Voynich eskuizkribua
| Voynich eskuizkribua | |
|---|---|
.jpg) | |
| Datuak | |
| Argitaratze-data | 1404 eta 1438 |
Voynich eskuizkribua kodize iluminatu bat da, eskuz idatzia. Idazketa-sistema eta hizkuntza ezezaguna izan da orain dela gutxi arte[1]. Karbono-14 bidezko datazioa erabilita 1404-1438 artean datatu da, eta baliteke Italiako iparraldean idatzi izana, Pizkundean zehar[2][3]. Eskuizkribuak Wilfrid Voynichen izena darama, 1912an erosi zuen poloniar liburu merkataria[4].
Orrialde batzuk falta dira, baina 240 oraindik mantendu dira. Testua ezkerretik eskubira dago idatzita, eta orrialde gehienek ilustrazioak edo diagramak dituzte. Orrialdeetako batzuk tolesgarriak dira.
Voynich eskuizkribua aurkitu zenetik kriptografo askok ikertu dute, baita Lehen Mundu Gerra eta Bigarren Mundu Gerrako kode-apurtzaileek ere[5], inongo arrakastarik gabe. Misterio horrek imaginazioa piztu du, nobela eta espekulazio asko sortuz. Proposaturiko teoria guztietatik bat ere ez da demostratu mende osoan zehar. Arazo nagusien artean dago desagertutako hizkuntza bat erabiltzen duela, alfabetoan dauden letra gehienak ezezagunak direla, ez dagoela puntuaziorik, letretako batzuek aldaerak dituztela, letra guztiak minuskulaz direla, ez dagoela kontsonante bikoitzik eta latinezko abrebiazioak daudela[1]. 2019ko maiatzaren 15ean iragarri zen adimen artiziala erabilita deszifratzea lortu zutela[1].
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c (Ingelesez) Cheshire, Gerard (2019-04-29) «The Language and Writing System of MS408 (Voynich) Explained» Romance Studies: 1–38 doi: ISSN 0263-9904 . Noiz kontsultatua: 2019-05-15.
- ↑ «New York Festivals - 2011 World's Best Television & Films™ Winners» web.archive.org 2012-03-09 . Noiz kontsultatua: 2019-05-15.
- ↑ (Ingelesez) «Experts determine age of book 'nobody can read'» phys.org . Noiz kontsultatua: 2019-05-15.
- ↑ The most mysterious manuscript : the Voynich "Roger Bacon" cipher manuscript Southern Illinois University Press 1978 ISBN 0809308088 PMC 3327448 . Noiz kontsultatua: 2019-05-15.
- ↑ (Ingelesez) Hogenboom, Melissa (2013-06-22) 'Genuine message' in uncracked text . Noiz kontsultatua: 2019-05-15.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Voynich eskuizkribua  |
