Ziza xaboi usain
| Ziza xaboi usaina | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Tricholomatales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Tricholomataceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Tricholoma | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Tricholoma saponaceum P.Kumm., 1871 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Ziza xaboi usaina (Tricholoma saponaceum) Tricholomataceae familiako onddo espezie bat da.[1] Ez da jaten, batez ere bere usain desatseginagatik. Jangarri kaskarra edo apur bat pozoitsua sailkatzen dute gidetan. Ondoez gastriko larria eragin dezaketen toxinak ditu.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kapela: 6 eta 10 cm arteko diametrokoa. Haragitsua, hasieran ganbila, gero laua, askotan itxuragabea, uhindua, ile gabea, azkenean lehorteak pitzatua edo ezkatatsua. Tonu desberdineko azala: gris-berdexka, berde-oliba, arre, gris-bistre edo zurixka, ilunagoa erdian.
Orriak: Nahiko tarterekin eta tartekatuta orritxoak, eskotatuak, meheak, zuriak edo zurixkak eta erreflexu berdexkekin, zahartzean gorriz zikintzen dira.
Orri eskotatuak: Oinera iritsi baino lehentxeago eskote txiki bat duten orriak.
Hanka: Betea, sendoa, zilindriko samarra, hasieran zurixka, gero berdexkaz edo gorrixkaz tindatuta.
Haragia: Zurixka, apur bat gorritu egiten da. Xaboia gogorarazten duen usain sendoa. Zapore mingotsa.[2]
Etimologia: Tricholoma grekotik dator, ilea, txirikorda, lumatxarekin tolesturan zehar, nahiz eta espezie gutxi batzuek baino ez dituzten iledun kapelak. Saponaceum epitetoa berriz latinetik dator,”saponaceo” hitzetik. Xaboi uraren usainagatik.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jangarri erdipurdikoa. Sukaldaritzako interesik gabea.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Autore batzuk espezie honen aldaera ezberdinak seinalatu dituzte: atrovirens aldaera, kapela berde-oliba ilunekoa; squamosum aldaera, oin mehetuarekin eta sustrai itxurarekin, fibrilosoa edo ezkata flokonoso txiki ilunagoez estalita; napipes aldaera, oin fusiformekoa; lavedanum aldaera, berehala kolore gorri polita hartzen duena; cnista aldaera, kapela zurixkakoa; sulfurinum aldaera, kanarioen hori kolorekoa.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udan eta udazkenean hostozabalen eta koniferen basoetan ateratzen den espezie nahiko arrunta da.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Europa, Ipar Amerika, Erdialdeko Amerika, Asiako iparraldea,
Galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 194 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 232 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 295 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 150 or. ISBN 282-0865-4..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q1473080
Multimedia: Tricholoma saponaceum / Q1473080