Xabier Mendiguren Bereziartu

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Xabier Mendiguren Bereziartu
Bizitza
JaiotzaEzkio, 1945eko uztailaren 13a (77 urte)
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
Familia
Anai-arrebak
Hezkuntza
Hizkuntzakeuskara
gaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea eta itzultzailea
Lantokia(k)Euskal Autonomia Erkidegoa
Lan nabarmenak
Inguma: xabier-mendiguren-bereziartu Literaturaren Zubitegia: 100

Xabier Mendiguren Bereziartu (Ezkio, 1945eko uztailaren 13a) euskal idazlea, itzultzailea eta euskaraz traduktologiaren inguruan jardun duen egilerik oparoenetakoa da. XX. mende bukaeran eta XXI. hasieran lortu den Euskal Herriko itzulpen jarduna modernizatzearen eragilerik indartsuenetako bat izan da, eta azpimarragarria da itzulpenen maila jasotzeko eta itzulpenaren inguruan hausnartzeko egin duen ekarpena.[1] Kontseiluaren Idazkari Nagusia izan zen 1998ti 2010era bitarte. Iñaki Mendiguren itzultzailearen anaia da.

Kontseiluko idazkari Nagusia (Egunkaria. 1998)

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Filosofia eta Letratan lizentziatura Deustuko Unibertsitatean amaitu ostean, euskara eta euskal literatura irakatsi zituen. Ikastolak sortu egin ziren garaian planifikazio didaktiko eta pedagogikoan parte hartu zuen geroago.

Jose Ramon Etxebarriarekin euskarazko testuliburuak sortu zituen SAIOKA taldea (J.R. Etxebarria, 2018).

Testuliburuak ondu nahiz euskaratzen lan eskerga egin zuen; hain zuzen ere, IKER taldearen sortzaile izan zen 1974an, zeinak Saioka euskarazko lehen ikasliburuak sortu baitzituen.[1][2] Lehen irakaskuntzarako SAIOKA liburu-bilduma horretan Bizkaiko eta Gipuzkoako Ikastolen Elkarteak zeuden eta besteak beste pertsona hauek: Jose Ramon Etxebarria, Xabier Mendiguren, Xabier Kintana, Imanol Añon, Iñaki Antiguedad, Kepa Martinez de Lagos, Karmele Baelo, Joseba Agirreazkuenaga, Roman Basurto eta Rafael Lopez Atxurra.[2]

Geroago, Martuteneko Itzultzaile Eskolaren sorkuntzan parte hartu zuen, eta hango irakasle eta zuzendari lanetan aritu zen 1990era arte. Eskola horretatik atera ziren 1987an EIZIE Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea eta Senez aldizkaria, Mendigurenen parte hartzearekin, jakina.[1]

Pentsamenduaren Klasikoak bildumaren zuzendari teknikoa izan zen. Euskaltzain urgazlea da, eta Euskararen Gizarte Erakundearen Kontseiluko Idazkari Nagusia izan zen.[1]

Haur literaturako hainbat lan itzuli ditu, batez ere ingelesetik eta alemanetik.

Elhuyar Hiztegiaren 2013ko bertsioa sortu zuen taldeko zuzendaria izan zen Miren Azkarate eta Xabier Kintanarekin batera. Eta gainera zenbait lan lexikografiko ere euskaratu ditu, eta EITBrentzako itzulpen-lanak ere egin izan ditu.

Traduktologiaz, testuak era ulergarrian idazteko joera berriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Traduktologiari eta itzulpengintzaren historiari buruzko funtsezko saiakera batzuk idatzi ditu, besteak beste hauek:

  • Itzulpen teoriazko ezagupenak (Lazkao, Pax, 1983),[3]
  • Itzulpengintza, historia eta teoria (Donostia, Elkar, 1995),[4]
  • Euskal Itzulpengintzaren Historia Laburra (Donostia, Elkar, 1996).[5]

Senez, Riev eta Jakin aldizkarietan artikulu andana argitaratu ditu.[6][1]

Ez dago zalantzarik Xabier Mendiguren aitzindari arrakastatsuetako bat dela. Euskara batuaren oinarriak 1966an sortu zirenean, euskara batu horrekin hizkuntza ulergarri, zehatz eta komunikatibo bat sortu behar izan zenean, Mendiguren erronka hori gainditzeko aitzindari arrakastatsuetako bat izan zen (Jose Ramon Etxebarria,, Xabier Kintana, Andoni Sagarna, Mikel Zalbide, Luis Bandres, Joseba Intxausti, Klaudio Harluxet, Jose Antonio Aduriz, Martxel Aizpurua, Lore Azkarate, Andres Urrutia...).[7] Euskaraz idazten trebakuntza lortzeko hainbat ikastaro eman zituen, Jose Ramon Etxebarria eta Xabier Kintanarekin hainbatetan.

Belaunaldi horrek itzulpenak egiteko modu berriak ekarri zituen. Itzulpen literala ez zen sustatzen. Helburu nagusia testu ulergarriak lortzea zen, testuaren egitura apur bat aldatu behar bazen ere.

« Zientzia euskaraz lantzeko euskarri bi baino ez dira behar: zientzia egitea eta euskara erabiltzea. Posiblea da, borondatea badago; eta batzuek badakigu hizkuntza guztiak gai direla edozein jakintza-arlo lantzeko, pertsonengan bizirik badaude; hau da, benetan erabiltzen badira. »

—Joserra Etxebarria (aikor.eus)


Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Itzulpen jardunaz gain, bereak diren obrak ere idatziak ditu, batik bat kontakizunak eta politikaren eta historiaren inguruko entseguak.

Itzulpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Guztira 40 bat liburu itzuli ditu, besteak beste egile hauenak: Cesare Pavese, Salgari, Shakespeare, Faulkner, Dickens, Goldoni, Croce, Anouilh, edo Laxalt.

KLASIKOAK bilduman 12 liburu itzuli ditu pentsamendu unibertsalaz:

EIZIEk sortutako Literatura Unibertsala bliduman 7 liburu hauek itzuli ditu:

Narrazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Saiakera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiztegiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elhuyar hiztegiko zuzendarietako bat izan da Xabier Mendiguren Bereziartu.

Elhuyar Hiztegia: euskara-gaztelania, castellano-vasco. 4. argit. (2013, Elhuyar) Zuzendariak Miren Azkarate, Xabier Kintana eta Xabier Mendiguren Bereziartu euskaltzainak izan ziren; Antton Gurrutxaga eta Elixabete Etxeberria izan ziren zuzendari teknikoak.

Euskaltzain urgazlea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskaltzaindiako bilera batean 1970eko hamarkadako erdialdean: Alfonso Irigoien, Eneko Irigoien, Txillardegi, Xabier Mendiguren Bereziartu, Iratzeder, Jose Mari Satrustegi, Luis Villasante, Jean Haritschelhar eta José Luis Lizundia,

Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen 1975eko ekainaren 27an. Batzorde hauetan aritu izan da: Gramatika (1976), Alfabetatzea (1979), Elebitasuna (1979), Irakaslegoa (1978-1983), Hiztegigintza (1987-1989), Exonomastika (1993-1997), Jagon saila (1995-1999) eta Corpusa (1999-).[9]

Sariak eta errekonozimenduak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e Mendiguren Bereziartu, Xabier. «NorDaNor | EIZIE» nordanor.eus (Noiz kontsultatua: 2020-02-21).
  2. ↑ a b Kintana, Xabier. (1994). Bilbao, euskararen bizitzan. X. Kintanaren Euskaltzaindian sartzea. Euskaltzaindia.
  3. ↑ Mendiguren, Xabier.. (1983). Itzulpen-teoriazko ezagupenak. Itzultzaile Eskola ISBN 84-86268-01-X. PMC 39066238. (Noiz kontsultatua: 2020-02-21).
  4. ↑ Mendiguren Bereziartu, Xabier ( 1945-). (D.L. 1995). Itzulpengintza : historia eta teoria. Elkar ISBN 84-7917-194-4. PMC 920102630. (Noiz kontsultatua: 2020-02-21).
  5. ↑ Mendiguren, Xabier.. (1995). Euskal itzulpenaren historia laburra. Elkar ISBN 84-7917-525-7. PMC 39298544. (Noiz kontsultatua: 2020-02-22).
  6. ↑ «Xabier Mendiguren Bereziartu ::70 artikuluak. Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2020-02-22).
  7. ↑ UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroa. (2017-11-27). #LarretikNoranahi dokumentala. (Noiz kontsultatua: 2017-12-11).
  8. ↑ Bereziartu, Xabier Mendiguren. (1990). Ipuinak. (Noiz kontsultatua: 2020-02-22).
  9. ↑ Mendiguren Bereziartu, Xabier. «Euskaltzain Urgazleak» www.euskaltzaindia.eus (Euskaltzaindia) (Noiz kontsultatua: 2020-02-21).
  10. ↑ Irureta Azkune, Onintza. (2008-01-27). ««Gaurko erritmoekin euskararen normalizazioa izugarri berandutuko da»» Argia (Noiz kontsultatua: 2020-02-21).
  11. ↑ «Xabier Mendiguren Bereziartu: «Gaurko erritmoekin euskararen normalizazioa izugarri berandutuko da»» Argia 2008-01-26 (Noiz kontsultatua: 2020-02-21).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Xabier_Mendiguren_Bereziartu&oldid=9180401"(e)tik eskuratuta