Victor Horta

Victor Horta
	; (1900) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Gante, 1861eko urtarrilaren 6a
Herrialdea	Belgika
Bizilekua	House & Atelier Horta (en)
Lehen hizkuntza	frantsesa
Heriotza	Brusela, 1947ko irailaren 8a (86 urte)
Hobiratze lekua	Ixelles Cemetery (en)
Familia
Aita	Pierre Horta
Ama	Henriette Coppieters
Ezkontidea(k)	Pauline Heyse (en) (1881 - 1906); Julia Carlsson (en) (1908 -
Seme-alabak	ikusi Marguerite Horta (en) ; Simonne Horta (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Académie royale des Beaux-Arts (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Irakaslea(k)	Alphonse Balat
Jarduerak
Jarduerak	arkitektoa, diseinatzailea, hirigilea, irakaslea eta obra-maisua
Lantokia(k)	House & Atelier Horta (en)
Lan nabarmenak	ikusi Hôtel Tassel (en) ; Hôtel Solvay (en) ; Hôtel van Eetvelde (en) ; House & Atelier Horta (en) ; Palace of Fine Arts (en) ; Maison du Peuple (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Officer of the Order of the Crown ;
Mugimendua	Art Nouveaua; Art Décoa

Victor Pierre Horta, 1932tik Victor, Hortako Baroia (Gante, 1861eko urtarrilaren 6a - Brusela, 1947ko irailaren 8a) belgikar arkitekto eta diseinatzailea izan zen. Art Nouveau mugimenduaren sortzaileetako bat izan zen. Hôtel Tassel Bruselan, Art Nouveau estiloko lehen etxetzat jotzen da. Artista askorengan izan zuen eragina, Hector Guimard arkitektoa barne. Arkitektura modernoaren aitzindaritzat ere hartzen da.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aitaren aldetik: Victor Hortaren aita, Petrus Horta izenekoa, zapatari apala zen, Brujasen jaioa 1795ean eta Gantera bizitzera etorri zena.^[1] Petrus Horta honen zortzi birraitonak Brujasen daude. Víctor Hortaren aitaren herenaitona (birraitonaren aita), eta, antza denez, Horta abizena Brujasen duen lehen eramailea, Salvator Horta, Brujasko San Juan ospitalean hil zen 1727ko abenduaren 9an. Heriotza-erregistroak data hau aipatzen du: 9a (1727ko abendua) Salvatoor Oortha van Napels. Hegoaldeko Herbehereetan eskala egin zuen soldadu napolitarra zen ziurrenik. Isabelle Bruggeman, Bourgeman edo Bourgman izeneko batekin ezkondu zen. Brujasen jaiotako hiru seme-alaba utzi zituen: Michaël Carolus, 1721eko azaroaren 5ean jaioa; Regina, 1724ko urtarrilaren 14an jaioa; eta Guido, 1726ko martxoaren 31n jaioa. Azken hori Jacobus Hortaren aita zen, arotza, 1768ko azaroaren 24an Brujasen bataiatu zena. 1790eko hamarkadan Brujasen jaio zen Anna Theresia De Ceuninckekin ezkondu zen 1769an. Azken horiek Víctor Hortaren aiton-amonak ziren, baina hark ez zituen sekula ezagutu, bera Ganten jaio zenean hilda zeudelako. Egia da Victorreren aita zaharra zela semea jaio zenean, eta Víctor ia ez zela gaztarotik atera aita 1880an galdu zuenean.

Amaren aldetik: Victor Hortaren ama, Petrus Horta 1851n Ganten bigarren aldiz ezkondu zena, Henriette Coppieters zen. Leden jaio zen 1824an, eta haren aita, Jacques Coppieters, hantxe ostalaria zegoen, nahiz eta Hammen (Ekialdeko Flandes) jaio. Joannes Baptiste Vandersteen amaren aldeko aitona aguazila zen Leden. Hala, Víctor Hortaren familia-jatorria Dendermonde inguruko eskualdean dago.

Victor Petrus Horta Ganten jaio zen 1861eko urtarrilaren 6an, familia ugari batean. Hamabost seme-alaben hamalaugarrena zen. Bere ama Henrica, Henriette Coppieters bezala ezaguna, Petrus Jacobus Joannesen bigarren emaztea zen, lehen ezkontzako hamar seme-alaba zituena.

Victor Hortak biolina ikasi zuen denboraldi labur batean. Diziplinarik ezagatik Kontserbatoriotik kanporatuta, 1876an, 15 urterekin, Arte Ederren Akademiara (Frantzia) joan zen, eta han hasi zituen ikasketak arkitekto gisa, Marrazketa Arkitektonikoaren espezialitatean. Bi urte eman zituen Parisen lanean, eta gero Belgikara itzuli zen 1880an aita hiltzeagatik. 1881ean, Luianekin ezkondu zen. Harekin izan zuen alaba bakarra, eta 1906an dibortziatu zen. Bruselan jarri zen bizitzen, eta han Beaux-Arts Akademian ekin zion arkitektura-ikasketei, jarduera profesionalarekin konbinatuta.

Jarduera profesionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

23 urterekin, 1884an, marrazkilari gisa hasi zen lanean Alphonse Balat pertsonaiarentzat. Garai hartan, Belgikako Leopoldo II.a erregearen arkitekto gogokoena izan baitzen. Arkitekto harengandik ikasi zituen klasizismoaren printzipioak, lehen enkarguetan eragin nabarmena izango zutenak. 1893an unibertsitateko irakasle bihurtu zen, eta garai garrantzitsua izan zen arkitekto gisa garatzeko; izan ere, bere bi lagun Autrique eta Tassel-en enkargu garrantzitsuenak jaso zituen, Bruselan proiektatu eta eraiki baitzituen beren etxebizitzak.

1892 eta 1893 urteen artean egin zuen bere lehen obra berritzailea: Tassel Etxea, Bruselan eraikitako familia bakarreko eraikina. Bertan, korridorea eta ilarako gelak alde batera utzi zituen, espazio jariakorrak sortu eta burdinaren eta kristalaren erabilerari tratamendu berri bat eman zion, elementu arkitektonikoetan zein altzarietan landare-formak sortuz. Aurrerago eraiki zituen Solvay etxea (1895-1900) eta bere etxea, Horta etxea (1898), parametro berberei jarraituz.

Baina Hortak, etxebizitzak eraikitzeaz gain, estilo berria aplikatu zien mendeko aldaketa sozial eta ekonomikoek eragindako beste eraikin batzuei. Hala, 1896tik 1899ra bitartean, bere maisulan kontsideratua eraiki zuen, Herriko Etxea (Belgikako Alderdi Sozialistaren egoitza), eta 1901etik 1903ra bitartean Innovation biltegi handiak (Inno izenaz ezagutzen direnak). Bi eraikin horiek, zoritxarrez, desagertuta daude, baina haien testigantza fotografikoak geratzen dira.

Obra nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Autrique etxea (1892-1893): Tassel Etxearen era paraleloan eraikitako obra. Haecht 226-ko Chausee-n dago, eta sinpletasun formala eta duintasun handikoa lortzea lortu zuen, aurrekontua doituta egon arren. Obra honetan Víctor Hortaren azterketa nabarmentzen da, eraikina kalearekin integratzea eragiten baitu, lodiera desberdineko horma apaingarriak, forma simetrikoak eta asimetrikoak, eta gero metalaren erabilera iraultzailea.
Maison Tassel (1892-1893): Bruselan dago (Belgika). Lan horretan, batez ere, Art Nouveau izenaz ezagutzen den mugimendu berria ikus daiteke, bere osotasunean elementu naturalak, lerro kurbatuak eta asimetrikoak erabiltzen baitira.
Solvay etxea (1895-1900): Bruselan dagoen obra. Bertan, lehen eraikuntzetako parametro berak erabiltzen dira, berak diseinatutako eta landare-motiboetan oinarritutako dekorazio originala ezaugarri duena. Bere ezaugarri nagusien artean fatxada simetrikoa nabarmentzen da, solairu nagusiaren ate-leihoaren inguruan dagoen mailaraino. Erabiltzen diren materialak Víctor Hortaren obren barruan errepikatzen dira, hala nola beira eta burdina.
Horta etxea (1898-1902): bere etxea, XIX. mendearen amaieran Belgikak izandako hiri-hedapenari zor zaio. Eraikuntza estilo gisa erabiltzen zituen parametroei jarraitzen die. Higiezinaren barruan, espazio desberdinak nabarmentzen dira beren erabilera berariazkoekin, esate baterako, estudioa beste sektore batzuena ez bezalakoa da. Era berean, konposizio asimetrikoa planteatzen da, garaiko kanonen kontra matxinatua. Hala ere, bi eraikinek elkarrizketa arina dute baoen, materialen eta koloreen konposizioaren, formaren eta proportzioaren ildo orokorrei dagokienez, eta horiekin bat egiten dute kaleko beste onibar batzuekin.
Herriko Etxea (1895-1899): etxebizitzak eraikitzean ez da estilo berri hori bakarrik nabaritzen, bizi zen mendeko aldaketa sozial eta ekonomikoen ondorioz sortu ziren beste eraikin batzuei ere aplikatzen die, eta 1896 eta 1899 urteen artean eraikiko zuen obran aplikatzen da: “Herriko Etxea”, Belgikako Alderdi Sozialistaren egoitza. Víctor Hortaren obrek ez bezala, etxe honetan beira errezel-horma gisa erabiltzen da ia fatxada osoan.

Horta estiloa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Victor Hortak berrikuntza iraultzaileak ekarri zizkion arkitekturari: solairu irekia, argia eraikin osoan zabaldu eta eraldatzea, eta dekorazioaren lerro kurbatuak eraikinaren egituran integratzea.^[2] Akademiatik atera orduko, lerro kurbatuaz arduratu zen, "zutabeen kurba zaharra arkitekturaren beste elementu batzuetara aldatzeko" (Memoriak).

Egitura metalikoak erabiltzen zituen, eta askotan agerian uzten zituen, dekorazioaren parte izan zitezen. Bizi-espazio malguak sortzeko aukera ematen dute, sabai-leihoz eta argi-putzuz hornituak. Barne-dekorazioa oso burutsua da: mosaiko-zoruak, horma pintatuak, bolutadun eta arabeskodun burdineria eta altzari pertsonalizatuak.

Victor Hortaren etxeak desberdinak dira, eta ezin hobeto egokitzen zaizkio bezeroaren bizimoduari. Berehala diseinatu zituen bere eraikinen xehetasun guztiak, eta berak sortu zituen altzariak.

Geroago, Art Nouveau gainbeheran zegoenean, Victor Horta eboluzionatu egin zen, eta lerro zuzenek bihurguneak ordezkatu zituzten, baina argiarekin, argiaren koloreekin eta espazioen antolamenduarekin jolasean jarraitu zuen. Lehen Mundu Gerraren ondoren, haren arkitektura-kontzeptuak aldatu egin ziren, haren eraikinek hormigoia erabili zuten eta kubista bihurtu ziren.^[3]

Bere arkitekturak bere kezka sozialak ere erakusten ditu: leihoek sukaldeak dauden sotoak argitzen dituzte, montaplatoek eta buffet birakariek zerbitzarien bizitza errazten dute^[4]

Hôtel Tassel (1892-1893)