Tanganyika
| Tanganyika | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Garaiera | 773 m |
| Mota | aintzira |
| Luzera | 673 km |
| Zabalera | 72 km |
| Azalera | 32.900 km² |
| Sakonera | 1.433 m 570 m |
| Bolumena | 18.900 km³ |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 6°06′S 29°30′E / 6.1°S 29.5°E |
| Honen parte da | Afrikako Aintzira Handiak Rift Valley lakes (en)  |
| Hidrografia | |
| Betebidea | ikusi
|
| Hustubidea | Lukuga ibaia |
| Arroaren azalera | 231.000 km² |
| Arro hidrografikoa | Congo basin (en) |
Tanganyika[1] Erdialdeko Afrikako aintzira handienetatik bigarrena da hedaduraz (lehena Victoria da), eta munduko handienen artean ere bigarrena da bolumenez eta sakoneraz (lehena Baikal da). Mendebaldeko zibilizaziorako aintzira hura aurkitu zuen Richard Francis Burton esploratzaileak zioenez, tokiko hizkuntzako kou tanganyika aditzetik hartua da izena, eta «elkartu» esan nahi zuen, urak batzen ziren edo tribuak elkartzen ziren tokia zelako.[2]
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aintzira Rift Haran Handia-n kokatuta dago eta mendiz inguratuta dago.Afrikako bigarren aintzira handiena da azalerari erreparatuz gero, baina sakonena. Tanganyika lau herrialderen menpe dago: Burundi, Kongoko Errepublika Demokratikoa (KED), Tanzania eta Zambia, KEDek (% 45) eta Tanzaniak (% 41) gehiengoa izanik.
Biodibertsitatea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aintzira honetan gutxienez 250 espezie arrain ziklido eta beste 150 ez-ziklido bizi dira, gehienak aintziraren errekastroan kokatzen dira, 180 metroko sakoneran.Tanganyika aintzira espezie ezberdinen eboluzioa ikertzeko leku garrantzitsua da.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Richard Francis Burton eta John Speke, esploratzaile britaniarrak izan ziren lakua ikusi zuten lehenengo europarrak 1858an. Nilo ibaiaren iturrien bila zebiltzala aurkitu zuten. John Speke bilatzen jarraitu zuen eta benetako iturria aurkitu zuen, Victoria aintzira.
Ekologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Tanganyika aintzirari eragin dio berotze globalak; azken 90 urteotan, zuzeneko behaketek ikusi dute lakuaren tenperatura nabarmen igo dela. Era berean, aintziraren ekoizpen primarioak beherakada handia izan du, eta horrek eragin nabarmena izan du sardina-populazioan, hori baita arrantzako elementu nagusietako bat, eta, beraz, baita inguruko eremuetako ekonomia eta elikadurarena ere.[3][4]
Lakuari ere eragiten dio hiri-kutsadurak, itsasontzietatik datozen desposizioak barne, eta petrolioaren eta mineralen ustipenak ere eragiten dio. Eragina izaten ari diren beste arazo batzuk honako hauek dira: isurtze atmosferikoak, higadura, espezie inbaditzaileak, kutsadura (esaterako, pestizidak).[5]
Lake Tanganyika Biodiversity Project[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bost urteko proiektua da; nazioarteko erakundeen aholkularitzarekin kostaldeko herrialdeetako erakundeek (Burundi, Kongoko Errepublika Demokratikoa, Tanzania eta Zambia) gauzatzen ari dira. Tokiko komunitateen parte-hartzearekin, lakuaren eta haren ingurunearen kontserbazio-gaietan eta garapen-alderdietan aurrera egitea da mantentzen duten estrategia, tokiko biztanleen bizimodua eta baliabideak ere babesten saiatzeko.[6]
Proiektua programa hauetan banatzen da:
- Biodibertsitatea. Helburu hauek ditu: Aintziraren egungo biodibertsitate-mailak berrikustea, habitat handienen banaketa identifikatzea eta monitorizazio-programa bat garatzea.
- Ingurumen-hezkuntza
- Arrantza-praktikak
- Geografia-informazioko sistemak
- Kutsadura
- Sedimentazioa
- Sozioekonomikoak
- Entrenamendua
Nsumbu National Park[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Tanganyika aintziraren hegoaldeko ertzean Nsumbu National Park dago. 2000 kilometro koadroko eremu bat hartzen duen parke nazional bat da, aintzira handi honetako hondartza garbienetako 100 kilometro inguru hartzen dituena. Bere hedaduran hondarrezko hondartzak, labar bertikalak, kobazuloak eta badia naturalak aurki daitezke. Lufubu ibaia lakuan isurtzen da, alboetan 300 metroko ezpondak dituen haran batetik.[7]
Industria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aintziratik arrantzatutako arrainek bertako biztaleriaren proteina iturri nagusiena da. Gaur egun, 45.000 pertsonak lan egiten dute arrantzale moduan. Arrantza komertziala 1950eko hamarkadan hasi zen eta hortik aurrera eragin zuzena izan du bertako espezie ezberdinetan. 1995ean, 180.000 tona arrain harrapatu zituzten.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskaltzaindia: 60. araua: Aintzirak.
- ↑ «Tanzania», in Adrian ROOM: Placenames of the World, McFarland & Company, 2006, ISBN 0-7864-2248-3 (ikus 368. orrialdea).
- ↑ https://news.brown.edu/articles/2010/05/tanganyika
- ↑ https://www.iagua.es/noticias/europa-press/lago-tanganica-referente-impacto-global-cambio-climatico
- ↑ https://animalia.bio/es/lake-tanganyika#google_vignette
- ↑ http://www.ltbp.org/EINDEX.HTM
- ↑ https://www.zambiatourism.com/destinations/national-parks/nsumbu-national-park/
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Frantsesez):[1] Destination lac Tanganyika webgunea.
Datuak: Q5511
Multimedia: Lake Tanganyika / Q5511
| ||
 |
Aintzirak: A – Albert • E – Edward • K – Kivu • T – Tanganyika • Y – Kyoga • V – Victoria • M – Nyassa Eskualdeko estatuak: UG – Uganda • KE – Kenya • CD – Kongoko Errepublika Demokratikoa • RW – Ruanda • BI – Burundi • TZ – Tanzania • ZM – Zambia • MW – Malawi • MZ – Mozambike | |