Zubi Berria (Ronda)
| Zubi Berria (Ronda) | |
|---|---|
| Puente Nuevo | |
 | |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Espainia |
| Autonomia |  Andaluzia |
| Probintzia | Málagako probintzia |
| Udalerria | Ronda |
| Koordenatuak | 36°44′26″N 5°09′57″W / 36.74063°N 5.16585°W |
 | |
| Arkitektura | |
| Arkitektoa | Martín de Aldehuela (en)  |
| Materiala(k) | haitza eta harria |
| Dimentsioak | 98 ( ) × 66 ( ) m |
| Gurutzatzen du | Guadalevín (en) |
| Zubibegiak | 3 |
Zubi Berria (gaztelaniaz: puente Nuevo, ˈpwente ˈnweβo ahoskatua) Ronda hiriko monumenturik esanguratsuena da. 1751 eta 1793 artean eraiki zuten, eta 1839 arte munduko zubirik garaiena izan zen, 98 metroko altuerarekin. Hiriko gune historiko eta modernoak batzen ditu, Tajo de Ronda izeneko arroila gaindituz, Guadalevín ibaiak zulatutako haitzartea.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1735ean eraiki zuten lehen zubia, sei urte beranduago erori eta 50 pertsona hil ziren.[1] Antza denez, euskarririk ez zegoenez, arkua gaizki itxi zutenez eta lanak gaizki egin zituztenez, zubia erori egin zen.
1751 arte ez zen zubi berri bat eraikitzea erabaki.[2] Ordaintzeko, Rondako Errege Zaldun-Elkartearen 15.000 erreal jaso eta Maiatzeko Azokan zerga bat ezarri behar izan zen. Bere errealizazioan hainbat maisuk parte hartu zuten, nahiz eta nabarmenena José Martín de Aldehuela izan,[3] obra amaitu zuena. 1759an hasi ziren zubia eraikitzen, eta 34 urte behar izan zituzten zubia osatzeko. Azkenean, 1793ko maiatzean inauguratu zuten.[4]
Zubi Berria munduko baorik altuena zuen zubia izan zen, eraiki zenetik 1839 arte, La Caille zubiak gainditu zuen arte, Frantzian.
1917an, gertaera tragiko bat gertatu zen Rondako Zubi Berrian, arroka-jausi batek eztarrian, gauaren erdian, 15 pertsona, familia bereko hamar, literalki lurperatu zituenean, Tajoren hondoan Guadalevin ibaiaren korrontearen indarra aprobetxatzeko kokatzen ziren errotetan lotan zeudela.[5]
Zubiaren barruan, ganbera bat dago erdiko arkuaren gainean, askotariko helburuetarako erabili zena, baita espetxe gisa ere. 1936-1939ko Gerra Zibilean, bi aldeek ustez tortura-ganbera gisa erabili zuten espetxea harrapatutako oposiziogileentzat, eta batzuk hil zituzten El Tajo haitzartearen hondoko haitzetara leihoetatik botaz. Ganbarara sartzen da eraikin karratu batetik, noizbait zaintza-etxola izan zena. Gaur egun, zubiaren historia eta eraikuntza deskribatzen duen erakusketa bat.[6]
Gaur egun, Zubi Berria, hiriaren bi erdiak lotzeko orduan funtzionaltasunari eusteaz gain, Rondaren ikurra eta hiriko erakargarritasun turistiko handiena da, urtero milaka turistak bisitatzen dutena.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ingeniaritzako maisulan bat da, munduan ezaugarri paregabeak dituena. 98 metroko altuera eta 70 metroko luzera ditu. Arkuak 14 metroko argia du, zubiaren altuera 48 metrokoa da, eta haren azpian beste arku bat dago, 24 metroko garaierakoa, 33 metroko ebakidura baten gainean dagoena.
Zubi zaharraren kolapso tragikoaren ondorioz, diseinu berezia aukeratu zen, zubi berriaren segurtasuna lehenetsiz. Ildo horretan, 35 metroko arku bakarrarekin salto egiteko aukera baztertu zen, eta irtenbide kontserbadoreagoa erabaki zen, 15 metroko diametroko arku txikiagoa.
Rondako zubiaren diseinua izan zen sakana trinkotzea 15 metroko arku bat eraiki ahal izateko, arkuaren euskarriak 100 metro beherago jaitsiz, ibaiaren ibilguan bermatu arte.
Zezenaren errekastoa harlanduz egina da, eta "Ronda-harria" ere esaten zaio. Zubiak erdi-puntuko arku bat du erdian, ibaia igarotzen den beste arku txikiago batean bermatuta. Goiko aldean zubiaren gelak daude, garai batean presondegi gisa erabili izan zirenak. Horien alboetan beste bi arku daude, zirkuluerdikoak horiek ere, kaleari eusten dion egiturari eusten diotenak. Geroago, ostalari gisa funtzionatu zuen, eta, gaur egun, ingurua eta hiriaren historia interpretatzeko zentroa da.[7]
Zubiaren eraikuntzarekin mimesi-efektu bat lortu zuten, zubiak arrokaren elementu naturala dirudi eta. Itsaslabarraren hormekin batera diluitzen da kolorea, erabilitako materiala ibaiaren eztarriaren hondotik atera baitzen.[8]
Zubi Berriak garrantzi handia izan zuen Rondaren garapenean, eta haren irudia ere bereganatu zuen. Adituek uste dute egiturazko konponbidearen adibide txarra dela, material gehiegi duela eta oso eraikuntza garestia dela, baina, beharbada, horregatik edo hala eta guztiz ere, errekonozimendu handia izan du.
Herri-kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Rondako Zubi Berria 2020an Netflixen estreinatutako Warrior Nun telesaileko hainbat eszenatan agertzen da.[9]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Gaztelaniaz) «El Puente Nuevo, todo es vértigo sobre el Tajo de Ronda - 20minutos.es» 20Minutos.
- ↑ (Gaztelaniaz) «¿Cómo nació el Puente Nuevo de Ronda?» SUR.es.
- ↑ (Gaztelaniaz) 7 curiosidades sobre el Puente Nuevo de Ronda | Blog sobre turismo rural. .
- ↑ (Gaztelaniaz) «Ronda - Puente Nuevo sobre El Tajo» turismoderonda.es.
- ↑ Historia del Puente Nuevo de Ronda Orondanatura.
- ↑ Hhistory of the Puente Nuevo Ronda Today (Ingelesez)
- ↑ (Gaztelaniaz) «7 curiosidades sobre el Puente Nuevo de Ronda» EscapadaRural.
- ↑ La historia del Puente Nuevo de Ronda, una obra de la ingeniería única diseñada por el miedo Magnet. (Gaztelaniaz)
- ↑ (Gaztelaniaz) «Dónde se rodó La Monja Guerrera: Los lugares de rodaje en Andalucía» Atlas of Wonders.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2004707
Multimedia: Puente Nuevo, Ronda / Q2004707
|
Artikulu hau Arkitekturari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |