleba ; Oleksii Reznikov ; Oleksiy Danilov ; Valerii Zaluzhnyi ; Serhiy Shaptala ; Ruslan Khomchak
Indarra
Errusia:; c. 175,000–190,000; ; Donetskeko HE:; 20,000; ; Luhanskeko HE:; 14,000; ;	Ukraina:; 209,000 (Indar Armatuak); ; 102,000 (Indar paramilitarrak); ; 900,000 (Erreserbak); ;
Galerak
Errusiaren arabera:; 2 itsasontzi zibil bonbardatu, hainbat hildako; Su-25 bat izartu; An-26 bat izartu; Ukrainaren arabera:; 3,500 hil; 200 harrapatu; 102 tanke suntsitu; 536 ibilgailu blindatu suntsitu; 14 hegazkin eraitsi; 8 helikoptero eraitsi; 2 Ilyushin Il-76 hegazkin eraitzi; Erresuma Batuaren arabera:; 450 soldadu hil;	Ukrainaren arabera:; >40 soldadu hil; Garraiorako hegazkin bat eraitsi, bost hildako; Su-27 bat eraitsi; Errusiaren arabera:; >200 soldadu errenditu; 7 borroka-hegazkin eraitsi; 7 borroka-helikoptero eraitsi; 9 drone eraitsi; 67 tanke/ibilgailu blindatu suntsitu; Bestelako 86 ibilgailu militar suntsitu; 8 marina-ontzi suntsitu; Erresuma Batuaren arabera:; 137 soldadu hil;
	Japonia-jatorriko bi ontzi lekualdatu; Jabetza turkiarreko ontzi bat kaltetu; Moldavia-banderadun ontzi bat kaltetu (zehazki, MV Millenial Spirit ontzia); Panama-banderako garraio-ontzi bat kaltetu Denetara:; Ukrainaren arabera: 198 ukraniar zibil hildako; 1,115 zauritu; NBEren arabera: 100,000 zibil desplazatu

2022ko otsailaren 24an, Errusia Ukraina –lehenengoaren hego-mendebaldeko herrialde bizilaguna– eskala-handian inbaditzen hasi zen zen, egun dirauen –baina 2014. urtean hasitako– gerra errusiar-ukrainarraren gorakadarik handiena markatu zuena. Inbasioaren aurretik, Errusiaren kontzentrazio militar luze bat egon zen, Ukraina mugan, 2021aren hasieran hasitakoa. Gorakada militar hau Vladimir Putinek, Presidente errusiarrak, 1997-osteko NATOren zabaltzearen kritika modura bideratu zuen, Errusiarako segurtasunerako mehatxu gisa ulertzen baitzuen; hala, Ukraina Aliantza Militarrera eranstea debekatzeko nahia erakutsi zuen, oinarri irredentistetan oinarriturik.^[33] Inbasioa baino egun batzuk lehenago, Errusiak ofizialki onartu zituen Donetskeko Herri Errepublika eta Luhanskeko Herri Errepublika, Ukrainako Ekialdeko Donbass eskualdean aldebakarki independizatu bi ia-estatu, bai eta tropak bidali bertara, otsailaren 21ean. Honi jarraiki, otsailaren 22an, Errusiako Biltzar Federalak aho batez baimena eman zion presidenteari indar militarra Errusiako mugetatik kanpo erabiltzeko.

Otsailaren 24ko goizeko 05:00ak ETT inguruan (UTC+2), Putinek "operazio militar berezia" iragarri zuen Ukraina ekialdean; minutu batzuk geroago, misilekin erasoak hasi ziren Ukraina osokoan zehar, Kieven –Ukrainako hiriburuan– barne, Ukrainako Muga Zerbitzuak Errusiarekin eta Bielorrusiarekin zituen mugako-postuei erasoak izan zirela adierazten zuten bitartean.^[34]^[35] Bi ordu geroago, Errusiako lehorreko indarrak herrialdean sartu ziren.^[36] Ukrainako Presidente den Volodymyr Zelenskyk gerra-legea aldarrikatuz, Errusiarekiko harreman diplomatikoak hautsiz eta mobilizazio orokorra iragarriz erantzun zuen. Inbasioak nazioarteko kondena zabala jaso zuen, Errusiari zigorrak ezartzea barne, Errusian gerraren aurkako protestei atxiloketa masiboekin erantzun zitzaien bitartean.^[37]^[38]

Testuingurua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Errusia-Ukraina gerra»

Ikus, gainera: «NATOren zabalpena», «Ukraina-NATO harremanak» eta «Bigarren Gerra Hotza»

Sobietar Batasun-osteko testuingurua eta Iraultza Laranja[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Iraultza Laranja»

Ukrainako iraultza eta Donbasseko Gerra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Duintasunaren iraultza» eta «Donbasseko Gerra»

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Errusia-Ukraina krisia (2021-2022)»

Inbasioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreakzioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Donetskeko Herri Errepublika 2014ko maiatzean independentzia aldarrikatu zuen estatu bat da, Errusia (2022tik aurrera) eta Hego Osetia onartu gabeko ia-estatuaren onarpena jasoz.^[2]
↑ Luhanskeko Herri Errepublika 2014ko maiatzean independentzia aldarrikatu zuen estatu bat da, Errusia (2022tik aurrera) eta Hego Osetia onartu gabeko ia-estatuaren onarpena jasoz.^[3]^[4]
↑ Indar errusiar batzuk Bielorrusiatik egin dute eraso^[5]
↑ Ustez, Transnistriatik –mundu-mailako herrialderik errekonozitzen ez duen ia-estatua; de iure Moldaviaren parte– misilak jaurti ziren Ukrainaren aurka.^[6]
↑ NATOk defentsarako zeharkako laguntza militarra eskaini du.^[7]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q110999040
Multimedia: 2022 Russian invasion of Ukraine
Koordinazioa: 2022 Russian invasion of Ukraine

[3] Donetskeko Herri Errepublika 2014ko maiatzean independentzia aldarrikatu zuen estatu bat da, Errusia (2022tik aurrera) eta Hego Osetia onartu gabeko ia-estatuaren onarpena jasoz.^[2]

[6] Luhanskeko Herri Errepublika 2014ko maiatzean independentzia aldarrikatu zuen estatu bat da, Errusia (2022tik aurrera) eta Hego Osetia onartu gabeko ia-estatuaren onarpena jasoz.^[3]^[4]

[8] Indar errusiar batzuk Bielorrusiatik egin dute eraso^[5]

[10] Ustez, Transnistriatik –mundu-mailako herrialderik errekonozitzen ez duen ia-estatua; de iure Moldaviaren parte– misilak jaurti ziren Ukrainaren aurka.^[6]

[12] NATOk defentsarako zeharkako laguntza militarra eskaini du.^[7]

[1] ttps://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c

[2] ttps://tass.com/world/738110

[4] (Ingelesez) «Ukraine’s rebel ‘people’s republics’ begin work of building new states» the Guardian 2014-11-06 (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).

[5] «Общая информация | Официальный сайт Главы Луганской Народной Республики» web.archive.org 2018-03-12 (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).

[7] ttps://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c

[9] ttps://web.archive.org/web/20220224172130/https://intellinews.com/moldova-tightens-security-after-explosions-heard-close-to-russia-backed-transnistria-236052/

[11] ttps://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/

[13] ttps://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html

[14] ttps://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/russia-ukraine-biden-putin

[bost-15] Mundu-mailako Balantze Militarra (2021)

[16] ttps://www.ynetnews.com/article/rygayyblc

[:33-17] ttps://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-says-destroyed-over-70-ukraine-military-targets-a76571

[18] ttps://www.reuters.com/world/europe/military-transport-aircraft-crashes-southern-russia-interfax-2022-02-24/

[:13-19] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?pinned_post_locator=urn:asset:6feb197c-9473-44eb-a42f-088d9c12d6ee

[20] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226120201/https://apnews.com/article/russia-ukraine-vladimir-putin-volodymyr-zelenskyy-boris-johnson-business-08f569df695831ee467979527ea2e241

[21] ttps://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447

[:16-22] ttps://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?pinned_post_locator=urn:asset:408850ed-0ef2-42e2-8a1f-1bc26b8f07c8&pinned_post_asset_id=6218d8350ce87e491a0ecfc8

[23] ttps://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-says-more-than-40-of-its-soldiers-10-civilians-killed/

[24] ttps://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-military-plane-shot-down-five-killed-authorities-2022-02-24/

[25] ttps://edition.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html

[26] ttps://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_7b91f6ad08bf5829abc44f2098f1c49d

[:21-27] ttps://interfax.com/newsroom/top-stories/74432/

[:22-28] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226010249/https://www.facebook.com/watch/?v=1263814700696492

[29] ttps://interfax.com/newsroom/top-stories/74434/

[30] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226/https://splash247.com/two-more-ships-hit-in-the-black-sea/

[31] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/index.html

[32] ttps://www.dailysabah.com/world/europe/bomb-hits-turkish-owned-ship-off-ukraines-odessa

[33] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.romaniatv.net/alerta-in-marea-neagra-nava-a-republicii-moldova-atacata-de-rusi-anuntul-facut-de-ministerul-apararii-din-ucraina_6272918.html

[34] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.g4media.ro/breaking-o-nava-sub-pavilionul-republicii-moldova-a-fost-lovita-de-un-obuz-in-marea-neagra-tot-echipajul-e-format-din-marinari-rusi.html

[35] ttps://ghostarchive.org/archive/20220226/https://newsroompanama.com/business/panama-flagged-ship-attacked-by-russian-navy

[36] ttps://www.ukrinform.net/rubric-ato/3413511-update-on-russian-invasion-198-civilians-including-three-children-killed-in-ukraine.html

[37] ttps://www.reuters.com/world/europe/some-100000-ukrainians-have-left-their-homes-several-thousand-flee-abroad-un-2022-02-24/

[38] «Russia’s invasion of Ukraine | The Economist | Ghostarchive» ghostarchive.org (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

[39] «Russian military vehicles enter Ukraine from Crimea» web.archive.org 2022-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

[40] «Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии» web.archive.org 2022-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

[41] «Is Russia preparing to invade Ukraine? And other questions - BBC News» web.archive.org 2021-12-19 (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

[42] «Live updates: Russia invades Ukraine; world leaders condemn attack» web.archive.org 2022-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

[43] «Russian police detain close to 400 anti-war protesters in several cities | CBC News» web.archive.org 2022-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

[1]

[oh 1]

[oh 2]

[oh 3]

[oh 4]

[oh 5]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Hizkuntzak