Uztailaren 28

Uztailaren 28a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta bederatzigarren eguna da, 210.a bisurteetan. 156 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Joseba Arriaga Jaiotza: Ermua, 1982 Tomás Zubiria Ybarra Jaiotza: Bilbo, 1857 Heriotza: Bilbo, 1932ko irailaren 21a Marilo Montero Jaiotza: Lizarra, 1965 Iker Flores Jaiotza: Urdiain, 1976 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Francesco Petrarca Jaiotza: Arezzo, 1304 eta 1304 Heriotza: Arquà Petrarca, 1374ko uztailaren 19a Hugo Chávez Jaiotza: Sabaneta, 1954 Heriotza: Hospital Militar de Caracas (en) , 2013ko martxoaren 5a Karl Popper Jaiotza: Viena, 1902 Heriotza: Croydon, 1994ko irailaren 17a Marcel Duchamp Jaiotza: Blainville-Crevon, 1887 Heriotza: Neuilly-sur-Seine, 1968ko urriaren 2a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 28ko jaiotzak Henri Harpignies • Joaquín Torres-García • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Mixel Labéguerie Jaiotza: Uztaritze, 1921eko martxoaren 4a Heriotza: Tolosa Okzitania, 1980 Fernando Tirapu Jaiotza: Iruñea, 1951ko azaroaren 7a Heriotza: Iruñea, 2018 Felix Iñurrategi Jaiotza: Aretxabaleta, 1967ko apirilaren 1a Heriotza: Gasherbrum II, 2000 Antonio Valverde Jaiotza: Errenteria, 1915eko urtarrilaren 17a Heriotza: Oiartzun, 1970 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Johann Sebastian Bach Jaiotza: Eisenach, 1685eko martxoaren 21a (juliotar egutegia) eta 1685eko martxoaren 31 Heriotza: Leipzig, 1750 Antonio Vivaldi Jaiotza: Venezia, 1678ko martxoaren 4a Heriotza: Viena, 1741 Maximilien Robespierre Jaiotza: Arras, 1758ko maiatzaren 6a Heriotza: Paris, 1794 Otto Hahn Jaiotza: Frankfurt am Main, 1879ko martxoaren 8a Heriotza: Göttingen, 1968 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 28ko heriotzak Jan Evangelista Purkyně • Gerard de Lairesse • Edogawa Ranpo • Ethel Lilian Voynich • John Lambton, 1st Earl of Durham • Eileen Brennan • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Hepatitisaren Mundu Eguna 1990 - Alberto Fujimorik (irudian) Peruko presidente kargua hartu zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Uztaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: asteartea 2021: asteazkena 2022: osteguna 2024: igandea 2025: astelehena 2026: asteartea Izendegia Santutegia: Alfontsa Maria Sortzez Garbiarena, Inozentzio I.a, Viktor I.a, Pedro Poveda, Nazario eta Zeltso Seaska egutegia: Peru/Peruri eta Aramotz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 - ETAk, bi polizia nazional erail zituen Bilbon.

Mundua

• 2001 - Alejandro Toledo aukeratu zuten Peruko presidente, zortzi hilabete lehenagoko Alberto Fujimoriren aurkako mozio-zentsura baten ondoren.
• 2011 - Hego Korean euriteek eragindako lubizietan berrogei pertsona hil ziren.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1980 - Luis de Uranzu Kultur Taldea (LUKT) sortu zen Irunen

Mundua

• 1954 - On the Waterfront (Itsasaurrean) filma estreinatu zen, Elia Kazanek zuzendu eta Marlon Brando, Karl Malden, Lee J. Cobb, Rod Steiger eta Eva Marie Saint aktoreek antzeztu zuten.
• 1959 - North by Northwest (Ipar Ipar-Mendebaldea) filma estreinatu zen, Alfred Hitchcockek zuzendu eta Cary Grant, Eva Marie Saint, James Mason, Jessie Royce Landis eta Martin Landau aktoreek antzeztu zuten.
• 1982 - An Officer and a Gentleman (Ofiziala eta Zalduna) filma estreinatu zen, Taylor Hackford estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta Richard Gere, Debra Winger eta Louis Gossett, Jr. aktoreek antzeztu zutelarik.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1769 - Joachim Labrouche, Donibane Lohizuneko alkate eta ontzijabea (h. 1853).
• 1805 - Nazario Karrikiri, nafar bankari eta enpresaburua (h. 1884).
• 1857 - Tomás Zubiria, bilbotar ingeniari eta enpresaburua (h. 1932).
• 1884 - Nazario Oleaga, euskal legegile eta euskaltzalea (h. 1961).
• 1887 - Maddi Ariztia, euskal idazlea (h. 1972).
• 1891 - Jose Tomas Uruñuela, arabar musikagilea, musikologoa eta dantzako maisua (h. 1963).
• 1906 - Luis Arellano, euskal abokatu eta politikaria, Zaragozan (h. 1969).
• 1911 - Federico Etxebarria Uribe, bilbotar margolaria (h. 2004).
• 1935 - José María Iraburu, nafar teologo eta Iruñeko eliz presbiteroa.
• 1936 - Ignacio Gogortza, gipuzkoar apaiz katolikoa, Coronel Oviedoko gotzaina.
• 1943 - Daniel Poulou, UMPko lapurtar politikaria, Urruñako auzapez ohia.
• 1948 - Iñaki Esnaola, gipuzkoar abokatua eta Herri Batasunako politikari ohia.
• 1950 - Teófilo Serrano, nafar ingeniari eta politikaria.
• 1958 - Miren Aranoa, nafar politikaria, Buenos Airesen.
• 1961 -
  • Iñaki Bijandi, bizkaitar txirrindulari ohia.
  • Nieves Ibeas, aragoiar politikari eta unibertsitateko irakaslea, Gasteizen.
  • Aitor Mazo, bilbotar aktorea eta zinema zuzendaria (h. 2015).
• 1965 - Mariló Montero, nafar kazetari eta telebista aurkezlea.
• 1966 - Delphine Ernotte, lapurtar ingeniaria, France Télévisions taldearen presidentea.
• 1970 - Carlos Docando, bizkaitar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
• 1973 - Gonzalo Etxague, euskal idazlea, Madrilen.
• 1976 - Iker Flores, nafar txirrindularia.
• 1978 - Jon Hernández, gipuzkoar politikari eta historialaria.
• 1982 -
  • Joseba Arriaga, bizkaitar futbolaria.
  • Amaia Olabarrieta, bizkaitar futbolaria.
• 1993 - Arrate Agirre, arabar saskibaloi jokalaria.
• 1994 - Iñaki Artola, gipuzkoar esku huskako pilotaria.
• 1997 - Olatz Ruiz de Gordejuela, gipuzkoar biolin-jotzailea.
• 1998 -
  • Maria Eraunzetamurgil, gipuzkoar saskibaloi-jokalaria.
  • Beñat Iturbe, euskal aktorea.
• 2002 - Tessy Ebosele, nigeriar-arabar atleta, jauzi hirukoitzean 20 urtez azpiko Munduko txapeldunordea, Marokon.
• 2003 - Asier Pérez Moreno, nafar futbolaria.

Mundua

• 1165 - Ibn al-Arabi, andalustar filosofo, teosofo eta mistikoa (h. 1240).
• 1458 - Jacopo Sannazaro, italiar poeta eta humanista (h. 1530).
• 1783 - Pierre Claude François Delorme, Neoklasizismoko margolari eta irarle frantziarra (h. 1859).
• 1804 - Ludwig Feuerbach, alemaniar filosofoa eta moralista (h. 1872).
• 1812 - Józef Ignacy Kraszewski, poloniar idazlea (h. 1887).
• 1827 - José Oliver y Hurtado, espainiar historialari, arkeologo eta apaiz katolikoa (h. 1887).
• 1840 -
  • Edward Drinker Cope, estatubatuar paleontologoa (h. 1897).
  • Ramón de Errazu, euskal jatorriko mexikar arte bildumagilea (h. 1904).
• 1845 - Émile Boutroux, frantziar filosofoa eta filosofiaren historialaria (h. 1921).
• 1854 - Guillermo Tell Villegas Pulido, Venezuelako presidentea (h. 1949).
• 1859 - Berthe Marx, frantziar pianista eta musikagilea (h. 1925).
• 1866 - Helen Beatrix Potter, britainiar idazlea (h. 1943).
• 1867 - Gustaf Komppa, finlandiar kimikaria (h. 1949).
• 1870 - Henri Jaspar, Belgikako lehen ministroa (h. 1939).
• 1872 - Albert Sarraut, Frantziako lehen ministroa (h. 1962).
• 1874 - Ernst Cassirer, alemaniar filosofoa (h. 1945).
• 1879 - Gabriel Miró, espainiar idazlea (h. 1930).
• 1884 - Gerard Manley Hopkins, ingeles olerkaria (h. 1889).
• 1887 - Marcel Duchamp, frantziar-estatubatuar artista eta xakelaria (h. 1968).
• 1902 -
  • Albert Namatjira, australiar margolaria, Australiako arte indigenaren aitzindaria (h. 1959).
  • Karl Popper, austriar jatorriko britainiar filosofoa (h. 1994).
• 1903 - Silvina Ocampo, gaztelaniazko eta frantsesezko argentinar idazlea (h. 1993).
• 1904 - Pavel Alekseievitx Txerenkov, errusiar fisikaria, Txerenkov erradiazioaren aurkizailea eta 1958ko Fisikako Nobel Saria (h. 1990).
• 1905 - William Stephen Finsen, hegoafrikar astronomoa (h. 1979).
• 1907 - Earl Tupper, estatubatuar enpresario eta asmatzailea, Tupperwarearen asmatzailea (h. 1983).
• 1909 - Malcolm Lowry, ingeles idazlea (h. 1957).
• 1915 - Charles Hard Townes, estatubatuar fisikaria, 1964ko Fisikako Nobel Saria (h. 2015).
• 1917 - Gloria Fuertes, espainiar poeta (h. 1998).
• 1918 - Penaia Ganilau, Fijiko azken gobernadore orokorra eta lehenbiziko presidentea (h. 1993).
• 1922 - Jacques Piccard, suitzar ozeanografo eta ingeniaria (h. 2008).
• 1925 - Baruch Blumberg, estatubatuar medikua, 1976ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2011).
• 1927 -
  • John Ashbery, estatubatuar poeta, AEBetako poetarik esanguratsuenetakoa (h. 2017).
  • David Viñas, argentinar eleberrigilea (h. 2011).
• 1928 - Angélica Gorodischer, argentinar idazlea (h. 2022).
• 1929 - Jacqueline Bouvier Kennedy, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1994).
• 1930 - Claude Boujon, haur eta gazte literaturako idazle eta ilustratzaile frantziarra (h. 1995).
• 1931 - Karl-Friedrich Haas, alemaniar atleta (h. 2021).
• 1934 - Ron Flowers, ingeles futbolaria (h. 2021).
• 1935 - Lisa Gastoni, italiar aktorea.
• 1938 -
  • Luis Aragonés, espainiar futbol jokalari eta entrenatzailea (h. 2014).
  • Alberto Fujimori, Peruko presidentea.
  • Chuan Leekpai, Thailandiako lehen ministroa.
• 1939 - Abdul Fattah Ismail, Hego Yemengo estatuburua (h. 1986).
• 1940 - Hérard Abraham, Haitiko presidentea (h. 2022).
• 1941 - Riccardo Muti, italiar orkestra-zuzendaria.
• 1942 - Meave Leakey, britainiar-kenyar paleoantropologoa, lehen hominidoen bilakaeran aditua.
• 1943 - Richard Wright, ingeles musikari, abeslari eta teklatu-jotzailea, Pink Floyd taldeko kide sortzailea (h. 2008).
• 1944 - Jean-Marie Leblanc, Frantziako Tourreko zuzendari ohia.
• 1948 - Andrés Aberasturi, espainiar kazetaria.
• 1949 -
  • Jorge D'Alessandro, argentinar futbol jokalarari eta entrenatzaile ohia.
  • Rik Van Linden, flandriar txirrindulari ohia.
• 1951 -
  • Santiago Calatrava, espainiar arkitekto, eskultore eta ingeniaria.
  • Alfredo Pérez Rubalcaba, espainiar politikaria (h. 2019).
• 1952 - Maha Vajiralongkorn, Thailandiako erregea.
• 1954 -
  • Hugo Chávez, Venezuelako presidentea (h. 2013).
  • Gerd Faltings, alemaniar matematikaria.
• 1959 - William T. Vollmann, estatubatuar idazle, kazetari eta gerrako korrespontsala.
• 1962 - Pablo Carbonell, espainiar abeslari, umorista eta aktorea.
• 1963 - María Pagés, espainiar flamenko-koreografoa.
• 1965 - Pedro Troglio, argentinar futbolari ohia.
• 1966 - Jesús Cifuentes, espainiar abeslari eta musikaria.
• 1969 - Alexis Arquette, estatubatuar aktore, kabaret-artista, marrazkilari underground eta ekintzaile transexuala (h. 2016).
• 1971 -
  • Abu Bakr al-Baghdadi, bere burua kalifa izendatu zuen Estatu Islamikoko irakiar terrorista (h. 2019).
  • Ray Fernández, kubatar musikaria.
• 1972 -
  • Walter Bénéteau, frantziar txirrindularia (h. 2022).
  • Elizabeth Berkley, estatubatuar aktorea.
• 1974 - Alexis Tsipras, Greziako lehen ministroa.
• 1975 - Leonor Watling, espainiar aktore eta abeslaria.
• 1977 -
  • Emanuel Ginobili, argentinar saskibaloi jokalaria.
  • Aleksandar Živković, serbiar futbolari ohia.
• 1979 -
  • Mireia Boya, okzitaniar-kataluniar ingurumen hezitzailea eta politikaria.
  • Shahzoda, uzbekistandar abeslaria eta aktorea.
• 1983 -
  • Juan Guaidó, venezuelar ingeniari eta politikaria.
  • Maria Toledo, espainiar kantautore eta piano-jotzailea, flamenko garaikidearen ikonoa.
• 1984 - John David Washington, estatubatuar futbol amerikar jokalari ohia eta aktorea.
• 1989 - Ami Otaki, japoniar futbolaria.
• 1991 -
  • Kantemir Balagov, errusiar zinemagilea.
  • Chanel Terrero, hispano-kubatar abeslaria, aktorea eta dantzaria.
• 1993 -
  • Harry Kane, ingeles futbolaria.
  • Cher Lloyd, britainiar abeslaria.
• 1998 - Nelly Korda, estatubatuar golflaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1916 - Heraclio Fournier González, espainiar kartagilea, Naipes Heraclio Fournier enpresa Gasteiztarraren sortzailea, Frantzian (j. 1849).
• 1936 -
  • David Carlos Bergara, nafar apaiz eskolapioa, Huescan fusilatua (j. 1907).
  • León Carrasco, gipuzkoar militarra, eraila (j. 1879).
• 1966 - Marcelino Usatorre, bizkaitar miliziano komunista, Moskun (j. 1902).
• 1970 -
  • Dominique Soubelet, lapurtar apaiza eta euskal idazlea (j. 1897).
  • Antonio Valverde, gipuzkoar margolaria, grabatzailea, publizista, industrialaria eta euskal idazlea (j. 1915).
• 1980 - Mixel Labéguerie, euskal abeslaria eta politikaria, Euskal Kantagintza Berriaren aita, Tolosa Okzitania (j. 1921).
• 1984 - Tomas Perez Revilla, Tomason, GAL erakundeak jarritako lehergailu batek larriki zauritu ondoren.
• 2000 - Felix Iñurrategi, gipuzkoar mendizalea, Gasherbrum II mendian (j. 1967).
• 2018 - Fernando Tirapu, nafar futbolaria (j. 1951).

Mundua

• 450 - Teodosio II.a, Ekialdeko Inperio Erromatarreko agintaria (j. 401).
• 1057 - Viktor II.a, Aita santua.
• 1458 - Joan II.a Ziprekoa, Zipreko erregea (j. 1418).
• 1460 - Margarida Borràs, Valentziako emakume transexuala, bere genero identitatearen ondorioz urkatua eta egun Valentzian LGBT eskubideen defentsarako ikonoa.
• 1540 - Thomas Cromwell, ingeles politikaria.
• 1655 - Cyrano de Bergerac, frantziar dramaturgoa (j. 1619).
• 1667 - Abraham Cowley, ingeles olerkaria (j. 1618).
• 1723 - Mariana Alcoforado, portugaldar erlijioso eta idazlea (j. 1640).
• 1741 - Antonio Vivaldi, italiar musikagilea (j.1678).
• 1750 - Johann Sebastian Bach, alemaniar musikagilea (j. 1685).
• 1794an, gillotinatuak:
  • Georges Couthon, frantziar politikari eta iraultzailea (j. 1755).
  • Maximilien Robespierre, frantziar iraultzailea (j. 1758).
  • Louis de Saint-Just, Frantziako Iraultzako protagonista (j. 1767).
• 1802 - Giuseppe Sarti, italiar musikagilea (j. 1729).
• 1808 - Selim III.a, Otomandar Inperioko sultana (j. 1761).
• 1818 - Gaspard Monge, frantziar matematikaria, geometria deskribatzailearen asmatzailea (j. 1746).
• 1842 - Clemens Brentano, alemaniar olerkari eta eleberrigilea (j. 1778).
• 1844 - Josef Bonaparte, korsikar abokatua, diplomatikoa eta politikaria, Napoleon Bonaparteren anai zaharra (j. 1768).
• 1849 - Karlos Alberto Sardiniakoa, Sardiniako erregea (j. 1798).
• 1869 - Carl Gustav Carus, alemaniar margolari, sendagile eta naturalista {j. 1789).
• 1895 - Jean Alexandre LeMat, frantziar medikua, LeMat errebolberraren asmatzailea (j. 1821).
• 1899 - Antonio Guzmán Blanco, Venezuelako presidentea (j. 1829).
• 1922 - Jules Guesde, frantziar politikaria (j. 1845).
• 1923 - Flora Murray, eskoziar emakumezko mediku aitzindaria eta sufragista (j. 1869).
• 1925 - Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (j. 1844).
• 1928 - Édouard-Henri Avril, frantziar margolari komertziala eta Paul Avril izengoitiaz literatura-erotiko ilustratzailea (j. 1849).
• 1930 - Allvar Gullstrand, suediar oftalmologo eta optikaria, 1911ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1862).
• 1932 - Marga Gil Roësset, 27ko Belaunaldiko eskultorea, ilustratzailea eta poeta (j. 1908).
• 1934 - Marie Dressler, kanado-estatubatuar aktorea (j. 1868).
• 1942 - Flinders Petrie, britainiar arkeologo eta egiptologoa (j. 1853).
• 1948 - Mikola Podvoiski, ukrainar jatorriko boltxebikea (j. 1880).
• 1957 -
  • Edith Abbott, estatubatuar ekonomista, gizarte-langilea, hezitzailea eta idazlea (j. 1876).
  • Genaro Riestra, asturiar politikaria (j. 1905).
• 1962 - Mariano Gamir, espainiar jenerala (j. 1877).
• 1968 - Otto Hahn, alemaniar fisikaria eta kimikaria, 1944ko Kimikako Nobel Saria (j. 1879).
• 1992 - Rafael Medina Vilallonga, andaluziar politikari eta abokatua (j. 1905).
• 1995 - Susie Cooper, zeramika diseinatzaile ingelesa (j. 1902).
• 1998 - Zbigniew Herbert, poloniar poeta, saiakeragile eta antzerkigilea, Poloniako XX. mendeko poeta handienetako bat (j. 1924).
• 2002 - Archer Martin, britainiar kimikaria, 1952ko Kimikako Nobel Saria (j. 1910).
• 2004 -
  • Francis Crick, britainiar biologo eta irakaslea, 1962ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1916).
  • Tiziano Terzani, italiar kazetari eta idazlea, gerra-berriemailea (j. 1938).
• 2007 - Isidore Isou, errumaniar-frantziar idazlea (j. 1925).
• 2015 - Edward Natapei, Vanuatuko presidente eta lehen ministroa (j. 1954).
• 2016 -
  • Émile Derlin Zinsou, Dahomeyko presidentea (j. 1918).
  • Mahasweta Devi, bengaliar-indiar idazle eta aktibista (j. 1926).
• 2017 - Liudmila Txernikh, errusiar astronomoa (j. 1935).
• 2019 - Eduardo Gómez Manzano, espainiar telebista, zinema eta antzerkiko komedia aktorea (j. 1951).
• 2020 -
  • Gisèle Halimi, tunisiar-frantziar abokatua, idazlea eta ekintzaile feminista (j. 1927).
  • Diana Russell, hegoafrikar aktibista eta idazle feminista (j. 1938).
• 2021 -
  • Roberto Calasso, italiar idazle eta editorea (j. 1941).
  • Dusty Hill, estatubatuar musikaria, abeslaria eta abestigilea, ZZ Top taldeako kidea (j. 1949).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Peru/Peruri eta Aramotz.
• Hepatitisaren Mundu Eguna

Kanpo estekak

• Datuak: Q2718
• Multimedia: 28 July

Uztailaren 27 | Urteko egutegi | Uztailaren 29