Urriaren 19

Urriaren 19a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita hamabigarren eguna da, 293.a bisurteetan. 73 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Iñaki Gabilondo Jaiotza: Donostia, 1942 Joseph Duplantier Jaiotza: Baiona, 1976 Xabi Fernández Jaiotza: Ibarra, 1976 Piarres Xarriton Jaiotza: Hazparne, 1921 Heriotza: Kanbo eta Baiona, 2017ko martxoaren 17a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Subrahmanyan Chandrasekhar Jaiotza: Lahore, 1910 Heriotza: Chicago, 1995eko abuztuaren 21a John le Carré Jaiotza: Poole, 1931 Heriotza: Royal Cornwall Hospital (en) , 2020ko abenduaren 12a Miguel Angel Asturias Jaiotza: Guatemalako Hiria, 1899 Heriotza: Madril, 1974ko ekainaren 9a Umberto Boccioni Jaiotza: Reggio di Calabria, 1882 Heriotza: Verona, 1916ko abuztuaren 17a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 19ko jaiotzak Jon Favreau • Trey Parker • Walter Bradford Cannon • Emil Gilels • Taejo of Joseon • Jason Reitman • Divine • Bram van Velde • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Luis Maria Etxeberria Jaiotza: Erandio, 1940ko martxoaren 24a Heriotza: Getxo, 2016 Nikolas Soraluze Jaiotza: Zumarraga, 1820ko abenduaren 5a Heriotza: Donostia, 1884 Prudentzio Maria Berastegi Jaiotza: Maurga, 1747ko maiatzaren 7a eta 1747 Heriotza: Gasteiz, 1826 Jose Agerre Jaiotza: Iruñea, 1889ko abenduaren 29a Heriotza: Iruñea, 1962 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Jonathan Swift Jaiotza: Dublin, 1667ko azaroaren 30a Heriotza: Dublin, 1745 Ernest Rutherford Jaiotza: Spring Grove (en) , 1871ko abuztuaren 30a Heriotza: Cambridge, 1937 Lu Xun Jaiotza: Shaoxing, 1881eko irailaren 25a eta 1881 Heriotza: Shanghai, 1936 Bonifazio VIII.a Jaiotza: Anagni, 1235 Heriotza: Erroma, 1303 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urriaren 19ko heriotzak Godfrey Kneller • Werner Jaeger • Eskuz gaurkotu

Gertaerak K. a. 202 - Zamako gudua, non Erromatar Inperioak Hanibal garaitu zuen. 1868 - Pezeta (irudian) ezarri zen Espainian diru ofizialtzat. 1956 - Errusia eta Japoniaren arteko bake sinadura gauzatu zen. 1980 - Grezia NATO erakundean sartu zen. 2003 - Ama Teresa misiolaria beatifikatu zuen Eliza Katolikoak. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urria >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: astelehena 2021: asteartea 2022: asteazkena 2024: larunbata 2025: igandea 2026: astelehena Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Sengrat, Leintz eta Leniz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Mundua

• 2003 - Kalkutako Teresa misiolaria beatifikatu zuen Eliza Katolikoak.
• 2010 - Txetxeniako parlamentuaren aurka egindako atentatuan sei pertsona hil ziren.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1997 - Tafallan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
• 2003 - Irunberrin Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
• 2008 - Iruñean Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
• 2014 - Zangozan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.

Mundua

• 1845 - Tannhäuser eta koblakarien lehiaketa Wartburg gazteluan (alemanez: Tannhäuser und der Sängerkrieg auf Wartburg), Richard Wagneren opera estreinatu zen Dresdengo Semperoperren.
• 1987 - Astelehen Beltza: Dow Jones burtsa-indizea 508 puntu jaitsi zen.
• 2007 - 30 Days of Night ("30 Eguneko Gaua") filma estreinatu zen, David Sladek zuzendu eta Josh Hartnett, Melissa George eta Danny Huston aktoreek antzeztu zuten.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1679 - Pedro Karrera, gipuzkoar arkitektoa (h. 1731).
• 1743 - Pierre-Étienne Cabarrus, Bordeleko bankaria eta Baionako Merkataritza Ganberako zuzendaria (h. 1819).
• 1845 - Jean Ithurri, lapurtar idazlea (h. 1896).
• 1854 - Jean-Baptiste Ernest Lacombe, lapurtar arkitektoa (h. 1922).
• 1884 - Migel Olasagarre, aita Damaso Intza, euskal idazlea (h. 1986).
• 1900 -
  • André Behotegi, euskal errugbilaria (h. 1960).
  • Manuel Maria Ynchausti, euskal jatorriko estatubatuar enpresaburu, kristau filantropo eta euskal kulturaren ekintzailea, Manilan (h. 1961).
• 1911 - Gilen Epherre, euskal idazlea eta euskaltzaina (h. 1974).
• 1921 - Piarres Xarriton, Xabier Gasteiz, euskal idazle eta politikaria, Euskal literatura, Teologia eta Filosofian aditua eta Euskaltzain osoa (h. 2017).
• 1922 - Rosita Arregi, bizkaitar erraketista (h. 2004).
• 1924 - Carlos Blasco, donostiar politikari jeltzalea (h. 1996).
• 1932 - Luis Usoz, euskal belar hockey jokalaria (h. 1992).
• 1935 - Tomás Aragüés Bernad, euskal musikagilea, Teruelen (h. 2022).
• 1938 - Miguel Azkarate, gipuzkoar futbolaria (h. 2019).
• 1942 - Iñaki Gabilondo, gipuzkoar kazetaria, irrati esataria eta telebista aurkezlea.
• 1944 -
  • Begoña Arregi, gipuzkoar irakaslea, kazetaria eta idazlea.
  • Anton Martínez, bizkaitar futbolari ohia.
• 1950 -
  • José Luis Castejón, nafar sindikalista eta politikaria (h. 2006).
  • Javier Rebollo, bizkaitar zinema zuzendari, gidoigile, ekoizle eta argazkigilea.
• 1952 - Itziar Zubizarreta, gipuzkoar idazlea, haur eta gazte literaturan aditua.
• 1956 - José María Asin, nafar aktorea.
• 1959 - Miguel Ángel Zuñiga, gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
• 1963 - Bartolomé Alarcón, bizkaitar arraunlari ohia.
• 1968 - Ritxi Mendiguren, gipuzkoar futbolari ohia, Athleticen aritutakoa.
• 1972 - Tinieblas González, arabar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea, Ourensen.
• 1974 -
  • César Palacios, nafar futbolari ohia.
  • Iban Pérez, nafar futbolari ohia.
• 1976 -
  • Joseph Duplantier, lapurtar musikaria, Gojira death metal taldeko kidea.
  • Xabi Fernández, euskal herritar kirolaria, Iker Martinez de Lizarduirekin batera belako 49er klaseko txapeldun olinpikoa.
• 1978 - Iñigo Arcauz, gipuzkoar politikaria.
• 1990 - Zuriñe Hidalgo, gasteiztar abeslari, irakasle eta telebista-aurkezlea.
• 1993 - Alazne Gomez, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1276 - Hisaaki Printzea, Japoniako Kamakura shogunerriko zortzigarren shoguna (h. 1328).
• 1433 - Marsilio Ficino, italiar filosofo eta humanista (h. 1499).
• 1469 - John Fisher, ingeles elizgizon eta humanista (h. 1535).
• 1582 - Dmitri I.a Errusiakoa Faltsua, Errusiako tsarra (h. 1606).
• 1605 - Thomas Browne, ingeles sendagile eta polimata (h. 1692).
• 1748 - Thomas Graham (Lynedocheko 1. baroia), eskoziar aristokrata, politikaria eta britainiar armadako ofiziala (h. 1843).
• 1784 - Leigh Hunt, ingeles kazetari, kritikari, saiakeragile, itzultzaile eta olerkaria (h. 1859).
• 1835 - Amanda Jones, estatubatuar poeta eta asmatzailea (h. 1914).
• 1856 - Edmund Beecher Wilson, estatubatuar zoologo, enbriologo eta genetista (h. 1939).
• 1858 - George Albert Boulenger, belgikar-britainiar zoologoa (h. 1937).
• 1862 -
  • Maria da Cunha, portugaldar poeta eta kazetaria (h. 1917).
  • Auguste Lumiere, frantziar zinemagilea (h. 1954).
• 1871 - Fiodor Dan, errusiar mentxebike judua (h. 1947).
• 1882 -
  • Umberto Boccioni, italiar margolari eta eskultorea (h. 1916).
  • Vincas Krėvė-Mickevičius, lituaniar idazlea (h. 1954).
• 1884 - Virxinia Pereira Renda, galiziar idazlea (h. 1969).
• 1888 - Cornelius Colbert, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
• 1892 - Ilmari Hannikainen, finlandiar konpositorea (h. 1955).
• 1895 - Lewis Mumford, estatubatuar historialari, soziologo, teknologiaren filosofo eta literatura kritikaria (h. 1990).
• 1899 - Miguel Angel Asturias, guatemaldar idazlea, 1967ko Literaturako Nobel Saria (h. 1974).
• 1900 - Erna Berger, alemaniar sopranoa (h. 1990).
• 1909 - Marguerite Perey, frantziar fisikaria, frantzioaren aurkitzailea eta Frantziako Zientzien Akademiako kide aukeratutako lehen emakumea (h. 1975).
• 1910 - Subrahmanyan Chandrasekhar, indiar jatorriko estatubatuar fisikari teoriko, astrofisiko eta matematikoa, 1983ko Fisikako Nobel Saria (h. 1995).
• 1913 -
  • Vinicius de Moraes, O Poetinha, brasildar poeta eta musikagilea (h. 1980).
  • Vasco Pratolini, italiar idazlea (h. 1991).
• 1916 - Jean Dausset, frantziar sendagile eta immunologoa, 1980ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2009).
• 1921 - Gunnar Nordahl, suediar futbolaria, historiako aurrelaririk onenetakoa (h. 1995).
• 1922 - Elsa Joubert, hegoafrikar idazlea (h. 2020).
• 1924 - Lubomír Štrougal, Txekoslovakiako lehen ministroa (h. 2023).
• 1925 -
  • Raymond Impanis, belgikar txirrindularia (h. 2010).
  • Czesław Kiszczak, Poloniako lehen ministroa (h. 2015).
• 1927 - Pierre Alechinsky, belgikar pintore, grabatzaile eta poeta.
• 1928 - Borisav Jović, Jugoslaviako presidentea (h. 2021).
• 1931 -
  • Manolo Escobar, espainiar abeslaria eta aktorea (h. 2013).
  • John le Carré, britainiar idazlea (h. 2020).
• 1934 -
  • Luisa Durán, Extremadurako zigarrogilea, extremadurerazko idazlea, poesia, prosan eta antzerkian aritutakoa (h. 2022).
  • Yakubu Gowon, Nigeriako presidente ohia.
• 1935 - Agne Simonsson, suediar futbolaria (h. 2020).
• 1937 - Peter Max, germano-estatubatuar artista.
• 1938 -
  • Eugenio Montejo, venezuelar olerkaria, saiakera egilea eta diplomatikoa (h. 2008).
  • Fumiko Yonezawa, japoniar fisikari teorikoa.
• 1940 - Michael Gambon, irlandar jatorriko ingeles aktorea.
• 1943 - Adolfo Aristarain, argentinar zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1944 -
  • El Cabrero, espainiar abeslaria.
  • Agustín Tamames, espainiar txirrindulari ohia.
  • Peter Tosh, jamaikar reggae musikaria (h. 1987).
• 1945 -
  • Angus Deaton, eskoziar ekonomialaria, 2015eko Ekonomiako Nobel Saria.
  • John Lithgow, estatubatuar aktore, musikari, olerkari eta abeslaria.
• 1946 -
  • Robert Hue, frantziar politikaria.
  • Philip Pullman, ingeles eleberrigilea.
  • Keith Reid, ingeles abesti egilea, Procol Harum taldeko kidea (h. 2023).
• 1949 - Fiorella Faltoyano, espainiar antzezlea.
• 1952 - Verónica Castro, mexikar aktore, abeslari eta telebista aurkezlea.
• 1958 - Hiromi Hara, japoniar futbolari ohia.
• 1960 - Takeshi Koshida, japoniar futbolari ohia.
• 1962 - Evander Holyfield, estatubatuar boxeolaria.
• 1964 -
  • Gretchen Daily, estatubatuar biologoa eta biogeografoa.
  • Agnès Jaoui, frantziar abeslari, aktore, gidoigile eta zinema zuzendaria.
  • Manuel Legris, frantziar dantzaria.
• 1967 - Brian Howard, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
• 1969 - Pedro Castillo, Peruko presidentea.
• 1970 -
  • Martín Gervasoni, argentinar aktore eta gidoigilea.
  • Fabián Roncero, espainiar atleta ohia.
• 1973 - Pekka Himanen, finlandiar filosofoa.
• 1975 - César Sanmartín, kataluniar saskibaloi jokalari ohia.
• 1977 -
  • David Rubín, galiziar marrazkilari eta komikigilea.
  • Raúl Tamudo, kataluniar futbolaria.
• 1978 - Lee Isaac Chung, estatubatuar zinema zuzendaria eta gidoilaria, Kinyaruanda hizkuntzan egindako lehen filmaren egilea.
• 1983 - Rebecca Ferguson, suediar aktorea.
• 1988 - Irene Escolar, espainiar aktorea.
• 1999 - Amanda Dudamel, venezuelar modeloa.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1612 - Juan Fernandez de Rekalde, bizkaitar legelari eta politikaria, Quiton.
• 1647 - Blas Alexandre Lezaeta, nafar elizgizona, Orreagako kolegiataren priore, Iruñeako apezpikua eta inkisidorea, Zaragozan (j. 1597).
• 1853 - Jose Frantzisko Iturtzaeta, gipuzkoar kaligrafoa, Madrilen (j. 1788).
• 1875 - Pierre Salomon Ségalas, baxenafar medikua, urologian aditua, Saint-Vallerinen (j. 1792).
• 1884 - Nikolas Soraluze, euskal historialari, politikari eta enpresaburua (j. 1820).
• 1892 - Luis Karril, donostiar arrantzalea eta eta traineru estropadetako patroia (j. 1847).
• 1939 - Aquiles Cuadra, euskal abokatu eta politikaria, fusilatua (j. 1896).
• 1962 - Jose Agerre, euskal idazle eta politikaria (j. 1889).
• 1970 - Jose Emilio Esparza Viela, nafar abokatua eta funtzionarioa (j. 1919).
• 2003 - Jaime Allende, euskal belar hockey jokalaria (j. 1924).
• 2013an desagertua - Hodei Egiluz, Anberesen desagerturiko eta bilaketa luze baten ondoren hilik agertutako galdakoztar gaztea (j. 1989).
• 2014 - Juan María Lasa, gipuzkoar futbolaria (j. 1931).
• 2016 - Luis Maria Etxeberria, euskal herritar futbolaria (j. 1940).
• 2018 - Antton Etxeberria, gipuzkoar aktore eta titiriteroa (j. 1960).

Mundua

• 1216 - Joan Lurgabea, Ingalaterrako erregea eta Akitaniako dukea (j. 1166).
• 1531 - Fadrique Álvarez de Toledo, bigarren Albako dukea.
• 1673 - François Fouquet, Frantziako artzapezpikua eta Baionako apezpikua (j. 1611).
• 1678 - Samuel van Hoogstraten, herbeheretar Herbehereetako Urrezko Aroko margolari, olerkari eta artearen teorikoa (j. 1627).
• 1682 - Thomas Browne, ingeles sendagile eta polimata (j. 1605).
• 1745 - Jonathan Swift, irlandar idazlea (j. 1667).
• 1813 - Józef Poniatowski, poloniar jenerala (j. 1763).
• 1851 - Maria Teresa Frantziakoa, Angulemako dukesa (j. 1778).
• 1875 - Charles Wheatstone, britainiar fisikaria (j. 1802).
• 1889 - Luis I.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (j. 1838).
• 1905 - Virgil Earp, estatubatuar marshalla (j. 1843).
• 1909 - Cesare Lombroso, italiar kriminologo, frenologo, sendagile eta Italiako kriminologia positibistako eskolaren sortzailea (j. 1835).
• 1910 - Luigi Lucheni, Sissi, Austriako enperatriza, eraila (j. 1873).
• 1913 - Alejandro Pidal y Mon, espainiar historialari eta politikaria (j. 1846).
• 1934 -
  • Georges Besançon, L'Aérophile hegazkintzako aldizkariaren sortzaile eta editatorea (j. 1866).
  • Alexander von Kluck, alemaniar jenerala Lehen Mundu Gerran (j. 1846).
• 1935 - Anna Ulianova, errusiar militante, kazetari eta idazle boltxebikea (j. 1864).
• 1936 - Lu Xun, txinatar idazlea, txinerazko literatura modernoaren aitatzat hartua (j. 1881).
• 1937 - Ernest Rutherford, zeelandaberritar fisikari eta kimikaria, fisika nuklearraren aita eta 1908ko Kimikako Nobel Saria (j. 1871).
• 1943 - Camille Claudel, frantziar eskulturgilea (j. 1864).
• 1950 - Edna St. Vincent Millay, estatubatuar antzerkigile eta poeta lirikoa (j. 1892).
• 1952 - Edward S. Curtis, estatubatuar argazkilari eta etnografoa (j. 1868).
• 1955 - Eugène Delporte, belgikar astronomoa (j. 1882).
• 1957 - Gordon Childe, australiar arkeologoa (j. 1892).
• 1958 - Mercedes Escribano Pérez, espainiar pedagogoa eta irakaslea (j. 1888).
• 1961 - Mihail Sadoveanu, errumaniar idazlea (j. 1880).
• 1970 - Lázaro Cárdenas, Mexikoko presidentea (j. 1895).
• 1972 - Said bin Taimur, Maskat eta Omango sultana (j. 1910).
• 1978 -
  • Ramon Mercader, PSUC alderdiko kataluniar militantea, Troski hil zuelako ezaguna (j. 1913).
  • Gig Young, estatubatuar aktorea (j. 1913).
• 1980 - Georg Rasch, daniar estatistikaria (j. 1901).
• 1983 - Maurice Bishop, Grenadako lehen ministroa (j. 1944).
• 1984 -
  • Henri Michaux, belgikar olerkari, idazle eta margolaria (j. 1899).
  • Jerzy Popiełuszko, poloniar apaiz katoliko, sindikalista eta beatoa, eraila (j. 1947).
• 1986 - Samora Machel, lehendabiziko Mozambikeko presidentea (j. 1933).
• 1987 - Jacqueline du Pré, britainiar biolontxelo-jotzailea (j. 1945).
• 1990 - Félix Pita Rodríguez, kubatar idazlea (j. 1909).
• 1994 - Oldrich Cernik, txekoslovakiar politikaria (j. 1921).
• 1995 - Don Cherry, estatubatuar jazz musikagilea (j. 1936).
• 1997 - Pilar Miró, espainiar zinema zuzendaria (j. 1940).
• 1999 - Nathalie Sarraute, errusiar-frantziar idazlea (j. 1900).
• 2002 -
  • Manuel Álvarez Bravo, mexikar argazkilaria (j. 1902).
  • Hans Jürgen Press, haurrentzako liburuen ilustratzaile eta idazle alemaniarra (j. 1926).
• 2003 - Alija Izetbegović, lehendabiziko Bosnia-Herzegovinako presidentea (j. 1925).
• 2004 - Kenneth E. Iverson, kanadar ordenagailu programatzailea (j. 1920).
• 2009 - René Marigil, espainiar txirrindularia (j. 1928).
• 2012 -
  • Fiorenzo Magni, italiar txirrindularia, hiru Itzuli Handietan etapa garaipenak lortu zituen lehena (j. 1920).
  • Raymond Souster, ingelesezko kanadar poeta (j. 1921).
• 2014 -
  • Leonore Davidoff, estatubatuar soziologo eta historialari feminista (j. 1932).
  • John Holt, jamaikar reggae abeslari eta kantagilea (j. 1947).
• 2018 - Osamu Shimomura, japoniar kimikari eta biologoa, 2008ko Kimikako Nobel Saria (j. 1928).
• 2019 -
  • Salvador Giner, kataluniar soziologoa, Institut d'Estudis Catalanseko presidentea (j. 1934).
  • Carlos Suárez Morilla, espainiar zinema zuzendari eta argazkilaria (j. 1946).
• 2020 -
  • Spencer Davis, galestar musikari eta multiinstrumentista, The Spencer Davis Group taldeko sortzailea (j. 1939).
  • Joan Mesquida, espainiar politikaria (j. 1962).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Sengrat, Leintz eta Leniz.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2961
• Multimedia: 19 October

Urriaren 18 | Urteko egutegi | Urriaren 20