Ura eta saneamendurako giza eskubidea

Wikipedia, Entziklopedia askea
Edateko ur osasungarria eta saneamendu seguru eta higienikoa eskuratzea oinarrizko giza eskubidea da.

Ura eta saneamendurako giza eskubidea (USGE) eskubide gisa onartu zuen Nazio Batuen Batzar Nagusiak 2010eko uztailaren 28an.[1]

USGEa nazioarteko zuzenbidean onartu da giza eskubideen tratatuen, aitorpenen eta beste arau batzuen bidez. Zenbait iruzkingilek ura izateko eskubudea haratago eram an dute Eskubide Ekonomikoen, Sozialen eta Kulturalen Nazioarteko Ituneko (PIDESC) 11.1 artikuluko Batzar Orokorraren ebazpenetik tiratuz, eta nazioarteko zuzenbidearen arabera lotesle bihurtu dute. USGEa esplizituki aitortzen duten beste itun batzuk dira Emakumearen aurkako Bereizkeria Mota Guztiak Ezabatzeko Konbentzioa (CEDAW), 1979koa, eta Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioa (1989) (CDN) barne hartzen dituzte. NBEko Batzar Nagusiak eta NBEko Giza Eskubideen Kontseiluak 2010ean onartu zituzten USGEari buruzko lehen ebazpenak.[1] Uraren giza eskubideari lotutako saneamendurako giza eskubidea zegoela onartu zen; izan ere, arro bateko goiko eremuetan saneamendurik ez izateak eragin negatiboa du arroko ondoz ondoko eremuetan uraren kalitatean. Hori dela eta, ondorengo eztabaidek bi eskubideak batera kontuan hartzeko beharra azpimarratzen jarraitu dute. 20 10eko uztailean, Nazio Batuen Batzar Nagusiaren 64/292 Ebazpenak urarekin lotutako giza eskubideak onartu zituen: edateko uraren eta saneamenduaren zerbitzu seguruak, eskuragarriak eta eskuragarriak jasotzeko eskubidea.[2][3] Batzar Orokor horretan onartu zen, bizitzaz eta giza eskubide guztiez gozatzeko, edateko ura, segurua eta garbia eskuratzea eta saneamendua giza eskubide gisa onartzea.[1] Batzar Nagusiaren Ebazpenean (64/292) edateko ura eta saneamendua giza eskubide aske gisa eskuratzeak mundu mailako gobernu-kontrol handia dakar. Bizitza produktibo eta osasungarria lortzeko, edateko uraren eta saneamenduaren zerbitzu fidagarri eta garbiak eskuratzeak duen garrantzia onartu behar da.[4][5][6]

2015ean, NBEk berrikusit ako ebazpen batek nabarmendu zuen bi eskubideak bateratu gabe zeudela, baina baliokideak zirela.[7]

Ura izateko giza eskubid eari buruzko definizio argiena Nazio Batuen Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Batzordeak eman zuen, 2002an idatzitako 15. Ohar Orokorrean.[8] Interpretazio ez-lotesle bat da, ura eskuratzea baldintza bat dela bizitza-maila egok ia izateko eskubideaz gozatz eko, eta hori lotuta dago, zalantzarik gabe, ahalik eta osasun-maila handiena izateko eskubidearekin eta, beraz, giza eskubidearekin. Honako hau adierazi zuen: «Ura izateko giza eskubideak pertson a guztiei ematen die ur nahikoa, segurua, egokia, fisikoki irisgarria eta erabilera pertsonalerako eta etxerako eskuragarria izateko eskubidea».[7]

Ur garbia eta saneamendua giza eskubide gisa onartu izanak esan nahi du hori bermatuko duten politikak garatzeko konpromisoa hartu dutela estatu sinatzaileentzat, eta haien e rabilera bermatuko duten ekintzak tokian bertan aurrera egin behar dutela.

Nazioarteko testuingurua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uraren Hornidurarako eta Saneamendurako OMEren eta UNICEFen Monitorizazio Programa Bateratuak jakinarazi zuenez, 663 milioi pertsonak ez zuten edateko uraren iturri hobeturik, eta 2400 milioi pertsonak baino gehiagok ez zuten oinarrizko saneamendu-zerbitzurik 2015erak o. Edateko ura eskuragarri izatea arazo larria d a munduko leku askotan. Iturri onargarriak honako hauek dira: etxeko konexioak, iturri publikoak, zulaketak, hondeatutako putzu babestuak, iturburu babestuak eta euri-uren bilketa.[9] Munduko populazioaren %9k ura eskuratzeko aukerarik ez badu ere, «eskualde bereziki atzeratuak daude, hala nola Saharaz hegoaldeko Afrika». NBEk azpimarratzen duenez, «bost urtetik beherako 1,5 milioi haur hiltzen dira urtero, eta 443 milioi eskola-egun galtzen dira urarekin eta saneamenduarekin lotutako gaixotasunengatik».[10]

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c Resolution 64/292: The human right to water and sanitation. General Assembly - United Nations 3 de agosto de 2010.
  2. ↑ Human Rights to Water and Sanitation. United Nations.
  3. ↑ Madeline Baer. (2015). «From Water Wars to Water Rights: Implementing the Human Right to Water in Bolivia» Journal of Human Rights 14 (3): 353-376.  doi:10.1080/14754835.2014.988782..
  4. ↑ Governance for sustainable human development - A UNDP policy document. Enero de 1997.
  5. ↑ «Drinking Water: Equity, safety and sustainability, 2011» UNICEF DATA (UNICEF y World Health Organization) Octubre de 2011 ISBN 978-92-806-4613-9..
  6. ↑ Progress on Drinking Water and Sanitation 2012. UNICEF y World Health Organization 6 de marzo de 2012.
  7. ↑ a b The human rights to safe drinking water and sanitation. General Assembly - United Nations 18 de noviembre de 2015.
  8. ↑ General Comment No. 15: The Right to Water (Arts. 11 and 12 of the Covenant). UN Economic and Social Council 20 de enero de 2003.
  9. ↑ General Assembly Declares Access to Clean Water and Sanitation Is a Human Right." UN News Center. UN, 28 July 2010. Web. 20 Mar. 2014.
  10. ↑ Global Issues at the United Nations." UN News Center. UN, n.d. Web. 20 Mar. 2014.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • McCaffrey, S.C. "A Human Right to Water: Domestic and International Operations" (1992) V Georgetown International Environmental Law Review, Issue 1, or. 1–24.
  • Gleick, Peter, 1999. The Human Right to Water. Water Policy, Volume 5, or. 487–503. (1999). [1]
  • Langford, Malcolm. "The United Nations Concept of Water as a Human Right: A New Paradigm for Old Problems?" Water Resources Development Bol. 21, 2. zk., 273-282, 2005eko ekaina
  • Nazio Batuak. Comment 15 orokorra. 2003. "The Right to Water". The Economic and Social Council, E/C.12/2002/11. [2]
  • George, Susan. (Abril de 2011). The politics of achieving the Right to Water. Transnational Institute.
  • Terminski, Bogumil.' (2013) "Selected bibliography on the human right to water", Geneva.
  • McGraw, George S. (2011). "Defining and Defing the Right to Water and its Minimum Core: Legal Construction and the Role of National Jurisprudence" Loiolako Unibertsitatea Chicago International Law Review Vol. 8, Ez. 2, 127-204. [3]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ura_eta_saneamendurako_giza_eskubidea&oldid=9287358"(e)tik eskuratuta