Wikipedia:Urteurrenak/Apirila
Apirila 1
Apirileko arrainak
Benantzio, Hugo, Irene, Leize, Prontxio eta Zelso.
Benantzio, Hugo, Irene, Leize, Prontxio eta Zelso.
- 1732 - Franz Joseph Haydn musikagilea jaio zen, Rohrauen (Austria).
- 1929 - Milan Kundera idazle txekiarra jaio zen.
- 1939 - Francisco Francok Espainiako Gerra Zibila amaitutzat jo zuen. Francoren diktadura hasi zen (irudian).
- 1993 - Nicanor Zabaleta musikagile donostiarra hil zen Puerto Ricon.
- 2002 - Herbehereak eutanasia legeztatu zuen lehen estatua izan zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 2
Arkaitz, Frantzisko eta Urbano.
Haur eta gazte literaturaren nazioarteko eguna, Autismoari buruzko Kontzientziaziorako Nazioarteko Eguna.
- 1332 - Araba Gaztelako Koroaren eskuetan jarri zen.
- 1801 - Gerra Napoleonikoetan, Kopenhageko guduan, ingelesek ontziteri daniarra suntsitu zuten.
- 2004 - Bulgaria, Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Letonia, Lituania eta Errumania NATOko partaide bihurtu ziren.
- 2005 - Joan Paulo II.a Aita Santua (irudian) hil zen 85 urterekin, gaixotasun infekzioso baten ondorioz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 3
- 1507 - Martin Luther (irudian) apaiztu zen.
- 1917 - Vladimir Lenin erbestea utzi eta Errusiara iritsi zen, Errusiako Iraultzan boltxebikeek lidergoa hartuz.
- 1933 - Britainia Handiko hegazkinak Everesten gainetik pasa ziren, 10.000 metroko errekorra gaindituz.
- 1975 - Bobby Fischerrek Anatoli Karpovekin xakera jokatzeari uko egi zion, azken honek munduko txapelketa erdietsiz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 4
- 1924 - Junes Casenave euskal idazle santagraztarra jaio zen.
- 1949 - Hamabi estatuk Ipar Atlantikoko Ituna izenpetu zuten, NATO sortuz.
- 1968 - Martin Luther King afroamerikarren eskubide zibilen aldeko ekintzailea (irudian) hil zuten Memphisen, AEB (j. 1929).
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 5
- 1794 - Georges Jacques Danton (irudian) eta haren aldekoak exekutatu zituzten.
- 1854 - Bixente Goikoetxea musikagile aramaioarra jaio zen (h. 1916).
- 1944 - Xabier Lete abeslari eta olerkari oiartzuarra jaio zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 6
- 1891 - Lehen Olinpiar Joko modernoak hasi ziren Atenasen, 1.500 urte lehenago Teodosio I.ak Jokoak debekatu ondoren.
- 1909 - Robert Peary (irudian) eta Matthew Henson estatubatuar esploratzaileak Ipar Polora ailegatu ziren, bertara iritsitako lehen gizakiak.
- 1917 - Lehen Mundu Gerra: Ameriketako Estatu Batuek gerra deklaratu zioten Alemaniari.
- 2005 - Jalal Talabani buruzagi kurduarra Irakeko presidente bilakatu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 7
- 1906 - Vesubio sumendiak Napoli suntsitu zuen.
- 1947 - Henry Ford Ford auto-enpresaren sortzailea hil zen.
- 1948 - Munduko Osasun Erakundea (MOE) sortu zen (irudian).
- 1969 - Interneten jaiotzaren data sinbolikoa.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 8
- 1779 - Birmaniarrek Ayutthayako erresuma bereganatu zuten.
- 1867 - Lehen Nazioarteko Erakusketa inauguratu zen Parisen.
- 1957 - Suezko kanala, Egipton, berriz ireki zuten.
- 1971 - Ijitoen Lehen Mundu Kongresua burutu zen Londresen, euren burua Rom deituz eta bandera (irudian) nahiz ereserkia aukeratuz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 9
- 1940 - Alemaniak Danimarka eta Norvegia indarrez hartu zituen Bigarren Mundu Gerran .
- 1977 - Espainiako Alderdi Komunista (PCE) legeztatu egin zuten.
- 1991 - Georgiak SESBekiko independentzia aldarrikatu zuen.
- 2003 - Jorge Oteiza euskal eskultorea (irudian) hil zen (j. 1908).
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 10
- 1815 - Indonesiako Tambora mendian jasotako sumendi erupziorik bortitzena eman zen.
- 1861 - Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibila hasi zen.
- 1919 - Emiliano Zapata (irudian) Mexikoko iraultzalea tiroz hil zuten Ciudad Ayalan.
- 1998 - Ostiral Santuko Hitzarmena sinatu egin zen, Ipar Irlandaren bake prozesuaren urrats nabarmenetakoa.
- 2019 - Event Horizon Telescopek lehen zulo beltzaren irudia argitaratu zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 11
- 1919 - Nazioen Elkarteak Lanaren Nazioarteko Erakundea sortu zuen.
- 1961 - Adolf Eichmannen aurkako epaiketa hasi zen Jerusalemen.
- 1979 - Ugandako Idi Amin diktadoreak boterea galdu zuen.
- 2002 - Venezuelako estatu kolpeak porrot egin zuen, Hugo Chávez presidenteak (irudian) kargua berriz hartzean.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 12
Santuak: Damian, Eugene eta Julio.
- 1894 - Bitor Gaubeka euskal idazlea jaio zen Bermeon.
- 1955 - Poliomielitisaren aurkako txertoa aurkitu zen.
- 1961 - Juri Gagarin SESBeko astronauta (irudian) espazioan ibili zen lehen gizakia izan zen.
- 1978 - Komando Autonomoek ADEGIren aurka lehergailu bat ipini zuten.
- 1994 - Israel eta Palestinaren arteko akordioa gertatu zen Kairon, Palestinako poliziaren inguruan.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 13
- 1244 - Laugarren Gurutzadaren baitan, Konstantinopolis sakeatu zuten.
- 1849 - Hungaria errepublika bilakatu zen.
- 1913 - Aviron Bayonnais errugbi taldeak Frantziako txapelketa irabazi zuen.
- 1987 - Portugalek eta Txinak Macau (irudian) 1999 baino lehen bigarrenari itzultzeko akordioa sinatu zuten.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 14
- 1931 - Egun bat lehenago Eibarren egin bezala, Espainiako Bigarren Errepublika (irudian) aldarrikatu zuten; eta Francesc Maciàk Kataluniako Errepublika.
- 1962 - Georges Pompidou Frantziako lehen ministro izendatu zuten.
- 1986 - Simone de Beauvoir idazle eta filosofo frantziarra zendu zen (j. 1908).
- 2003 - Giza genomaren mapa osatu zuten.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 15
- 1872 - Eugenio Otxoa idazle lezoarra (irudian) zendu zen Madrilen (Espainia).
- 1920 - Massachusettseko (AEB) lantegi batean lapurtu eta zaindaria hil zuten. Sacco eta Vanzetti anarkistak horretaz akusatuta injustuki elektrokutatu zituzten 1927an.
- 1986 - Suediako lehen ministroa, Olof Palme, hil zuten.
- 1989 - Tiannamengo plazako errebolta hasi zen Txinan, Hu Yaobangen heriotza eta gero.
- 2019 - Parisko Notre-Dame katedralaren suteak eraikina gogor kaltetu zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 16
- 1912 - Harriet Quimby Mantxako kanala hegazkinez zeharkatu zuen lehen emakumea izan zen.
- 1943 - Albert Hofmann doktoreak LSDaren eragin psikodelikoak aurkitu zituen.
- 1946 - Siriak independentzia lortu zuen, Erresuma Batutik bereiziz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 17
- 1555 - 18 hilabeteko setioaren ostean, Siena (irudian) errenditu egin zen Florentziako armadaren aurrean, eta Sienako Errepublika Toskanako Dukerri Handiarekin batu.
- 1961 - Kubako Zerrien badiako inbasioa hasi zen CIAk sustatua, Fidel Castro boteretik kentzeko asmoz.
- 1975 - Kanputxeako Gerra Zibila amaitu zen, Pol Poten agintepeko Khmer Gorriak alderdikoek Phnom Penh bereganatu zutenean.
- 1957 - Pierre Lhande idazle baionarra hil zen, Atharratzen (j. 1877).
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 18
Alots, Andres, Eleuterio, Galdiano eta Hibernon.
- 1955 - Albert Einstein (irudian) fisikari eta matematikari alemaniarra hil zen.
- 1906 - 7,9 indarreko lurrikara batek Kaliforniako San Francisco hiria suntsitu zuen.
- 1896 - Zarautzen Xabier Lizardi euskal idazlea jaio zen.
- 1931 - Kataluniako Generalitatea eratu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 19
- 1775 - AEBetako Independentzia Gerra hasi zen Ingalaterrako tropen aurka.
- 1933 - Txilen Txileko Alderdi Sozialista sortu zuten.
- 1973 - Indar polizialek Eustakio Mendizabal "Txikia" ETAko buruzagia hil zuten Algortan.
- 2004 - Bilbao Exhibition Centre inauguratu zuten Barakaldon.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 20
Itxaso, Polonio, Arrosa eta Zesareo.
- 1466 - Henrike III.ak Belaguako gotorlekuak bereganatzeko agindu zion Gipuzkoari.
- 1878 - Enbata izugarri batek gogor astindu zuen Bizkaiko Golkoa.
- 1937 - Bilbon Euskadiko diruak zabaldu ziren Gerraren testuinguruan.
- 1972 - Apollo 16 espaziontzia (irudian) ilargiratu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 21
- K. a. 754 - Tradizioaren arabera, Romulo eta Remok Erroma sortu zuten.
- 1944 - Boto eskubidea eskuratu zuten emakumeek Frantzian.
- 1960 - Brasilgo hiriburu Brasilia (irudian) ofizialki inauguratu zuten, Rio de Janeiron zeuden estatuaren erakundeak bertara eramanez.
- 2002 - Jose Maria Palacios "Ogeta" pilotari gasteiztarra zendu zen (j. 1935)
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 22
- 1500 - Pedro Álvares Cabral esploratzaile portugaldarra Brasil ikuskatzen lehen europarra izan zen, Monte Pascoal ikusi zuenean.
- 2004 - Bi gasolio-trenek talka egin zuten Ryongchonen, Ipar Korean, 150 hildako eta mila zauritu eraginez.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 23
- 303 – San Jurgi martiri kristaua torturatu ostean hil zuten Kapadozian, oraingo Turkian (j. 275-281 inguru)
- 1616 – Egutegi desberdinetako data berean hil ziren Miguel de Cervantes idazle espainiarra eta William Shakespeare ingelesa.
- 1946 - Vespa patentatu zen.
- 1961 – 1940ko jeneral uniformez, Charles de Gaulle presidenteak telebistaz hitzaldia igorri zuen, Frantziako militar eta zibilak Aljeriako estatu kolpearen aurka altxa zitezen.
- 1976 – Avui aldizkaria Bartzelonan plazaratu zen lehen aldiz.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 24
- K. a. 1184 - Greziar soldaduak Troian sartu omen ziren Troiako Zaldia erabiliz (irudian).
- 1915 - Armeniar genozidioa hasi zen Otomandar Inperioan, Konstantinopoliseko ehunka armeniar atxilotu eta erbesteratu zituztenean.
- 1934 - Juan Ignazio Uranga idazlea zendu zen.
- 1955 - Bandungeko batzarra amaitu zen, Asia eta Afrikako lerrokatu gabeko 29 estatuk kolonialismoa, arrazakeria eta Gerra Hotza gaitzetsi zuten goi-bilera.
- 1967 - Soiuz 1 espaziontzi sobietarra Siberian erori zen Lurrera itzultzean, eta Vladimir Komarov kosmonauta hil.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 25
Fidel, Ibai, Kalista eta Markos.
- 1793 - Frantziarrek Luzaide erre zuten.
- 1875 - Guglielmo Marconi irratiaren asmatzailea jaio zen.
- 1974 - Krabelinen Iraultza (irudian) burutu zuten Portugalen.
- 1985 - HIESren eraginez lehen pertsona hil zen Euskal Herrian.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 26
- 1937 - Kondor Legioa alemaniarrak, Espainiako faxisten oniritziarekin, Gernika bonbardatu zuten merkatu egunean eta 120-300 herritar hil.
- 1964 - Tanganika and Zanzibar batu eta Tanzania eratu zuten.
- 1986 - Txernobyl hirian zentral nuklearrak eztanda egin zuen, historiako istripu nuklear larriena (7. maila).
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 27
- 711 - Rodrigo errege bisigodoa baskoien aurkako gudan zegoen bitartean Tarik ibn Zijad Tarifara heldu zen 7.000 gizonekin eta Iberiar penintsularen okupazioa hasi zuten.
- 1848 – Esklabotza desagerrarazten zuen Dekretua aldarrikatu zuten Frantzian.
- 1887 - Toribio Etxebarria euskal enpresari, politiko, idazle eta euskaltzaina jaio zen Eibarren. (h. 1968)
- 1961 - Sierra Leona Erresuma Batutik independizatu zen.
- 2007 - Mstislav Rostropovitx (irudian), sobietar biolontxelojolea hil zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 28
- 1366 - Gernikako hiribildua sortu zen.
- 1945 - Benito Mussolini eta Clara Petacci exekutatu zituzten italiar erresistentziako kideek.
- 1947 - Thor Heyerdahl eta beste bost kide Kon-Tiki ontzian (irudian) itsasoratu ziren Perun, antzinako perutarrak Polinesian ezarri zirela frogatzeko asmoz..
- 1960 - Manex Etxamendi euskal idazle eta bertsolaria hil zen. (j. 1873)
- 2001 - Dennis Tito, lehenengo espazio-turista, espazioratu zen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 29
.
- 1882 - Ernst Werner von Siemens asmatzaile alemaniarrak Elektromote delakoa lehen aldiz abiarazi zuen, Berlingo aldirietan, munduko lehen trolebusa.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia
Apirila 30
.
- 313 - Lizinio enperadore erromatarrak (irudian) Inperioaren ekialdeko zatia bateratu zuen.
ikusi - eztabaida - aldatu - historia