Martha Corey

Martha Corey
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Ingalaterra, 1619
Herrialdea	Ingeles
Bizilekua	Danvers
Heriotza	Danvers, 1692ko irailaren 22a (72/73 urte)
Heriotza modua	heriotza zigorra: urkatzea
Familia
Ezkontidea(k)	Giles Corey (en) 1692)
Jarduerak
Jarduerak	sorgina

Martha Corey (Ingalaterra, 1619 edo 1620 - Salem, Massachusetts, AEB, 1692ko irailaren 22a) sorginkeriaren errudun salatu eta deklaratu zuten Salemgo sorginkeria prozesuan, Giles Corey bigarren senarrarekin batera. Urkatu egin zuten.^[1]^[2]

Epaiketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Komunitatea harrituta geratu zen Martha ikusi zuenean, haren errukiagatik eta dedikazioagatik ezaguna baitzen. Martha ez zen inoiz agertu sorgin-epaiketen alde, ez baitzuen uste sorginik zegoenik, eta argi eta garbi adierazten zuen salatzaileak gezurretan ari zirela, eta horren berri izatean, bi neska gaztek (Ann Putnam, Jr. eta Mercy Lewis) sorginkeriaz salatu zuten berehala.

Martha ez zen jabetzen herriaren paranoia-mailaz, eta hura epaitu zutenean, egiazkoa zen bere errugabetasunaz, eta inoiz ez zuen zalantzan jarri exoneratua izango ez zenik. Azterketa egiten ari zirela neskek kontra egin ahala, Marthak epaileari eskatu zion ez sinesteko haur histeriko batzuen gorabeherak. Neskak bere mugimenduak imitatzen hasi ziren, berak kontrolatu balitu bezala. Mercy Lewisek hauxe oihukatu zuen: "Belarrira xuxurlatzen duen gizon bat dago". John Hathornek Lewisi galdetu zion ea gizona Satanas zen; gero, Ann Putnam Jr.-ek esan zuen Martha Coreyk txori hori bat zuela eskua zupatuz, eta hori nahikoa zen epaimahaiak errudun emateko. 1692ko irailaren 22an urkatu zen. 72 urte zituen.

Bere senarrak, Gilesek, salaketen aurka defendatu zuen, eta berari ere sorginkeria leporatu zioten. Hark ez zuen epaiketarik egin nahi izan, eta zapalduta hil zuten, harri pilo baten azpian. Epaitu edo baietz edo ezetz esateagatik epaitu ez izatearen arrazoi nagusia bere ondarea mantentzea zen, jaraunsleei konfiskatu gabe. Sheriffak zer eskatzen zuen galdetu zionean, berak "pisu handiago" jartzeko eskatu zion, besterik ez. 1692ko irailaren 19an hil zen, Martha emaztea urkatu baino hiru egun lehenago. Bera erruduntzat jo ez zutenez, bere ondasunak, bere azken nahiaren eta testamentuaren arabera, bera errugabea zela hitzari eutsi zioten semeengana igaro ziren.^[3]

Herri-kulturan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martha eta haren senarra Arthur Miller-en El Crisol liburuko bi pertsonaia dira (nahiz eta Marta eszenatik kanpo bakarrik agertu). 1957an eta 1996an, Miller-en lanaren bi egokitzapen zinematografikotan, Jeanne Fusier-Gir eta Mary Pat Gleason izan ziren, hurrenez hurren.