Zingira-mirotz eurasiar

Zingira-mirotz eurasiar
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Klasea	Aves
Ordena	Accipitriformes
Familia	Accipitridae
Generoa	Circus
Espeziea	Circus aeruginosus; Linnaeus, 1758
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Masa	40 g
Zabalera	1,16 m
Kumaldiaren tamaina	4,2
Eguneko zikloa	eguneko
Errute denbora	34 egun

Zingira-mirotza eurasiarra^[1] (Circus aeruginosus) accipitridae familiako hegazti harraparia da.

Mendebaldeko Eurasia subtropikalean eta gertuko Afrikan bizi dira^[2].

Deskribapena

Iberiar penintsulan ibiltzen diren hiru mirotz espezietatik hau da handiena eta sendoena; 56 cm-ra iristen da, mokotik buztan puntaraino. Zapelatz, belatz, arrano, miru eta saien familia berekoa da, baina mirotzak ezin hobeto bereizten dira haietatik guztietatik, bai hegaldien siluetagatik, bai bizi diren habitatagatik eta ohiturengatik. Eguneko hiru harrapari espezie hauek, hegoak, buztana eta gorputza luzeak dituzte. Hegoek, ez belatzarenak bezain zorrotzak, aire-korronteak eramaten dituztenean, baxu, lur-arrasean hegan egiten uzten diete. Miruen nahiko antzekoak dira gorputz-forman, baina hauek buztana eskotatua edo sardexka formakoa dute, ohituretan ere desberdinak dira.

Bere ehiza ohiturei jarraituz, lezkadietatik igarotzen denean, hegoak motel mugituz eta planeatuz, noizean behin harrapakin posible batengana jaitsiz, aleen kolore ezberdina ikus daiteke, espezie honetan bere jantziari dagokionez sexu-dimorfismo nabarmena baitago; arrak buru horixka argia du, arre ilun koloreko tonua duten marraduna, bizkarralde osoan jarraitzen duena, hegoen aurrealdean eta buztanean jarraitzen duena. Hegoak grisaxkak dira mutur ilunekin eta buztana ere grisa da, luzetarako marra ilunekin. Mokoa kakotua eta beltza da, argizari horiarekin kontrastea eginez, hanken kolore berekoa, mehea eta hatz luze eta finekin. Emeak arre ilun koloreko tonuak ditu, azpialde gorrixkagoarekin, kontraste handia eginez burua eta lepoa oso argiak, ia zuriak, masail ilunekin eta hegoen aurreko aldea, “sorbaldak” , kolore horixka argikoak hegaletan asko nabarmentzen direnak buruaren zuriarekin batera. Kumeek emearen kolore antzekoak dituzte, baina burua eta sorbalda ilunagoak. Batzuetan, oso kolore iluneko emeak miru beltzarekin nahas daiteke, padura-eremuetara maiz joaten dena, baina bere isats urkilatu samarrak salatzen du. Isatsean, ipurtxuntxurrean orban zuririk ez egoteak ere bereizten du beste arranoetatik.^[3]

Biologia eta ohiturak

Gure latitudeetan ugaltzen diren banakoek nahiko izaera sedentarioa dute, negua pasatzera hegoaldeko eremuetara jaisten diren Europako erdialdeko eta iparraldeko hegaztiek ez bezala, eta gero leku ezberdinetan beha daitezke udazkeneko eta udaberriko migrazio-bidaietan.

Landarediaren gainean planeatuz edo, batzuetan, lurrean edo pertxa batean zelatan egonda harrapatzen dituen harrapakin oso ugariz elikatzen da. Ornodun txikiak ehizatzen ditu, are gehiago, haratustela ere kontsumituz, hala nola hildako arrainak eta beste gorpuzki batzuk. Ugaltze-garaian miau zorrotz moduko bat igortzen du, “pi-u” bat, hegabera gogorarazten duena. Estaltze garaian altuera handian zirkuluetan planeatzen ikus daitezke.

Seskadietan eta lezka artean ugaltzen da eremu hezeetan eta urtegietan, lurrean edo oso sakonera txikiko uretan plataforma bat eraikiz. Batzuetan hainbat urtez habia bera erabiltzen du. Belarrez tapizatzen duen padurako landarediko adartxo eta hildako lezkaz osatutako plataforma. Ia erabat emea arduratzen da eraikuntzaz. Apirilean edo maiatzaren hasieran 4-5 arrautza zuri-urdinxka, leun eta distirarik gabeko jartzen ditu. Errunaldi bakarra egiten du, nahiz eta ordezko bat errun dezakeen lehenengoak hasieran huts egiten badu. Lehenengo arrautza errutearekin batera, emea soilik hasten da inkubatzen normalean, eta zeregin horretan 33-38 egun iraungo du arrak elikatzen duen bitartean.

Txitak tarte aldakorretan sortzen dira, eta emeak beste 7-10 egunez estali eta zaintzen ditu, eta ondoren arrarekin batera ehizatzen hazten da. 3-4 asterekin dagoeneko lumak dituzte, eta 35-40 egunetan ahul egiten dute hegan, beste bi astez habiatik gertu egonik. Ondoren burugogor jarraitzen diete gurasoei independizatu arte.

Ugaldu ostean, emeak eta kumeak lezkadietan lo egiten duten talde txikietan biltzen dira, migraziorako prestatzen. Neguko hotzak lurralde epelagoetara bultzatzen baditu, emeak eta kumeak dira migratzen duten lehenak, arrak geroago bidaiatzen dute.

Banaketa, habitata eta egoera

Afrikako ipar-mendebaldean, Europan eta Asia paleartikoan hedatutako espeziea da, bertan, klima boreal, epel eta mediterraneotan bizi da. Europan Suediako eta Finlandiako hegoaldera igotzen da. Iberia gehienean banatuta dago, baina orokorrean urri, eremu zingiratsu handietan baino ez da ohikoa.

Gure lurraldean ia esklusiboki migrazio-pasabideetan udazkenean eta udaberrian agertzen den hegaztia da. Landaretza ugariko eremu hezeen eskasiak, dauden gutxi batzuek jasaten duten gisa presioarekin eta edozein motatako hegaztiri, baita babestuta daudenei ere, tiro egiteko joerarekin, panorama iluna dago espezie urri honen ugalketari dagokionez. Arabako iparraldeko urtegi batean bakarra behatu da erregularki ugalketa-garaian, baina oso zalantzazkoa da ugalketa izan denik, hori ondoz ondoko urteetan gauzatuko den itxaropena galdu gabe. Espezie honen egoera larria deitzea merezi du ur baliabideak babestu, kontserbatu eta erregulatzeko.

Hegazti hau eremu zingiratsuetan, paduretan, aintziretan padura-landaredia duten urtegien ertzetan beha dezakegu, beti ere lezkadi-gune lodiak dituzten padurei lotuta. Ugaltze garaitik kanpo noizbehinka eremu garbietan, larreetan edo laboreetan agertzen da, bere ohiko eremutik ez oso urrun.

Taxonomia

Azpiespezie bi ditu:

Circus aeruginosus aeruginosus, eskualde guztietan bizi dena.
Circus aeruginosus harterti, ipar-mendebaldeko Afrikan bizi dena.

Galeria

Museum specimen

Erreferentziak

↑ Euskal Batzorde Ornitologikoa. (2025). «Zingira-mirotz eurasiar» Munduko hegaztien izen arruntak euskaraz (Txoriak.eus).
↑ American Ornithologists' Union (2000): Forty-second supplement to the American Ornithologists' Union Check-list of North American Birds. Auk 117(3): 847–858. DOI: 10.1642/0004-8038(2000)117[0847:FSSTTA]2.0.CO;2 PDF
↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 162 or. ISBN 84-7542-639-5..

Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Datuak: Q26431
Multimedia: Circus aeruginosus / Q26431
Espezieak: Circus aeruginosus

[1] Euskal Batzorde Ornitologikoa. (2025). «Zingira-mirotz eurasiar» Munduko hegaztien izen arruntak euskaraz (Txoriak.eus).

[2] American Ornithologists' Union (2000): Forty-second supplement to the American Ornithologists' Union Check-list of North American Birds. Auk 117(3): 847–858. DOI: 10.1642/0004-8038(2000)117[0847:FSSTTA]2.0.CO;2 PDF

[3] (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomiu Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 162 or. ISBN 84-7542-639-5..

[1]

[2]

[3]