Banilla

Banilla
Vanilla planifolia Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Asparagales
Familia	Orchidaceae
Subfamilia	Vanilloideae
Generoa	Vanilla Carolus Linnaeus
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	Bainilina

Banilla lekak

Banilla (Vanilla) orkideen familiako genero bat da eta landareak izen bereko aho gozagarria bezala erabiltzen ditugun haziz beteriko leka ematen du. Jatorriz Mexikokoa da. Izena gaztelaniazko vainilla hitzetik dator, vaina ("leka") hitzaren txikigarria.

Biltzen den espezie nagusia Vanilla planifolia da, nahiz eta Vanilla pompona eta Vanilla tahitiensis bezalakoak ere erabili. Leka bakoitzak bere zapore bereziaren erantzule nagusi diren milaka hazi txiki gordetzen ditu barruan. Aztekek beren jakiak maneatzeko eta txokolatez eginiko “jainkoen edariak” gozatzeko erabili ohi zuten.

Bere lantzea oso hedatua dago tropikoetan. Madagaskar da ekoizlerik nagusienetarikoa.

Sukaldeko erabilera

Sukaldean banillaren leka lehorra erabiltzen da. Bere erabilera ohikoena krema, budin, izozki, bizkotxo, tarta eta antzeko postre eta gozoekin izaten bada ere, bere erabilera haragi, arrain edo bestelako plateretara ere zabal daiteke.

Gozogintzan likidoak lurrintzeko erabiltzen da normalean. Lehorregia erostea ez da komeni. Erabiltzeko erditik zabalduko dugu eta labana baten laguntzaz, bertako hazitxoak zabalduko ditugu. Erabilitakoan, garbitu eta lehorturik bainila zaporea duen azukrea egiteko erabil dezakegu, horretarako nahiko da baina zati hau azukretan sartu eta bertan denbora bat edukitzea.

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Vanilla

• (Ingelesez) Electronic Plant Information Centre at Royal Botanic Gardens, Kew 2003-11-8
• (Ingelesez) Spices at UCLA History & Special Collections
• (Ingelesez) Spice Pages — Vanilla

• Datuak: Q162044
• Multimedia: Vanilla / Q162044
• Espezieak: Vanilla