Julianne Moore
.jpg)
Julianne Moore (Fayetteville, 1960ko abenduaren 3a - ) aktore estatubatuarra da.
Julie Anne Smith(Fayetteville, Ipar Carolina, 1960ko apirilaren 3a), Julianne Moore izen artistikoagatik ezagunagoa, aktore eta ekoizle estatubatuarra da. Bere ibilbidean zehar lau sari prestigiotsu(Oscar, BAFTA, Urrezko globoa eta aktoreen sindikatuaren saria) irabazi ditu. Lau sari horiek irabaztea lortu duten aktore gutxienen artean dago. Horietaz aparte, jaso dituen beste sarien artean azpimarratzekoak dira Volpi Kopa, Cannesko festibalean aktore onenaren saria eta Berlineko festibalean Zilarrezko Artza.[1]
Ezaguna da hainbat filmetan parte hartzeagatik, hala nola The Lost World: Jurassic Park (1997), Boogie Nights (1997), Magnolia (1999), Hannibal (2001), The hours (2002), Far from Heaven (2002), Children of Men (2006), A Single Man (2009), The Kids Are All Right (2011), Carrie (2013), Maps to the Stars (2014), Still Alice (2014), Los juegos del hambre: sinsajo - Parte 1 (2014), Sinsajo - Parte 2 (2015) eta Freeheld (2015).[1]
Save the Children GKEko enbaxadorea da.[1]
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lehenengo urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Julianne Moore Fayettevillen(Ipar Karolina, EEBB) jaio zen. Bere aita, Peter Moore Smith epaile militarra eta Armadako koronela izan zen, eta bere ama Ann Love Smith, Eskozian jaiotako eta 1952 urtean Estatu Batuetara emigratutako psikologoa eta gizarte langilea izan zen. Bi anai-arreba gazteago ditu, Peter eta Valerie. Bere aitaren lana zela eta, Estatu Batuetako hamabi leku baino gehiagotan bizi izan zen eta, horrenbestez, hainbatetan eskolaz aldatu behar izan zen. [1]
Bizi izan zen lekuen artean Alabama, Georgia, Texas, Panama, Nebraska, Alaska, New York eta Virginia daude.[2] Aldaketa guzti hauek eragina izan zuten bere izaeran. Haur zalantzati batean bihurtu zen eta, gainera, hainbeste leku-aldatze lagunak izateko aukera eragotzi zion. Hala eta guztiz ere, geroago, Julianne Moorek azpimarratu zuen aldaketa guzti hauek onuragarriak izan zirela bere karrerarako ”Asko mugitzen zarenean, ikasten duzu portaera aldakorra dela. Nengoen lekuaren arabera aldatuko nintzen…Irakasten dizu begiratzen, berasmatzen. Izaera aldakorra da.[2]
16 urte zituenean, familia Falls Churchetik(Virginia) Frankfurtera lekualdatu zen. Bertan Frankfurt American High Schoolen ikasi zuen. Azkarra eta ikasle ona zen, eta bere intentsioa medikua izatea zen. Inoiz ez zuen antzezpena lan bezala kontsideratu, baina irakurle amorratua zen eta zaletasun hau izan zen eskolan antzeztera bideratu zuena. Moore hainbat antzezlanetan agertu zen, hala nola Tartuffen edota Medean, eta bere Ingeles irakaslea hauspotuta, erabaki zuen antzezlea izango zela. Bere gurasoek bere erabakia babestu zuten, baina, aldi berean, unibertsitate karrera bat egitea agindu zioten. Arte Ederretan lizentziatu zen Boston Universityn 1983 urtean.[2]
Horren ondoren, New Yorkera bizitzera joan zen. Bertan, aktore bihurtzeko aukera lortu arte, zerbitzari lan egin zuen.[1]
Bizitza pribatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bi aldiz ezkondu da. Lehenengoa John Gould Rubinekin 1986ko maiatzaren 3an, baina 1995ko abuztuaren 25ean dibortziatu ziren. Bigarrena 20023ko abuztuaren 23an Bart Freundichekin. Azken honekin bi seme-alaba izan ditu, Caleb Freundlich(1997ko abenduaren 4an jaioa) eta Liv Freundlich(2002ko apirilaren 11an jaioa) hain zuzen ere. Hainbat haur liburu idatzi ditu, Freckleface Strawberry (2007 urtean argitaratuta) eta Freckleface Strawberry and the Dodgeball Bully (2009 urtean argitaratuta). Save the Children GKEko enbaxadorea da. Gaur egun New Yorken bizi da.[1]
Pentsaera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Moore liberala da eta 2008 eta 2012ko hauteskundeetan Barack Obamaren hautagaitza babestu zuen. Abortoaren aldeko aktibista da eta Planned Parenthood-en defendatzaileen batzordean dago. Gay eta lesbianen eskubideen eta armen kontrolaren aldekoa da. 2008tik “Save the Children” GKEren enbaxadorea da. Moore Trumpen inmigrazio politiken kontra agertu zen. 2020eko presidentziarako kanpainan Joe Bidenen alde egin zuen. Sinesmenei dagokionez, ateoa da.[2]
Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hasierako urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1985an hasi zuen bere ibilbidea Off-Broadway antzerkian. Bere lehen pantailako rola 1984 urtean izan zen, “The Edge of Night” telesailaren atal batean. Hurrengo urtean, “As the Word Turns” lanean, Frannie eta Sabrina Hughes ahizpen paperak antzezten ospea lortu zuen.2 Bere rol bizi honek balio izan zion ikasteko, eta horri buruz esan zuen ”Konfiantza bereganatzeko eta ardura nire gain hartzeko balio izan zidan”. 1988rarte egon zen serie horretan. Urte horretan “Drama sail bateko irudimen handienari” Daytime Emmy saria irabazi zuen. “As the world Turns” utzi baino lehen, 1987 urtean, “I´ll take Manhattan” CBSko seriean lan egin zuen. World Turnsen kontratua amaitu zuenean, “Ophelia” antzeztu zuen Zeljko Ivanekekin Hamleten Guthrie Theatre ekoizpen batean. Aktorea aldizka itzuli zen telebistara hurrengo hiru urteetan; “Money, power, murder(1989)”, “The last to go(1991)” eta “Cast a Deadly Spell(1991)” telefilmetan agertu zen.[2]
1990ean, Andre Gregory zuzendariarekin Chekhoven “Vania osaba” antzerki ekoizpenean lan egiten hasi zen. Moorek “Inoiz izan dudan antzezte esperientzia inportantenetarikoa” zela esan zuen. Taldea lau urte egon zen testua esploratzen eta lagunei emankizun intimoak ematen. Horretaz gain, 1990ean Moorek zineman debuta egin zuen “Tales from the Darkside: The Movie”rekin. Bere hurrengo film rola 1992 urtean izan zen, eta horrekin ikusle gehiagora heltzea lortu zuen. Zehazki, “The Hand That Rocks the Cradle” thrillera izan zen, eta urte horretan diru gehien bildu zuten filmen artean lehenengoa izatera ailegatu zen. Pelikula horretan pertsonaia nagusiaren lagun gaiztoaren papera egiten du. Mooren aktuazioa hainbat kritikoen arreta bereganatu zuen. Bere hurrengo lana, urte berean, “The gun in Betty Lou´s Handbag” krimen komedia izan zen eta bertan protagonistaren ahizpa bitxia izan zen. Jarraitu zuen bigarren mailako pertsonaiak antzezten 1993 urterarte. Urte horretan “Body of Evidence” film erotikoan lehenengo paper protagonista lortu zuen Madonnaren etsaia bezala. Filmak oso kritika txarrak jaso zituen, eta Moorek “akats larria” izan zela esan zuen. Arrakasta handiagoa izan zuen 1993an Johnny Deep-ekin egindako komedia erromantiko batean, “Benny and Joon” hain zuzen ere. Moore Aidan Quinnen Benny pertsonaiarekin maitemintzen den zerbitzari leun bat izan zen. Gainera, urteko arrakasta handieneko batean laburki agertu zen mediku gisa, Harrison Ford protagonista den “The Fugitive” thrilleran.[2]
Kontsolidazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1997an Steven Spielberg zuzendutako “Jurassic Park: The Lost World” filmean parte hartu zuen.[1] Bertan Sarah Harding animali haragijaleen portaeran aditua den zoologoa eta paleobiologoaren papera antzezten du.[3] Film hau izugarrizko arrakasta izan zuen. Aktorearen filmen artean diru gehien egin duen filma da, 229 milioi dolar hain zuzen ere. Urte horretan “Boogie Nights” filma protagonizatu zuen. Amber Waves aktore pornoaren papera egin zuen, eta horri esker Oscar sarietarako hautagaia izan zen bigarren mailako aktore onenaren kategorian eta Urrezko globoa irabazi zuen kategoria horretan bertan. Coen anaien “The big Lebowskin(1998)” parte hartu zuen Jeff Bridges eta John Goodmanekin batera.[1] Bertan Lebowskiren(Jeff Bridges) alabaren papera egiten du. Film hau kultuzko pelikula kontsideratzen da gaur egun. 1999 urtean “A map of the world” pelikulan parte hartu zuen Sigourney Weaverrekin.[1]
Berriro hainbat sarietarako(oscar, urrezko globoa, aktoreen sindikatuaren saria, BAFTA) hautagaia izan zen “The end of the affair(1999) filmean egin zuen lanagatik. Bertan Ralph Fiennesekin lan egin zuen, Cristopher Brandon kritikarien aburuz “Moorek eta Fiennesek interpretazio sutsuak eta sesiak ontzen dituzte”.[1] Moorek zoriontsua ez den emakume ezkondu baten papera egiten du eta Fiennessek idazle baten papera. Filmak beraien artean sortzen den maiatasun harremana kontatzen du.[4] Urte berean. berriz ere aktoreen sindikatuaren sarirako hautagaia izan zen “Magnolia” filmagatik.[1]
_(58).jpg)
2001ean “Hannibal” filmean parte hartu zuen Anthony Hopkinsekin, Clarice Starling FBI agentearen pertsonaiaren papera eginez. Bere hurrengo filma Ivan Reitmanen “Evolution”(2001) filma izan zen. 2002an “The Hours” filmean parte zuen Meryl Streep eta Nicole Kidmanekin batera.[1] Filma hiru garai ezberdinetan bizi izan ziren hiru emakumeei buruz hitz egiten du. Hiru emakumeen bizitzak Virgina Woolfen “Mrs Dallowey” liburuagatik konektatzen dira. Julianne Moore 1951 urtean liburua irakurtzen duen zoriontsua ez den emazte bat da.[5] Urte berean Dennis Quaidekin Todd Haynes zuzendutako “Far from Heaven” filma protagonizatu zuen. Filma 50ko hamarkadan girotuta dago eta Douglas Sirken zineman inspiratzen da. Julianne Moore ezkonduta dagoen klase altuko emakume bat da. Emazte, ama eta etxekoandre perfektua da, eta bere senarra exekutibo arrakastatsu bat da. Baina bat batean bizitza perfektu horren faltsukeria agerian geratuko da. Filmean argi erakusten da garai horretako gizartearen Klasismoa eta arrazakeria.[6] Julianne Mooren aktuazioa kritikarien goraipamen orokorra jaso zuen. “Far for Heaven”gatik aktore onena eta “The Hours”gatik bigarren mailako aktore onenaren Oscar sarietarako hautagaia izan zen, eta urte berean bi hautagaitza lortu dituen aktore gutxienen artean dago. Aktoreen sindikatuaren sarietan(aktore onena eta bigarren mailako aktore onena) eta urrezko globoetan(dramako aktore onena eta bigarren mailako aktore onena) ere hautagaitza bikoitza lortu zuen.[1] Hurrengo urteetan “The Forgotten”(2004) eta “Childen of Men”(2006) filmetan parte hartu zuen Michael Caine eta Clive Owenekin hurrenez hurren.[1] Azken film honetan Julianne Moore talde antisistema baten militantea da, eta munduan zabalduta dagoen antzutasunaren kontrako sendagaiaren ikerkuntza babesten du.[7] 2007an “Next” filmean parte hartu zuen Nicolas Cagerekin. 2009an bigarren mailako pertsonaia bat egin zuen Tom Ford zuzendariaren estreinuko pelikulan, “A single Man”. Film honetan Colin Firth zen protagonista, Julianne berriz ere urrezko globorako bigarren mailako aktore onenaren sarirako hautagaia izan zen protagonistaren lagun minaren papera egiteagatik.[1]
Azken urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2010an “The kids are all right” filma egin zuen Annette Bening eta Mark Ruffalo ondoan zituela. Lan honek oso balorazio onak jaso zituen. 2010ean Erromako zinema festibalean bere karrera osoagatik Marco Aurelio saria jaso zuen, sari hau jaso zuen aktorerik gazteenean bihurtuz. Bere hurrengo lana “Crazy, Stupid, Love” izan zen, non Steve Carellen emaztearen papera egin zuen.[1]
2013an “6 Souls(Shelter)” Italiar filmean parte hartu zuen. Bertan bezero baten portaera arraroa ikertzen duen doktore baten papera egiten du. 2013ko urriaren 13an Hollywoodeko fama paseoan izar batekin saritua izan zen.[1]
2015eko otsailaren 22an Oscarretan aktore onenaren saria jaso zuen “Still Alice” filmagatik. Bertan alzheimer goiztiarra pairatzen duen emakume baten istorioa kontatzen da. 2021eko ekainean “Lisey´s Story” telesaila estreinatu zuen. Stephen Kingen eleberri batetan oinarrituta dago eta Moorek ekoitzi eta protagonizatu zuen. Filmak idazle baten eta bere alargunaren arteko maitasun istorioa kontatzen du.[1]
2022an Veneziako mostraren epaimahaiaren lehendakaria izan zen. 2023 urtean “Sharper” suspenseko pelikula protagonizatu zuen. Urte horretan bertan berriz ere Todd Haynesen film batean parte hartu zuen, “May December” hain zuzen ere. Horretan askoz gazteagoa den gizon batekin ezkondutako emakume baten papera egiten du. Moore poz-pozik zegoen pertsonaia transgresore baten papera egin ondoren eta aurkitu zuen “bereziki saila eta sinesgarria”. Paper horregatik urrezko globoetan bere hamaikagarren hautagaitza jaso zuen. Horrez gain, Apple TVn “Echo Valley” thrillerra filmatu zuen.[1]
2024ean, Tilda Swintonekin batera, Pedro Almodovarren hurrengo filmean (“La habitación de al lado”) parte hartuko zuela ezagutu zen. Horrez gain, “Mary eta George” miniserie dramatiko berri bat protagonizatu du. Miniserie hau 2024ko martxoan estreinatu zen Sky plataforman.[1]
Sari garrantzitsuenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Oscar[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- StIll Alice-Irabazlea(2015)
- Far from heaven-Hautagaia(2003)
- The Hours-Hautagaia(2003)
- The end of the Affair-Hautagaia(2000)
- Boogie Nights-Hautagia(1998)
Berlineko festibala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- The Hours-Irabazlea(2003)
Cannes[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Maps to the Stars-Irabazlea(20014)
Urrezko globoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- May December-Hautagaia(2024)
- Maps to the Stars-Hautagaia(2015)
- Still Alice-Irabazlea(2015)
- Game Change-Irabazlea(2013)
- The Kids are All Right-Hautagaia(2011)
Veneziako festibala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Suburbicon-Irabazlea(2017)
- Far From Heaven-Irabazlea(2002)-Volpi kopa eta publikoaren saria
- Short Cuts-Irabazlea(1993)
Filmografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urtea | Filma | Pertsonaia |
|---|---|---|
| 1988 | Slaughterhouse II | Julie |
| 1990 | Tales from the Darkside: The Movie | Susan |
| 1990 | An Adult Comedy | Lead |
| 1991 | Cast a Deadly Spell | Connie Stone |
| 1992 | The Hand That Rocks the Cradle | Marlene Craven |
| The Gun in Betty Lou's Handbag | Elinor | |
| 1993 | Body of Evidence | Sharon Dulaney |
| Benny & Joon | Ruthie | |
| The Fugitive | Dr. Anne Eastman | |
| Short Cuts | Marian Wyman | |
| 1994 | Vanya on 42nd Street | Yelena |
| 1995 | Roommates | Beth Holzcek |
| Safe | Carol White | |
| Nine Months | Rebecca Taylor | |
| Assassins | Electra | |
| 1996 | Surviving Picasso | Dora Maar |
| 1997 | The Lost World: Jurassic Park | Dr. Sarah Harding |
| The Myth of Fingerprints | Mia | |
| Boogie Nights | Amber Waves | |
| 1998 | The Big Lebowski | Maude Lebowski |
| Hellcab | Emakumea | |
| Psycho | Lila Crane | |
| 1999 | Cookie's Fortune | Cora Duvall |
| An Ideal Husband | Mrs. Laura Cheveley | |
| A Map of the World | Theresa Collins | |
| The End of the Affair | Sarah Miles | |
| Magnolia | Linda Partridge | |
| 2000 | The Ladies Man | Audrey |
| Not I | Mouth | |
| 2001 | Hannibal | Clarice Starling |
| Evolution | Dr. Allison Reed | |
| The Shipping News | Wavey Prowse | |
| 2001 | World Traveler | Dulcie |
| 2002 | Far from Heaven | Cathy Whitaker |
| The Hours | Laura Brown | |
| 2004 | Marie and Bruce | Marie |
| Laws of Attraction | Audrey Woods | |
| The Forgotten | Telly Paretta | |
| 2005 | The Prize Winner of Defiance, Ohio | Evelyn Ryan |
| 2006 | Freedomland | Brenda Martin |
| Trust the Man | Rebecca | |
| Children of Men | Julian | |
| 2007 | Next | Callie Ferris |
| I'm Not There | Alice | |
| 2008 | Savage Grace | Barbara Daly Baekeland |
| Eagle Eye | ARIIA (voice) | |
| Blindness | Doctor's Wife | |
| 2009 | Shelter | Cara |
| The Private Lives of Pippa Lee | Kat | |
| A Single Man | Charlotte | |
| 2009 | Chloe | Catherine Stewart |
| 2010 | The Kids Are All Right | Jules Allgood |
| 2010 | Shelter | Cara Harding |
| 2011 | Crazy, Stupid, Love | Emily Weaver |
| 2012 | Beimg Flynn | Jody Flynn |
| 2012 | What Maisie Knew | Susanna |
| 2013 | Don Jon | Esther |
| 2013 | The English Teacher | Linda Sinclair |
| 2014 | Non-Stop | Jen Summmers |
| 2014 | Maps to the stars | Havana Segrand |
| 2014 | Still Alice | Dr. Alice Howland |
| 2014 | The Hunger Ga,es: Mockingjay-Part 1 | Presiden Alma Coin |
| 2014 | Seventh Son | Mother Malkin |
| 2015 | Maggie´s Plan | Georgette Norgaard |
| 2015 | Freeheld | Laurel Hester |
| 2015 | The Hunger Game: Mockingjay-Part 2 | President Alma Coin |
| 2017 | Wonderstruck | Lillian Mayhew/Older Rose |
| 2017 | Suburbicon | Rose/Margaret |
| 2017 | Kingsman: The golden Circle | Poppy Adams |
| 2018 | Gloria Bell | Gloria Bell |
| 2018 | Bel Canto | Roxanne Coss |
| 2019 | After the Wedding | Theresa Young |
| 2019 | The Staggering Girl | Francesca Moretti |
| 2020 | The Glorias | Gloria Steinem |
| 2021 | The woman in the Window | Katie/Jane Rusell |
| 2021 | Spirit Untamed | Cora Prescott(Voice) |
| 2021 | With/In: Volume 1 | Unknown |
| 2021 | Dear Evan Hansen | Heidi Hansen |
| 2022 | When You Finish Saving the World | Rachel Katz |
| 2023 | Sharper | Madeline |
| 2023 | May December | Gracie Atherton-yoo |
Telebista[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Year(s) | Title | Role(s) | Notes |
| 1984 | The Edge of Night | Carmen Engler | 7 episodes |
| 1985–1988;
2010 |
As the World Turns | Frannie Hughes
Sabrina Hughes |
|
| 1987 | I'll Take Manhattan | India West | Miniseries |
| 1989 | Money, Power, Murder | Peggy Lynn Brady | Television film |
| 1990 | B.L. Stryker | Tina | Episode: "High Rise" |
| 1991 | The Last to Go | Marcy | Television film |
| 1991 | Cast a Deadly Spell | Connie Stone | Television film |
| 1998 | Saturday Night Live | Host | Episode: "Julianne Moore / Backstreet Boys" |
| 2004 | Sesame Street | Herself | 2 episodes |
| 2009–2013 | 30 Rock | Nancy Donovan | 6 episodes |
| 2012 | Game Change | Sarah Palin | Television film |
| 2016 | Inside Amy Schumer | Herself | Episode: "Brave" |
| 2016 | Difficult People | Sarah Nussbaum | Episode: "High Alert" |
| 2017 | Nightcap | Herself | Episode: "Single White Staci" |
| 2021 | Lisey's Story | Lisey Landon | Miniseries |
| 2024 | Mary & George | Mary Villiers | Miniseries |
Errenferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t (Gaztelaniaz) Julianne Moore. 2024-03-12 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ a b c d e f (Ingelesez) Julianne Moore. 2023-08-13 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Sarah Harding» Jurassic Park Wiki (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) El fin del romance (1999). (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Las horas. 2024-05-03 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) Far from Heaven. 2024-01-15 (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
- ↑ (Gaztelaniaz) orodeindias, Autor. (2013-06-27). «Las lágrimas de Julianne Moore: el “bel morir” de una guerrillera» Oro de Indias (Noiz kontsultatua: 2024-05-14).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q80405
Multimedia: Julianne Moore / Q80405
- 1960ko jaiotzak
- Gizabanako biziak
- Ipar Carolinarrak
- Emakumezko aktore onenaren Oscar sariaren irabazleak
- Drama emakumezko aktore onenaren Urrezko Globo saridunak (zinea)
- Cannesko Zinemaldiko emakumezko interpretazio onenaren saridunak
- Volpi Kopa emakumezko interpretazio onenari
- Ameriketako Estatu Batuetako emakume aktoreak
- Ameriketako Estatu Batuetako LGBT eskubideen aktibistak