Urriaren 25
Urriaren 25a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita hamazortzigarren eguna da, 299.a bisurteetan. 67 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
.png)
Heriotzak
.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1978 - ETAk, Jose Benito Diaz polizia armatuko kidea erail zuen Bilbon, eta Epifanio Vidal Mazquez eraikuntzako langilea Durangon.
- 1979 - Gernikako Estatutua erreferendum bidez onartu zen.
- 1998ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak.
- 2006 -
- ETAk ustez hirurehun pistolatik gora lapurtu zituen Frantzian.
- Europako parlamentuak, Euskal Herriko bake prozesuari buruzko erresoluzioa bozkatu zuen, baiezkoa irabaziz, 321 botu alde eta 311 botu aurka.
- AP-1 autobidearen mantenuan zebiltzan bi langile hil ziren, kotxe batek harrapatu ondoren.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1415 - Agincourteko guduan garaipen ingelesa
- 1825 - Uruguaik Brasilekiko independentzia lortu zuen
- 1905 - Errusiako iraultzan trenbideetako greba deialdia
- 1920 - Terence MacSwiney hil zen 73 egunetako gose grebaren ostean
- 1936 - Bigarren Mundu Gerran Alemania eta Italiaren arteko batasuna sinatu zen
- 1983 - AEBek Grenada inbaditu zuten
- 2009 -
- 150 pertsona baino gehiago hil ziren Bagdad hirian egondako bi atentatu odoltsuetan.
- Gidaririk gabeko estatubatuar hegazkin baten misilek hemezortzi lagun hil zituzten Pakistaneko Bajaur eskualdean.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1823 - Euryanthe, Karl Maria von Weberren musika eta Helmine von Chézyren libretoa duen opera estreinatu zen Vienako Theater am Kärntnertoren.
- 1978 - Halloween filma estreinatu zen, John Carpenterek zuzendu eta Donald Pleasence eta Jamie Lee Curtis aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1993 - Giza geneak klonatzea lortu zen lehenengoz
- 2001 - Microsoften Windows XP programa saltzen hasi zen.
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1848 - Krispin Beobide, euskal idazlea (h. 1891).
- 1880 - Ignacio Telleria, gipuzkoar konpositore eta itzultzailea, musikari entzutetsua Kuban (h. 1944).
- 1885 - Juan Bautista Gisasola, gipuzkoar musikagilea (h. 1948).
- 1888 - Gabino Alustiza, Aiako alkate jeltzalea, frankistek fusilatua (h. 1936).
- 1908 -
- Jose Antonio Goiria, aita Txanton, euskal idazlea, euskaltzalea, karmeldarra eta apaiz katolikoa (h. 1990).
- Nemesio Tamayo, bizkaitar futbolaria eta entrenatzailea (h. 1992).
- 1912 -
- Emiliano Álvarez, euskal txirrindularia (h. 1987).
- Juanito Otxoa, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 1998).
- 1915 - Francisco Salinas, nafar legelaria (h. 2006).
- 1916 - Libe Asua, bizkaitar euskaltzalea (h. 2019).
- 1919 - Antonio Altsua, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (h. 1998).
- 1934 - Jesús María Leizeaga, gipuzkoar arraunlaria.
- 1954 - Luis Gutierrez, Luigi Anselmi, bizkaitar idazlea eta itzultzailea.
- 1965 - Sofía Martínez, arabar musikagilea.
- 1968 -
- Ignacio Arganda-Carreras, EHU-ko eta Ikerbasqueko bizkaitar ikertzailea.
- Juan Carlos Etxeberria, gipuzkoar kazetaria eta telebistako aurkezlea.
- José Antonio Lozano Alonso, bizkaitar ikertzailea, matematikaria, informatikaria eta EHUko irakaslea.
- 1969 - Antonio Basagoiti, bizkaitar politikaria eta bankaria, Euskadiko Alderdi Popularraren buru ohia, Madrilen.
- 1978 - Beñat Barandiaran, gipuzkoar gitarra-jotzailea eta musikagilea.
- 1982 - Leticia Gaspar, bizkaitar artista eta ikertzailea.
- 1983 - Maite Lizaso, gipuzkoar futbolaria.
- 1986 - Aitor Osuna, gipuzkoar abeslari eta musikagilea.
- 1988 - Jon Olivares, euskal aktore eta irakaslea, Madrilen.
- 1992 - Andoni Aretxabaleta, bizkaitar pilotaria.
- 1998 - Peru Nolaskoain, gipuzkoar futbolaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1683 - Pierre Guillaume de La Vieuxville, frantziar apaiz katolikoa, Baionako apezpikua izandakoa (h. 1734).
- 1692 - Elisabet Farnesio, Espainiako erregina ezkontidea (h. 1766).
- 1755 - François-Joseph Lefebvre, frantziar jenerala (h. 1820).
- 1757 - Heinrich Friedrich Karl Reichsfreiherr vom und zum Stein, Prusiar politikaria (h. 1831).
- 1759 -
- William Grenville (Grenvilleko I. baroia), Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1834).
- Maria Feodorovna, Errusiako enperatriz ezkontidea (h. 1828).
- 1767 - Benjamin Constant, suitzar jatorriko frantsesezko idazlea eta Frantziako politikaria (h. 1830).
- 1789 - Carlos María de Alvear, Argentinako askatasunaren buruzagia (h. 1852).
- 1802 - Richard Parkes Bonington, ingeles pintore eta litografoa (h. 1828).
- 1811 - Évariste Galois, frantziar matematikaria (h. 1832).
- 1821 - Antonio Ciseri, suitzar margolaria (h. 1891).
- 1825 - Johann Strauss (semea), austriar musikagilea (h.1899).
- 1827 - Marcelin Berthelot, frantziar kimikari eta politikaria (h. 1907).
- 1838 - Georges Bizet, frantziar musikaria (h. 1875).
- 1840 - Helen Blanchard, estatubatuar asmatzailea, josteko makinei lotutako asmakizun ugarirengatik ezaguna (h. 1922).
- 1843 - Pierre Lallement, batzuen ustez bizikletaren asmatzailea (h. 1891).
- 1877 - Henry Norris Russell, estatubatuar astronomo eta filosofoa (h. 1957).
- 1881 - Pablo Picasso, espainiar margolari eta eskulturagilea, XX. mendeko artista esanguratsuenetarikoa (h. 1973).
- 1883 - Nikolai Krestinski, Bielorrusian jaiotako militante, abokatu eta diplomazialari boltxebikea (h. 1938).
- 1886 - Karl Polanyi, ekonomiaren antropologo hungariarra (h. 1964).
- 1888 - Richard Evelyn Byrd, estatubatuar esploratzailea eta hegazkin pilotua (h. 1957).
- 1889 - Abel Gance, frantziar zinemagilea (h. 1981).
- 1895 - Levi Eshkol, Israelgo lehen ministroa (h. 1969).
- 1896 - Sandro Pertini, Italiako 7. Presidentea (h. 1990).
- 1908 -
- Manuel Mur, galiziar zinema-zuzendaria eta idazlea (h. 2003).
- Tauno Palo, finlandiar aktore eta abeslaria (h. 1982).
- 1913 - Klaus Barbie, Lyongo harakina, SS-ko eta Gestapoko goi kargua (h. 1991).
- 1918 - David Ausubel, estatubatuar psikologoa, hezkuntza eta pedagogia arloan berezitua (h. 2008).
- 1920 - Geneviève de Gaulle-Anthonioz, Frantziako Erresistentziako kidea, Ohorezko Legioko Gurutze Handia hartu zuen lehen emakumea (h. 2002).
- 1921 - Migel I.a Errumaniakoa, Errumaniako erregea (h. 2017).
- 1925 - Vassilakis Takis, greziar eskultorea, arte zinetikoa landu zuena (h. 2019).
- 1926 - Galina Vixnevskaia, errusiar soprano opera abeslaria (h. 2012).
- 1927 -
- Jorge Batlle Ibáñez, Uruguaiko presidentea (h. 2016).
- Lawrence Kohlberg, estatubatuar psikologoa (h. 1987).
- 1928 - Paulo Mendes da Rocha, brasildar arkitekto eta hirigilea.
- 1931 -
- Annie Girardot, frantziar antzezlea (h. 2011).
- Klaus Hasselmann, alemaniar ozeanografo eta klimatologoa, 2021eko Fisikako Nobel Saria.
- María de Macedo, portugaldar biolontxelista eta pedagogoa.
- 1938 - Vija Celmins, letoniar artista.
- 1939 - Elena María Tejeiro, espainiar aktorea.
- 1940 - Apolo Nsibambi, Ugandako lehen ministroa (h. 2019).
- 1941 -
- Susana Brunetti, argentinar aktore, vedette eta abeslaria (h. 1974).
- Anne Tyler, estatubatuar eleberrigilea.
- 1944 - Juan Manuel Santisteban, kantabriar txirrindularia (h. 1976).
- 1947 - Requena Nozal, espainiar margolari eta eskultore autodidakta.
- 1949 - Idir, aljeriar kantautore amatzigha (h. 2020).
- 1961 - Chimo Bayo, espainiar DJ eta musika-ekoizlea.
- 1962 - Li Jing, taiwandar telebista aurkezle eta modeloa, Taiwango lehenengo telebista aurkezle transexuala.
- 1963 - Michael Lynagh, australiar errugbilari ohia.
- 1964 - Kevin Michael Richardson, estatubatuar aktorea.
- 1965 - Valdir Benedito, brasildar futbolari ohia.
- 1969 -
- Oleg Salenko, ukrano-errusiar futbolari ohia.
- Ilham Tohti, uigur etniako Txinako ekonomialari eta aktibista.
- 1971 - Elif Shafak, turkiar-britainiar idazlea.
- 1972 - Esther Duflo, frantziar ekonomialaria, 2019ko Ekonomiako Nobel Saria.
- 1974 - Nevenka Fernández, espainiar ekonomialaria, Espainian sexu-jazarpenagatik kargu politiko baten zigorra erdietsi duen lehen emakumea.
- 1980 - Angela Saini, britainiar zientzia-kazetaria.
- 1983 - Idoia Rodríguez Buján, nazioarteko bake-misio batean hildako lehen espainiar emakume militarra (h. 2007).
- 1984 - Katy Perry, estatubatuar pop abeslari eta abesti-idazlea.
- 1993 - Xander Schauffele, estatubatuar golfaria.
- 1994 - Sara Gil de la Vega, kataluniar eskubaloi jokalaria.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1720 - Antonio IV.a Karlos Agaramontarra, Agaramonteko duke, Gixuneko kondea eta Bidaxuneko printzea, lapurtar militarra (j. 1641).
- 1892 - Juan B. Eustaquio Delmas, bizkaitar kazetaria, idazlea eta inprimatzailea, Madrilen (j. 1820).
- 1912 - Pablo Altzola, donostiar ingeniaria eta Bilboko alkatea (j. 1841).
- 1936 -
- José Joaquín Arin, arrasatear apaiza eta euskaltzalea, fusilatua (j. 1875).
- Jose Markiegi, euskal idazle eta itzultzailea, fusilatua (j. 1895).
- 1964 - Trino Arizkorreta, euskal herritar futbolaria (j. 1902).
- 1965 - Santiago Meabe, bizkaitar politikaria, ezker abertzalearen aitzindaria (j. 1878).
- 1985 - Jose Maria Basabe, bizkaitar apaiz, biologo eta antropologoa (j. 1914).
- 1994 - Francisco Ynduráin Hernández, nafar hizkuntzalari eta literatura-kritikaria (j. 1910).
- 2003 - Gonzalo Nardiz, euskal herritar politikaria (j. 1905).
- 2013 - Ramón Tejela, nafar aktorea, Madrilen (j. 1953).
- 2018 - Amaia Larrañaga, gipuzkoar irakasle eta politikaria (j. 1957).
- 2019 - Joanito Mitxelena, gipuzkoar bertsolaria (j. 1953).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 625 - Bonifazio V.a, Aita santua.
- 912 - Rodolfo I.a Borgoinakoa, Borgoinako erregea.
- 1047 - Magnus I.a Norvegiakoa, Norvegiako errege bikingoa (j. 1024).
- 1154 - Eztebe Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea.
- 1349 - Jakue III.a Mallorcakoa, Mallorcako erregea (j. 1315).
- 1400 - Geoffrey Chaucer, ingeles poeta eta idazlea.
- 1415 - Karlos I.a Albretekoa, Frantziako kondestablea (j. 1368).
- 1495 - Joanes II.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (j. 1455).
- 1634 - Albrecht von Wallenstein, txekiar jatorriko alemaniar militarra (j. 1583).
- 1647 - Evangelista Torricelli, italiar fisikari eta matematikaria, barometroaren asmatzailea (j. 1608).
- 1760 - Jurgi II.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (j. 1683).
- 1826 - Philippe Pinel, frantziar sendagilea (j. 1745).
- 1861 - Friedrich Carl von Savigny, alemaniar legelari eta historialaria (j. 1779).
- 1882 - Emma Stebbins, estatubatuar eskultorea (j. 1815).
- 1889 - Émile Augier, frantziar poeta, antzerkigile eta idazlea (j. 1820).
- 1892 - Caroline Lavinia Scott Harrison, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1822).
- 1902 - Frank Norris, estatubatuar eleberrigilea eta kazetaria (j. 1870).
- 1913 - Frederick Rolfe, ingeles idazlea (j. 1860).
- 1916 - William Merritt Chase, estatubatuar margolari inpresionista (j. 1849).
- 1920 -
- Alexandro Greziakoa, Greziako erregea (j. 1893).
- Duncan MacDougall, estatubatuar medikua (j. c. 1866).
- Terence MacSwiney, irlandar nazionalista, idazlea, politikaria, Cork hiriko alkate ohia eta gose grabalaria (j. 1879).
- 1922 - Emilie Mundt, daniar margolaria (j. 1842).
- 1938 - Alfonsina Storni, argentinar postmodernismoko poeta eta idazlea (j. 1892).
- 1941 - Robert Delaunay, frantziar margolaria (j. 1885).
- 1945 - Robert Ley, alemaniar politikari nazia (j. 1890).
- 1951 - Amelia Orleanskoa, frantziar printzesa eta Portugalgo azken erregina ezkontidea (j. 1865).
- 1953 - Holger Pedersen, daniar hizkuntzalaria (j. 1867).
- 1955 - Sadako Sasaki, Hiroshimako neska gaztea, bakearen aldeko mugimenduetan erreferente ezaguna (j. 1943).
- 1956 - Risto Ryti, Finlandiako presidentea (j. 1889).
- 1957 - Henry Van de Velde, belgikar arkitektoa, diseinatzaile eta pintorea (j. 1863).
- 1967 - Margaret Ayer Barnes, estatubatuar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1886).
- 1973 -
- Abebe Bikila, etiopiar atleta, distantzia luzeetan aditua (j. 1932).
- Émile Masson, belgikar txirrindularia (j. 1888).
- 1976 - Raymond Queneau, frantziar idazlea (j. 1903).
- 1977 - Félix Gouin, Frantziako Estatuburua (j. 1884).
- 1989 - Mary McCarthy, estatubatuar idazlea (j. 1912).
- 1993 - Vincent Price, estatubatuar aktorea (j. 1911).
- 1995 - Viveca Lindfors, suediar aktorea (j. 1920).
- 1996 - Solveig Gunbjørg Jacobsen, Antartikako Konbergentzia delako lerrotik hegoaldera jaio eta hazi zen lehen pertsona (j. 1913).
- 1999 - Payne Stewart, estatubatuar golfaria, hegazkin-istripuan (j. 1957).
- 2001 -
- Marvin Harris, estatubatuar antropologo, idazle eta unibertsitateko irakaslea (j. 1927).
- René Philombe, kamerundar eleberrigilea, poeta, saiakera-idazlea eta kazetaria (j. 1930).
- 2002 -
- Richard Harris, irlandar aktore eta zinema zuzendaria (j. 1930).
- René Thom, frantziar matematikaria (j. 1923).
- 2006 -
- Luisa Alberca, eleberri eta gidoi erradiofonikoen espainiar idazlea (j. 1920).
- Emilio Vedova, italiar margolaria (j. 1919).
- 2012 - John Connelly, ingeles futbolaria (j. 1938).
- 2013 -
- Emma de Cartosio, argentinar idazlea, poeta, ipuingilea, saio-idazlea eta irakaslea (j. 1928).
- Amparo Soler Leal, espainiar aktorea (j. 1933).
- Marcia Wallace, estatubatuar aktore, ahots-bikoizle eta komediantea (j. 1942).
- 2014 - Jack Bruce, eskoziar musikari eta baxu-jotzailea (j. 1943).
- 2016 -
- Carlos Rúspoli, Suecako dukea, espainiar aristokrata (j. 1932).
- Carlos Alberto Torres, brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. 1944).
- 2019 -
- Salvador Freixedo, apaiz katolikoa eta gai paranormalen ikertzailea, Espainian parapsikologia eta ufologiaren erreferentea (j. 1923).
- Rafael Ninyoles, valentziar soziolinguista, Katalan Herrietako soziolinguistikaren gurasoa (j. 1943).
- 2020 -
- Lee Kun-hee, hegokorear enpresaburua (j. 1942).
- Diane di Prima, estatubatuar poeta (j. 1934).
- 2022 - Pierre Soulages, frantziar margolaria (j. 1919).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Orixe, Sanz eta Sants.
- Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua onartu zen eguna, 1979an.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2954
Multimedia: 25 October
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||