Zita Borboi-Parmakoa

Zita Borboi-Parmakoa
	; Irudi gehiago
Grand Mistress of the Order the Starry Cross (en)
Consort of Hungary (en)
Consort of Bohemia (en)
Bizitza
Jaiotza	Viareggio eta Camaiore, 1892ko maiatzaren 9a
Herrialdea	Italiako Erresuma (1892ko maiatzaren 9a - 1946ko ekainaren 18a); Italia (1946ko ekainaren 18a - 1989ko martxoaren 14a)
Bizilekua	Toscana
Heriotza	Zizers, 1989ko martxoaren 14a (96 urte)
Hobiratze lekua	Imperial Crypt (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Aita	Roberto I.a Borboi Parmakoa
Ama	Infanta Maria Antonia of Portugal
Ezkontidea(k)	Karlos I.a Austriakoa (1911ko urriaren 21a - 1922ko apirilaren 1a)
Seme-alabak	ikusi Oton Habsburgokoa; Robert, Archduke of Austria-Este (en) ; Archduke Carl Ludwig of Austria (en) ; Archduke Rudolf of Austria (en) ; Archduchess Elisabeth of Austria (en) ; Archduchess Adelheid of Austria (en) ; Archduke Felix of Austria (en) ; Duchess Charlotte, Duchess of Mecklenburg-Strelitz (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Princess Marie Louise of Bourbon-Parma (en) ; Princess Maria Antonia of Parma (en) ; Felix Borboi-Parmakoa; Xabier Borbon-Parmakoa; Jose Borboi-Parmakoa; René van Bourbon-Parma; Elias Borboi-Parmakoa; Prince Sixtus of Parma (en) ; Prince Gaetano of Parma (en) ; Prince Henry, Hereditary Duke of Parma (en) ; Beatrix Borboi-Parmakoa;
Leinua	Borboi Parma etxea
Hezkuntza
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	ezkontidea
Jasotako sariak	ikusi Order of the Starry Cross ;
Santutegia
	Urriaren 21
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Zita Borboi-Parmakoa (Zita Maria delle Grazie Adelgonda Micaela Raffaela Gabriella Giuseppina Antonia Luisa Agnese; Toscana 1892 – Zizers, Suitza, 1989) edo Zita Enperatriza (Lekeition ezaguna egin zen bezala) Karlos Austriako azken enperadorearen emaztea izan zen, Austria-Hungariako inperioko azken agintariarena. 1916tik 1918ra enperatriz ofiziala izan zen, baina I. Mundu Gerra amaitzean desegin egin zen inperioa, eta harrezkero erbestean bizi izan zen, zenbait urtez Euskal Herrian, Lekeition.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zita italiarra zen jaiotzez, Toscanako aristokrazian jaio zen. 1911an Karlos I.a Austriakoarekin ezkondu zen, artxidukea zelarik hau. Garai hartan Austria-Hungariako inperioko oinordekoa Franz Ferdinand Austriakoa zen, Zitaren koinatua, baina hau Sarajevon hil zuten 1914an eta horrek I. Mundu Gerra piztu zuen. Enperadore zaharra, Frantzisko Josef I.a, 1916an hil zen eta gerrak jarraitzen zuen bitartean bihurtu zen Karlos enperadore, eta ondorioz, Zita, ezkontide zen heinean, Austriako enperatriz eta Hungariako erregina tituluez jabetu zen. Austriar inperioak eta Alemaniak galdu egin zuten gerra, eta 1918an desegin egin zen Inperioa. Karlosek eta Zitak erbestera joan behar izan zuten.

Euskal Herrian egonaldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erbestean, Karlos 1922an hil zenean, alargundu egin zen Zita, haurdun zegoelarik. Alfontso XIII Espainiakoak Espainian egotea eskaini zion, eta izatez, Zitaren azken alaba, El Pardo jauregian jaio zen Madrilen. Jarraian, Espainiako erregeak Euskal Herrian eskaini zion etxe bat, Lekeitioko Uribarren jauregia, eta han bizi izan zen Zita bere zortzi seme-alabekin hurrengo sei urteetan. Jauregia erosten Wilhelm Wakonigg enpresari eta espioiak lagundu zuen^[1].

Lekeition aristokrataren oroitzapen ona gordetzen omen da^[2]. Uribarren jauregia erre egin zuten frankistek Espainiako Gerra Zibilean^[3], baina orube hartan gaur egunean dagoen eraikinak, hotel batek, Zita izena darama^[4].

Erbestearen jarraipena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

II. Mundu Gerraren garaian Ameriketako Estatu Batuetan eta Kanadan ere bizi izan zen, eta ondoren, Luxenburgon hartu zuen egoitza 1952an. Austriara 1982an itzuli zen lehen aldiz, sei hamarkadaz atzerrian izan ondoren, eta hil artean zenbait aldiz itzuli zen bertara. Suitzan hil zen 1989an, 96 urte zituela.

2009. urtetik, Eliza Katolikoan dohatsu izendatzeko prozedura bat dago Zitaren alde.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «Wakonigg, Wilhelm - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-28).
↑ «Zita enperatriza Lekeition - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-07).
↑ «Lekeition suntsitutako eraikinak - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-07).
↑ (Gaztelaniaz) Razón, La. «El palacio de la última Emperatriz» www.larazon.es (Noiz kontsultatua: 2018-09-07).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q50926
Multimedia: Zita of Bourbon-Parma / Q50926

[1] «Wakonigg, Wilhelm - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-28).

[2] «Zita enperatriza Lekeition - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-07).

[3] «Lekeition suntsitutako eraikinak - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-07).

[4] (Gaztelaniaz) Razón, La. «El palacio de la última Emperatriz» www.larazon.es (Noiz kontsultatua: 2018-09-07).

[1]

[2]

[3]

[4]