Urriaren 11

Urriaren 11 gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita laugarren eguna da, 285.a bisurteetan. 81 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Patxi Vila Jaiotza: Bera, 1975 Julen Madariaga Jaiotza: Bilbo, 1932 Heriotza: Senpere, 2021eko apirilaren 5a Nicasio Landa Jaiotza: Iruñea, 1830 Heriotza: Iruñea, 1891ko apirilaren 11 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan François Mauriac Jaiotza: Bordele, 1885 Heriotza: Parisko 16. barrutia eta Paris, 1970eko irailaren 1a Anna Eleanor Roosevelt Jaiotza: Manhattan eta New York, 1884 Heriotza: Upper East Side eta New York, 1962ko azaroaren 7a Cardi B Jaiotza: Washington Heights eta Bronx County (en) , 1992 Amitabh Bachchan Jaiotza: Prayagraj, 1942 eta 1942 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 11ko jaiotzak Karl Hofer • D. T. Suzuki • Dana Scott • Amr Diab • Patty Murray • Anne Enright • Samuel Clarke • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Jean Duvergier de Hauranne Jaiotza: Baiona, 1581 Heriotza: Paris, 1643 Koldo Mitxelena Jaiotza: Errenteria, 1915eko abuztuaren 20a Heriotza: Donostia, 1987 Manuel Alonso Jaiotza: Donostia, 1895eko azaroaren 12a Heriotza: Madril, 1984 Roger Lapébie Jaiotza: Baiona, 1911ko urtarrilaren 16a Heriotza: Peçac, 1996 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Jean Cocteau Jaiotza: Maisons-Laffitte, 1889ko uztailaren 5a Heriotza: Milly-la-Forêt, 1963 Édith Piaf Jaiotza: Paris, 1915eko abenduaren 19a Heriotza: Grasse, 1963 Diane Keaton Jaiotza: Los Angeles, 1946ko urtarrilaren 5a Heriotza: Los Angeles, 2025 Angela Lansbury Jaiotza: St Pancras, 1925eko urriaren 16a Heriotza: Los Angeles, 2022 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 11ko heriotzak Johannes R. Becher • Chinmoy Kumar Ghose • Al-Mansur • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1880 - Kolonbia eta Txileren arteko bake ituna sinatu zuten. 1934 - Espainian heriotz zigorra berriz ezarri zuten. 1971 - Alemanian esekidura magnetikoko trena aurkeztu zuten. 2009 - Irlandako Nazio Askapenerako Armadak (irudian) borroka armatua bukatutzat eman zuen 11 urteko su-etenaren ostean. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urria >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Asteartea 2023: Asteazkena 2024: Ostirala 2026: Igandea 2027: Astelehena 2028: Asteazkena Izendegia Santutegia: Begoñako Andre Maria, Joan XXIII.a, Soledad Torres Acosta, Bruno I.a Koloniakoa Seaska egutegia: Begoña, Osane eta Ahinitz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1989 – Euskal Herrian zegoen lehorteak eraginda, ur-murrizketak hasi ziren Gasteiz eta Araba gehienean. Ura lau orduz mozten zen.

Mundua

• 1634– Ipar Itsasotik zetorren sagailo zikloniko batek Nordfriesland eraso zuen, 11.500 lagun itota utziz.
• 1947 – Greba historikoa abiatu zuten Dakar eta Niger lotzen zituen trenbideetako langileek.
• 1972 – Abortatzea egotzita 16 urteko neska baten aurkako epaiketa hasi zen Frantzian, Bobignyko haurren auzitegian. Marie-Claire Chevalier gazteaz gain, bere ama eta abortuan lagundu zion emakumea ere epaitu zituzten. Bortxaketa baten ondorioz geratu zen haurdun Chevalier, eta abortatu ostean bere bortxatzaileak berak salatu zuen.
• 2006 –
  • Bi trenek elkar jo zuten Luxenburgo eta Frantziako mugan, bost hildako.
  • Hegazkin txiki bat 50 solairuko Belair dorrearen kontra jo zuen, bi hildako eraginez.
• 2009 – Irlandako Nazio Askapenerako Armadak borroka armatua bukatutzat eman zuen 11 urteko su-etenaren ostean.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1987 – Zangozan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
• 1992 – Vianan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.

Mundua

• 1996 – The Ghost and the Darkness ("Mamua eta Iluntasuna") filma estreinatu zen, Stephen Hopkinsek zuzendu eta Michael Douglas, Val Kilmer, John Kani, Bernard Hill, Tom Wilkinson, Brian McCardie eta Emily Mortimer aktoreek antzeztu zuten.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 2013 – Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundeak Bakearen Nobel Saria jaso zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1721 – Luis Urbina, arabar militarra (h. 1799).
• 1742 – Pedro Luis Ozta, nafar apaiza, Calahorrako eta La Calzadako apezpikua (h. 1789).
• 1808 – Esteban Adoain, nafar erlijioso eta misiolari kaputxinoa (h. 1880).
• 1825 – Fermin Mundaka, bizkaitar pirata, esploratzailea, mertzenarioa eta esklabo-trafikatzailea (h. 1880).
• 1830 – Nicasio Landa, nafar medikua (h. 1891).
• 1877 – Quintina Gelbenzu Piérola, nafar emagina (h. 1950)
• 1884 – German Landazabal, arabar musikagilea (h. 1953).
• 1890 – Nicasio Sierra, nafar klaretar apaiza (h. 1936).
• 1900 – Jean Boubée, lapurtar errugbilaria (h. 1973).
• 1932 – Julen Madariaga, bizkaitar politikaria eta abokatua, ETAren sortzaileetako bat (h. 2021).
• 1943 – Charo Fuentes, nafar kultura-ekintzaile eta poeta.
• 1948 – Pilar Ganuza, nafar alpinista, zortzimilako batera igo den lehendabiziko nafar emakumea.
• 1951 – Gorka Landaburu, gipuzkoar kazetaria.
• 1952 – Josu Montalban, bizkaitar mediku eta politikaria.
• 1955 – Jose Maria Yurrebaso, gipuzkoar txirrindulari ohia, ziklo-krossean trebea.
• 1959 – Koldobika Jauregi, gipuzkoar eskultore minimalista (h. 2024).
• 1970 – Pilar Kaltzada, gipuzkoar idazle eta kazetaria.
• 1975 – Patxi Vila, nafar txirrindularia.
• 1978 – Beñat Arrue, gipuzkoar alpinista (h. 2001).
• 1980 – Maria Ubarretxena, Arrasateko alkatea.
• 1984 – Cristina Altuna, nafar kazetari eta UPNko politikaria.
• 1987 – Beñat Labaien, gipuzkoar futbol-entrenatzailea
• 1992 – Joseba Díez Antxustegi, arabar abokatua eta EAJko politikaria.
• 1993 – Lide Leibar Eraso, gipuzkoar mendizalea eta prestatzaile fisikoa.

Mundua

• 1661 – Melchior de Polignac, frantziar kardinala eta diplomatikoa (h. 1742).
• 1671 – Frederiko IV.a Danimarkakoa, Danimarkako eta Norvegiako erregea (h. 1730).
• 1738 – Arthur Phillip, briainiar Royal Navyko ofiziala eta Hegoaldeko Gales Berriko koloniako gobernadorea (h. 1814).
• 1755 – Fausto Elhuyar, lapurtar jatorriko zientzialaria (h. 1833).
• 1758 – Heinrich Wilhelm Matthäus Olbers, alemaniar fisikari eta astronomoa (h. 1840).
• 1777 – Casimir Perier, Frantziako lehen ministroa (h. 1832).
• 1793 – Henrik Johan Walbeck, finlandiar astronomo eta geodesialaria (h. 1822).
• 1823 – Bertha Frederich, alemaniar eleberrigilea (h. 1882).
• 1825 – Conrad Ferdinand Meyer, suitzar idazlea (h. 1898).
• 1854 – Adela Zamudio, boliviar idazle nabarmena, Bolivian feminismoaren aitzindaria (h. 1928).
• 1865 – Jovan Cvijić, serbiar geografo eta etnologoa (h. 1927).
• 1866 – Carlos Arniches, espainiar kazetari eta komediografoa (h. 1943).
• 1872 – Emily Davison, emakumeen sufragioaren aldeko ingeles ekintzailea (h. 1913).
• 1876 – Gertrud von Le Fort, alemaniar idazlea (h. 1971).
• 1878 – Nicole Girard-Mangin, Frantziako armadan Lehen Mundu Gerran aritu zen emakume mediku bakarra, tuberkulosian aditua (h. 1919).
• 1881 –
  • Hans Kelsen, austriar legegizon, zuzenbidearen filosofo eta politikaren filosofoa izan zen (h. 1973).
  • Lewis Fry Richardson, ingeles fisikaria (h. 1953).
• 1884 –
  • Friedrich Bergius, alemaniar kimikaria, 1931ko Kimikako Nobel Saria (h. 1949).
  • Anna Eleanor Roosevelt, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama eta feminista aktibista (h. 1962).
• 1885 – François Mauriac, frantziar idazlea, 1952ko Literaturako Nobel Saria (h. 1970).
• 1887 – Pierre Jean Jouve, frantziar poeta, eleberrigilea eta kritikaria (h. 1976).
• 1889 – Lucien Lelong, goi-mailako jantzigintzako frantziar jostuna (h. 1958).
• 1891 – Kim Seong-su, korear ekintzaile independentista, enpresari eta hezitzailea (h. 1955).
• 1894 – Boris Pilnyak, sobietar idazlea (h. 1938).
• 1896 – Roman Osipovitx Jakobson, errusiar hizkuntzalari eta filologoa (h. 1982).
• 1898 – Àngels Garriga de Mata, kataluniar pedagoga, irakasle eta idazlea (h. 1967).
• 1901 – Ángel Sagardía, euskal jatorriko espainiar musikologo, hizlari, musikagile eta piano-jotzailea (h. 1990).
• 1908 - Juana Abascal Nicolás, Gerra Zibilean fusilatutako kantabriar langilea (h. 1938).
• 1909 – Isabel García Lorca, espainiar irakasle eta idazlea (h. 2002).
• 1910 – Danie Craven, hegoafrikar errugbi jokalari, entrenatzaile eta buruzagia (h. 1993).
• 1913 – John T. Parsons, estatubatuar ingeniaria, zenbakizko kontrol sistemaren asmatzailea (h. 2007).
• 1914 – Luis Beltrán Guerrero, venezuelar poeta eta saiakeragilea (h. 1996).
• 1918 – Jerome Robbins, estatubatuar koreografoa eta antzerki-zuzendaria (h. 1998).
• 1919 – Art Blakey, estatubatuar jazz bateria-jole eta musikaria (h. 1990).
• 1920 – Edgar Negret, kolonbiar eskultorea (h. 2012).
• 1921 – Tafari Benti, Etiopiako estatuburua (h. 1977).
• 1924 – Ida Gramcko, venezuelar idazlea (h. 1994).
• 1925 – Elmore Leonard, estatubatuar idazlea (h. 2013).
• 1927 – Josefina Karlota Belgikakoa, Luxemburgoko dukesa handi ezkontidea (h. 2005).
• 1930 – A. Q. M. Badruddoza Chowdhury, Bangladeshko presidentea (h. 2024).
• 1936 – Alberto Vázquez-Figueroa, espainiar idazle eta kazetaria.
• 1937 – Bobby Charlton, ingeles futbolaria (h. 2023).
• 1941 –
  • Iolanda Braga, brasildar aktore eta dantzaria (h. 2021).
  • Eugenio, kataluniar umoregilea (h. 2001).
  • Charles Shyer, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta ekoizlea (h. 2024).
• 1942 – Amitabh Bachchan, indiar aktorea, abeslari eta telebista aurkezlea.
• 1946 – Sawao Kato, japoniar gimnasta ohia, 12 domina olinpikoduna .
• 1947 – Lukas Papademos, Greziako lehen ministro ohia.
• 1949 – Theodore Dalrymple, ingeles kritikari kulturala, espetxeetako medikua eta psikiatra.
• 1951 – Jean-Jacques Goldman, frantziar pop-rock kantautorea.
• 1953 –
  • César Lombera, galiziar eskultorea (h. 2025).
  • David Morse, estatubatuar aktorea.
• 1962 –
  • Pavel Černý, txekiar futbolaria ohia.
  • Joan Cusack, estatubatuar aktorea.
  • Leslie Landon, estatubatuar psikologoa eta aktorea.
  • Alberto Weretilneck, argentinar politikaria, Rio Negroko probintziako gobernadorea.
• 1963 – Jordi Villacampa, kataluniar saskibaloi jokalari ohia.
• 1965 –
  • Juan Ignacio Cirac, kataluniar fisikaria, konputazio kuantiko eta informazio kuantikoaren alorrean aitzindaria.
  • Sean Patrick Flanery, estatubatuar aktorea.
• 1966 –
  • Pau Donés, kataluniar abeslaria eta gitarra-jotzailea, Jarabe de Palo taldeko kidea (h. 2020).
  • Luke Perry, estatubatuar aktorea (h. 2019).
• 1967 – Hevia, asturiar musikaria.
• 1968 – Halla Tómasdóttir, Islandiako presidentea.
• 1969 – Merieme Chadid, marokoar astronomoa.
• 1971 – Arman Nur, armeniar diseinatzailea, bitxigilea, eskultorea eta margolaria.
• 1972 – Cléber Eduardo Arado, brasildar futbolaria (h. 2021).
• 1976 –
  • Emily Deschanel, telesailetako estatubatuar aktorea.
  • Salman Khan, estatubatuar hezitzaile eta enpresaria, Khan Academy doako onlineko hezkuntza-plataformaren sortzailea.
• 1977 – Laura Gallego García, haur eta gazte literaturako valentziar idazlea.
• 1978 – Joseph Ilharreguy, frantziar errugbilari ohia.
• 1981 – Patricia Ribeiro, portugaladar emakumezko abeslari transgeneroa.
• 1982 – Gérald Darmanin, frantziar politikaria.
• 1983 – Ruslan Ponomariov, ukrainar xake jokalaria.
• 1984 – Pilar Heredia Iglesias, espainiar politikaria, aktibista eta feminista.
• 1985 –
  • María Clemente García, mexikar politikaria eta sexu aniztasunaren aldeko ekintzailea.
  • Michelle Trachtenberg, estatubatuar aktorea.
• 1989 – Kira Jarmyx, errusiar ekintzaile politiko eta eleberrigilea.
• 1990 – Jordan Williams, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 1992 – Cardi B, estatubatuar abeslaria eta aktorea.
• 1993 - Auriane Mallo, frantziar eskrimalaria, ezpata proban aditua.
• 1998 – Alice Wonder, espainiar abeslaria eta musikagilea.
• 2002 – Carmen Arrufat, espainiar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1706 – Pedro Ardanatz, nafar musikagile eta kapera maisua, Toledon (j. 1638).
• 1819 – José Joaquín Orbe, bigarren Valdespinako markesa (j. 1749).
• 1875 – Luis Llaguno, bizkaitar politikaria (j. 1878).
• 1904 – Antonio Arzak, gipuzkoar idazlea, musikagilea eta kultura eragilea (j. 1855).
• 1950 – Thierry Sandre, frantsesezko lapurtar idazlea, Goncourt Saria irabazi duen euskal herritar bakarra (j. 1890).
• 1962 – Jose Aranburu Aramendi, Keixeta, gipuzkoar aizkolaria, historiako handienetako bat (j. 1881).
• 1984 – Manuel Alonso, euskal tenislaria, 1977an Hall of Famen sartua, Madrilen (j. 1895).
• 1987 –
  • Jose Estornes Lasa, euskal idazle eta hizkuntzalaria (j. 1913).
  • Koldo Mitxelena, euskal idazle, filologo eta euskaltzaina (j. 1915).
• 2004 – Delia Lauroba, gipuzkoar abertzalea, Emakume Abertzale Batza taldeko kidea (j. 1909).
• 2020 – Victoria Barrera Ocerin, arabar politikaria.
• 2023 – Gérard Murillo, euskal herritar errugbi jokalari, teknikari eta sustatzailea (j. 1932).
• 2024 – Pilar Iragorri Iriarte, gipuzkoar misiolari sekularra (j. 1926).

Mundua

• 1303 – Bonifazio VIII.a, aita santua (j. c. 1235).
• 1347 – Luis IV.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1282).
• 1531 – Zwingli, suitzar teologoa (j. 1484).
• 1542 – Thomas Wyatt, ingeles poeta eta diplomatikoa (j. 1503).
• 1550 – Georg Pencz, alemaniar grabatzaile, margolari eta imprimatzailea (j. c. 1500).
• 1670 – Louis Le Vau, frantziar arkitektoa, XVII. mendeko Frantziako arkitekto ospetsuena (j. 1612).
• 1721 – Anton Florian Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzea (j. 1656).
• 1809 – Meriwether Lewis, estatubatuar esploratzaile, soldadu, biltzaile botaniko eta administrari publikoa (j. 1774).
• 1817 – Gertrudis Bocanegra, Mexikoko Independentzia Gerran matxinatuen alde egin zuen emakumea (j. 1765).
• 1850 – Luisa Maria Orleanskoa, Belgikako erregina ezkontidea (j. 1812).
• 1878 – Félix Dupanloup, frantziar prelatua (j. 1802).
• 1888 – James Prescott Joule, ingeles fisikaria (j. 1818).
• 1896 – Anton Bruckner, austriar musikagilea (j. 1824).
• 1908 – Rita Cetina Gutiérrez, mexikar maistra, poeta eta feminista (j. 1846).
• 1915 –
  • Paul Eyschen, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1841).
  • Jean-Henri Fabre, frantziar naturalista, entomologoa eta idazlea (j. 1823).
• 1916 – Oton Bavariakoa, Bavariako erregea (j. 1848).
• 1925 – Berthe Marx, frantziar pianista eta musikagilea (j. 1859).
• 1928 – Edith Forssman, finlandiar idazlea (j. 1856).
• 1936 – Amparo Barayón, espainiar pianista eta ekintzaile anarkista, errepublikanoa, sozialista eta feminista, fusilatua (j. 1904).
• 1937 – Aniela Wolberg, poloniar anarkista (j. 1907).
• 1940 – Vito Volterra, italiar matematikaria eta fisikaria (j. 1860).
• 1950 – Edwin Sutherland, estatubatuar soziologoa, kriminologoa eta jokaera kriminalaren teorikoa (j. 1883).
• 1958 – Maurice de Vlaminck, frantziar margolari eta idazlea (j. 1876).
• 1961 – Chico Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (j. 1887).
• 1962 – Harumi Hanayagi, japoniar aktorea (j. 1896).
• 1963 – Jean Cocteau, frantziar idazlea, diseinugilea, antzerkigilea, eta zinemagilea (j. 1889).
• 1965 –
  • Dorothea Lange, estatubatuar argazkilari eta fotokazetaria (j. 1895).
  • Walther Stampfli, Suitzako Konfederazioko presidentea (j. 1884).
• 1967 – Stanley Morison, inprimatzeko makinaren tipografoa, diseinatzailea eta historialari ingelesa (j. 1889).
• 1977 –
  • Beatriz Allende, txiletar mediku eta politikaria (j. 1943).
  • Ibrahim al-Hamdi, Yemengo Arabiar Errepublikako presidentea (j. 1943).
  • MacKinlay Kantor, estatubatuar kazetari, eleberrigile eta gidoilaria (j. 1904).
• 1986 – Georges Dumézil, frantziar filologo eta historialaria, indoeuropar hizkuntzak eta kulturetan espezialista (j. 1898).
• 1996 –
  • Lars Ahlfors, finlandiar matematikaria (j. 1907).
  • William Vickrey, kanadar ekonomialaria, 1996ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1914).
• 2000 – Donald Dewar, Eskoziako lehen ministroa (j. 1937).
• 2002 – Antonio González González, espainiar biokimikaria (j. 1917).
• 2008 – Jörg Haider, austriar politikaria (j. 1950).
• 2011 - Roberta Cowell, britainiar ingeniaria, auto-pilotu eta borrokarako-hegazkin-pilotua, sexua berresleitzeko ebakuntza egin zuen Britainia Handiko lehen emakume transa (j. 1918).
• 2012 – Edgar Negret, kolonbiar eskultorea (j. 1920).
• 2013 – María de Villota, espainiar auto gidaria (j. 1980).
• 2015 – Diana Sacayán, transgeneroen aldeko argentinar ekintzailea, eraila (j. 1975).
• 2017 – Clifford Husbands, Barbadosko 6. gobernadore orokorra (j. 1926).
• 2019 –
  • Robert Forster, estatubatuar aktorea (j. 1941).
  • Aleksei Leonov, lehen ontziz-kanpoko ibilaldia egin zuen errusiar kosmonauta (j. 1934).
• 2020 – Hugo Arana, argentinar aktore eta umorista (j. 1943).
• 2021 – Antônio Afonso de Miranda, brasildar apezpiku katolikoa (j. 1920).
• 2022 – Angela Lansbury, ingeles aktore eta abeslaria (j. 1925).
• 2024 – María Teresa Cervantes, espainiar olerkari eta saiakeragilea (j. 1931).
• 2025 – Diane Keaton, estatubatuar aktore, zinema zuzendari eta ekoizlea (j. 1946).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Begoña, Osane eta Ahinitz.
• Begoñako Andre Mariaren jai nagusia. Bizkaiko Ama Zaindaria.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2927
• Multimedia: 11 October / Q2927

Urriaren 10 | Urteko egutegi | Urriaren 12