Martxoaren 18

Martxoaren 18a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita hamazazpigarren eguna da, 78.a bisurteetan. 288 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian José Sanjurjo Jaiotza: Iruñea, 1872 eta 1872 Heriotza: Estoril, 1936ko uztailaren 20a Gabriel Celaya Jaiotza: Hernani, 1911 Heriotza: Madril, 1991ko apirilaren 18a Sabicas Jaiotza: Iruñea, 1912 Heriotza: New York, 1990eko apirilaren 14a Gorka Elustondo Jaiotza: Beasain, 1987 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Grover Cleveland Jaiotza: Caldwell (New Jersey), 1837 eta 1837 Heriotza: Princeton, 1908ko ekainaren 24a Philip Roth Jaiotza: Newark, 1933 Heriotza: Manhattan, 2018ko maiatzaren 22a John Updike Jaiotza: Reading (Pennsylvania), 1932 Heriotza: Danvers, 2009ko urtarrilaren 27a Nikolai Rimski-Korsakov Jaiotza: Tikhvin (en) , 1844 (juliotar egutegia) eta 1844 Heriotza: Lyubensk (en) , 1908ko ekainaren 21a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 18ko jaiotzak Nikolai Berdyaev • Sergey Mikhalkov • Adam Levine • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Jean Ezponda Jaiotza: Maule-Lextarre, 1557 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Bordele, 1595 Joaquín Gaztanbide Jaiotza: Tutera, 1822ko otsailaren 7a Heriotza: Madril, 1870 Enrique Jordá Jaiotza: Donostia, 1911ko martxoaren 24a Heriotza: Brusela, 1996 Jean Jaurgain Jaiotza: Ozaze-Zühara, 1842ko azaroaren 16a Heriotza: Ziburu, 1920 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Chuck Berry Jaiotza: Saint Louis, 1926ko urriaren 18a Heriotza: St. Charles (Missouri), 2017 Erich Fromm Jaiotza: Frankfurt am Main, 1900eko martxoaren 23a Heriotza: Muralto, 1980 Laurence Sterne Jaiotza: Clonmel, 1713ko azaroaren 24a Heriotza: Londres, 1768 Norbert Wiener Jaiotza: Columbia (Missouri), 1894ko azaroaren 26a Heriotza: Stockholm, 1964 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 18ko heriotzak Eskuz gaurkotu

Gertaerak NATO-ko biltzar baten argazkia. 1871 - La comune mugimendu iraultzailea sortu zen Parisen. 1913 - Jurgi I.a Greziako erregea hil zuten haren aurkako atentatuaren ondorioz. 1949 - NATO (irudian) fundatu zuten. 1976 - ETA Politiko Militarrak Angel Berazadi bahitu zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Martxoa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Osteguna 2022: Ostirala 2023: Larunbata 2025: Asteartea 2026: Asteazkena 2027: Osteguna Izendegia Santutegia: Zirilo Jerusalemgoa, Alexandro Jerusalemgoa, Antselmo Luccakoa, Salbatore Hortakoa Seaska egutegia: Gaizka/Gaiska/Gaizkane eta Fani/Estefania.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1976 – ETAk Angel Berazadi Urbe Donostiako Sigma lantegiko industriala hil zuen.
• 1998 – Goardia Zibilak hainbat pertsona atxilotu zituen, ETAko Araba Komandoa bertan behera utziz.
• 2010 – EAJko hainbat kide atxilotu zituzten Araban ustelkeriaren aurkako operazioan.

Mundua

• 1229 – Frederiko II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoak bere burua Jerusalemgo errege izendatu zuen, Seigarren Gurutzadaren baitan.
• 1817 – Lurrikara batek Arnedoko eskualdea astindu zuen.
• 1913 – Jurgi I.a Greziako erregea hil zuten haren aurkako atentatuaren ondorioz.

Arte eta kultura

Mundua

• 1959 – Rio Bravo filma estreinatu zen, Howard Hawksek zuzendu eta John Wayne, Dean Martin, Angie Dickinson, Walter Brennan, Claude Akins, Ward Bond eta Ricky Nelson aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1983 – High Road to China (Txinarako Bide Nagusia) filma estreinatu zen, Brian G. Huttonek zuzendu eta Tom Selleck, Bess Armstrong, Jack Weston, Wilford Brimley, Robert Morley eta Brian Blessed aktoreek antzeztu zuten.

Kirolak

Mundua

• 2017ko Sei Nazioen Txapelketan Ingalaterrak bere 28. garaipena eskuratu zuen.
• 2023ko Sei Nazioen Txapelketa: Irlandak partida guztiak irabazi eta txapelketaz gain laugarren aldiz Slam Nagusia ere eskuratu zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1242 – Elisabet Frantziakoa, Frantziako infanta eta Nafarroako erregina ezkontidea (h. 1271).
• 1736 – Jean-Pierre d'Escuret-Laborde, zuberotar abokatua (h. 1810).
• 1832 – Jean León Bastres, Belokeko monasterio beneditarren sortzailea (h. 1904).
• 1879 – André de Chastenet, lapurtar eskultorea (h. 1961).
• 1882 – Clément Mathieu, lapurtar artzapezpiku eta euskaltzalea (h. 1963).
• 1884 – Camino Garrigó, nafar aktorea (h. 1954).
• 1890 – Gabriel Manterola, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1977).
• 1896 – Jose Ariztimuño, Aitzol, tolosar idazle, kazetari eta elizgizon abertzale eta euskaltzalea (h. 1936).
• 1911 –
  • Éliane Jeannin-Garreau, Frantziako Erresistentziako lapurtar kidea (h. 1999).
  • Gabriel Zelaia, gaztelaniazko euskal idazlea (h. 1991).
• 1919 – Jose Emilio Esparza Viela, nafar abokatua eta funtzionarioa (h. 1970).
• 1920 – Luis García-Ochoa, euskal herritar margolari eta grabatzailea (h. 2019).
• 1928 – José María Cabodevilla, nafar idazle eta teologoa (h. 2003).
• 1931 – Nicanor Sagardui, Athleticeko futbolaria (h. 1998).
• 1948 – Luis Zubero, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1960 – Jesús Ignacio Ibañez Loyo, arabar txirrindulari ohia.
• 1964 – Idoia López Riaño, gipuzkoar ETAkidea.
• 1970 – Olatz Fernández de Arroyabe, bizkaitar errugbilari ohia.
• 1971 – Aintzane Ezenarro, gipuzkoar politikaria.
• 1972 – Koldo Sarasua, bizkaitar futbolari ohia.
• 1973 – Juantxo Koka, gipuzkoar pilotari ohia.
• 1976 – Aitor Fresán, nafar futbolari ohia.
• 1980 – Alfredo Remirez, @erreharria, arabar Twitterreko-txiolari eta euskal presoen aldeko ekintzailea.
• 1984 – Uxue Alberdi, euskal idazle eta bertsolaria.
• 1987 – Gorka Elustondo, gipuzkoar futbolaria.
• 1992 – Pedro Astray, arabar futbolaria.
• 1995 – Jon Ander Gonzalez Dopico, Dopi, bizkaitar futbolaria.
• 1997 – Alazne Etxebarria Urizar, bizkaitar atleta.

Mundua

• 1496 – Maria Tudor, Frantziako erregina ezkontidea (h. 1533).
• 1555 – Frantzisko Frantziakoa, Alençon, Château-Thierry, Anjou, Berry eta Touraineko dukea (h. 1584).
• 1578 – Adam Elsheimer, alemaniar margolaria (h. 1610).
• 1609 – Frederiko III.a Danimarkakoa, Danimarkako eta Norvegiako erregea (h. 1670).
• 1634 – Madame de La Fayette, frantziar idazlea, Frantziako lehen eleberri historikoa idatzi zuena (h. 1693).
• 1690 – Christian Goldbach, prusiar matematikaria (h. 1764).
• 1733 – Friedrich Nicolai, alemaniar idazlea (h. 1811).
• 1741 – Alexander Kucharsky, poloniar erretratugilea (h. 1819).
• 1780 – Miloš Obrenović, Serbiako printzea eta Obrenović dinastiaren sortzailea (h. 1860).
• 1782 – John C. Calhoun, AEBetako 7. presidenteordea (h. 1850).
• 1796 – Jakob Steiner, suitzar matematikaria (h. 1863).
• 1813 – Friedrich Hebbel, alemaniar antzerkigilea (h. 1863).
• 1828 – William Randal Cremer, bakezalea eta Ingalaterrako parlamentaria (h. 1908).
• 1830 – Numa Denis Fustel de Coulanges, frantziar historialaria (h. 1889).
• 1837 – Grover Cleveland, Ameriketako Estatu Batuetako 22. presidentea (h. 1908).
• 1842 – Stéphane Mallarmé, frantziar olerkaria (h. 1898).
• 1843 – Jules Vandenpeereboom, Belgikako lehen ministroa (h. 1917).
• 1844 – Nikolai Rimski-Korsakov, errusiar musikagilea (h. 1908).
• 1858 – Rudolf Diesel, alemaniar ingeniaria, Diesel-motorraren sortzailea (h. 1913).
• 1869 – Neville Chamberlain, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1940).
• 1881 – Paul Le Flem, frantziar musikagilea (h. 1984).
• 1882 – Gian Francesco Malipiero, italiar musikagilea (h. 1973).
• 1886 – Kurt Koffka, alemaniar psikologoa, Gestalt psikologiaren sortzaileetako bat (h. 1941).
• 1891 – Walter Shewhart, estatubatuar ingeniaria, kalitate-kontrol estatistikoaren aitzindaria (h. 1967).
• 1893 –
  • Costante Girardengo, Campionissimo , italiar txirrindularia (h. 1978).
  • Wilfred Owen, ingeles olerkaria (h. 1918).
• 1894 – Eric Hultén, suediar botanikaria (h. 1981).
• 1903 – Galeazzo Ciano, italiar buruzagi faxista (h. 1944).
• 1905 – Robert Donat, britainiar aktorea (h. 1958).
• 1906 – Maximino Castiñeiras, galiziar poeta eta politikaria (h. 1992).
• 1913 – René Clément, frantziar zinema zuzendaria (h. 1996).
• 1919 – Elizabeth Anscombe, britainiar filosofo eta teologoa (h. 2001).
• 1922 – Seymour Martin Lipset, estatubatuar soziologo politikoa (h. 2006).
• 1927 – Mohamed Ben Ahmed Abdelghani, Aljeriako lehen ministroa (h. 1996).
• 1928 –
  • Lennart Carleson, suediar matematikaria.
  • Gustav Peichl, austriar arkitektoa (h. 2019).
  • Miguel Poblet, kataluniar txirrindularia (h. 2013).
  • Fidel Ramos, Filipinetako presidentea (h. 2022).
• 1929 – Christa Wolf, Ekialdeko Alemaniako eleberrigile, entsegulari eta zinema gidoilaria (h. 2011).
• 1930 – Hector Bianciotti, argentinar jatorriko frantziar idazlea (h. 2012).
• 1932 – John Updike, estatubatuar idazlea (h. 2009).
• 1933 – Sergio Pitol, mexikar idazle, itzulzaile eta diplomazialaria (h. 2018).
• 1935 – Antonios Naguib, egiptoar kardinala eta Eliza Katoliko Koptoaren patriarka (h. 2022).
• 1936 – Frederik de Klerk, Hegoafrikako estatu presidentea eta 1993ko Bakearen Nobel Saria (h. 2021).
• 1937 – Rudi Altig, alemaniar txirrindularia, Alemanian inoiz izan den onenetakotzat joa (h. 2016).
• 1939 – Sofia Zhukova, errusiar serieko hiltzailea (h. 2020).
• 1941 – Wilson Pickett, estatubatuar abeslaria (h. 2006).
• 1945 – Eric Woolfson, eskoziar musikari eta abeslaria, The Alans Parsons Project taldearen sortzaileetakoa (h. 2009).
• 1947 –
  • Marouf al-Bakhit, Jordaniako lehen ministroa (h. 2023).
  • Patrick Chesnais, frantziar antzezle, zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1949 – Rodrigo Rato, espainiar politikaria eta legelaria.
• 1950 – Brad Dourif, estatubatuar aktore, ahots bikoiztaile eta umorista.
• 1952 – Salome Zurabixvili, Georgiako presidentea.
• 1954 – Andy Narell, estatubatuar piano-jotzailea, perkusionista eta musikagilea.
• 1955 –
  • Philippe Boisse, frantziar eskrimalari ohia.
  • Ana Obregón, espainiar aktore, aurkezle, dantzari, abeslari eta biologoa.
• 1956 –
  • Arundhati Bhattacharya, Indiako Estatuko Bankuko lehen emakume lehendakaria.
  • Ingemar Stenmark, suediar eskiatzaile ohia, slalom-probetan historiako hoberenetakoa.
• 1959 –
  • Luc Besson, frantziar zinema-zuzendari, gidoilari, idazle eta ekoizlea.
  • Irene Cara, estatubatuar abeslari eta aktorea (h. 2022).
• 1963 – Vanessa Williams, estatubatuar abeslari eta aktorea.
• 1965 - Maria Jose Saez Carrasco, espainiar kazetaria.
• 1966 – Isidro Baldenegro, mexikar lider ekologista historikoa (h. 2017).
• 1968 – Cristina Fallarás, espainiar kazetaria, idazlea, analista, ekintzailea eta politikaria.
• 1969 –
  • Vasil Ivantxuk, ukrainar xake jokalaria.
  • Jimmy Morales, guatemalar aktore, idazle eta politikaria, Guatemalako presidentea.
  • Eric W. Weisstein, estatubatuar entziklopedista, hainbat internet bidezko entziklopedien sortzailea eta mantentzailea.
• 1970 – Queen Latifah, estatubatuar rapeatzaile, abeslari eta aktorea.
• 1973 – Raquel Lanseros, espainiar poeta eta itzultzailea.
• 1974 – Stuart Zender, ingeles baxu-jotzailea, Jamiroquai taldeko kidea.
• 1978 – Brian Scalabrine, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
• 1980 – Natalia Poklonskaia, errusiar politikaria.
• 1981 – Fabian Cancellara, suitzar txirrindularia.
• 1982 – Timo Glock, 1 Formulako alemaniar pilotua.
• 1985 - Alba Lago, galiziar telebista-aurkezle eta idazlea.
• 1986 – Lykke Li, suediar abeslari eta modeloa.
• 1987 – Alice Belaïdi, frantziar aktore eta umorista.
• 1989 – Lily Collins, britainiar aktorea eta modeloa.
• 1990 –
  • Sergio García Salmón, kantabriar futbolaria.
  • Ines Rau, frantziar emakumezko modelo transgeneroa, Playboy aldizkarian hileko playmate izendatutako lehen emakume transgeneroa.
• 1991 – Noelia Maeso, diziplina anitzeko artista eta sortzaile ziberfeminista.
• 1993 –
  • Maziah Mahusin, bruneitar hesi-lasterkaria, Olinpiar Jokoetan Brunei ordezkatu zuen lehen emakumea.
  • Urassaya Sperbund, Yaya , thailandiar aktorea eta modeloa.
• 1997 –
  • Ciara Bravo, estatubatuar aktorea.
  • Rieko Ioane, zeelandaberritar errugbilaria.
• 1998 – Miltiadis Tentoglou, greziar atleta, luzera jauzian aditua.
• 2001 – Jada Facer, estatubatuar aktore eta abeslaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1582a – Joan Jauregi, bizkaitar morroia, Anberesen Gilen Isila erailtzen saiatzerakoan honen alabardariek hila (j. 1562).
• 1595 – Joanes Ezponda, zuberoar poeta (j. 1557).
• 1816 – Juan Carlos Areitzaga, gipuzkoar militarra (j. 1756).
• 1852 – Miguel José Irigoien, nafar apaiza, Calahorrako eta La Calzadako apezpikua, Calahorran (j. 1785).
• 1858 - Josefa Tito Recalde, gipuzkoar enpresaburua, xaboiaren fabrikazio industrialaren aitzindaria Euskal Herrian (j. 1802).
• 1870 – Joaquin Gaztanbide, tuterar musikagilea, Madrilen (j. 1822).
• 1920 – Jean Jaurgain, zuberotar historialari eta literatura-kritikaria, Zazpiak Bat armarriaren sortzailea (j. 1842).
• 1956 – Domingo Epaltza, bizkaitar politikaria (j. 1884).
• 1979 – Juan Cabanas, gipuzkoar margolaria, Liman (j. 1907).
• 1996 – Enrique Jordá, gipuzkoar orkestra-zuzendaria, Bruselan (j. 1911).
• 2017 – Ion Arretxe, gipuzkoar arte zuzendaria, marrazkilaria, idazlea eta aktorea (j. 1964).
• 2020 – Eustaquio Zubillaga, gipuzkoar futbolaria, Santa Cruz Tenerifekoan (j. 1933).

Mundua

• 235 – Alexandro Severo, erromatar enperadorea.
• 978 – Eduardo Martiria, anglo-saxoien erregea (j. c. 962)
• 1127 – Honorio III.a, Aita santua (j. c. 1148).
• 1160 – Ibn al-Qalanisi, XII. mendeko Damaskoko politikari eta kronikagilea (j. c. 1070).
• 1584 – Ivan IV.a Errusiakoa Izugarria, Tsar-a (j. 1530).
• 1745 – Robert Walpole, Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1676).
• 1768 – Laurence Sterne, irlandar eleberrigile eta elizgizon anglikanoa (j. 1713).
• 1781 – Anne Robert Jacques Turgot, frantziar politikaria eta ekonomialaria (j. 1727).
• 1799 – Adam Friedrich Oeser, alemaniar margolari eta eskultorea (j. 1717).
• 1869 – Pauline Fourès, frantziar margolari eta nobelagilea eta Napoleon Bonaparteren maitalea (j. 1778).
• 1898 – Matilda Joslyn Gage, estatubatuar emakumeen sufragioaren eta amerikar natiboen eskubide zibilen aldeko ekintzailea, abolizionista, librepentsalaria eta idazlea (j. 1826).
• 1900 – António Nobre, portugaldar olerkaria (j. 1867).
• 1907 – Marcelin Berthelot, frantziar kimikari eta politikaria (j. 1827).
• 1913 – Jurgi I.a Greziakoa, Greziako erregea (j. 1845).
• 1933 – Luis Amadeo Savoiakoa, italiar printze, mendizale eta esploratzailea (j. 1873).
• 1936 – Eleuterios Venizelos, Greziako lehen ministroa (j. 1864).
• 1937 –
  • Clémentine Hélène Dufau, frantziar margolaria (j. 1869).
  • Lidia Txarskaia, errusiar idazlea eta aktorea (j. 1875).
• 1941 – Henri Cornet, frantziar txirrindularia (j. 1884).
• 1945 – Louis Iriart Etxepare, familia euskalduneko Bearnotar politikaria (j. 1859).
• 1956 – Louis Bromfield, estatubatuar eleberrigilea (j. 1896).
• 1964 –
  • Sigfrid Edström, suediar industrialaria, Nazioarteko Batzorde Olinpikoko 4. presidentea (j. 1870).
  • Norbert Wiener, estatubatuar matematikaria, zibernetikaren sortzailea (j. 1893).
• 1965 – Faruk Egiptokoa, Egiptoko erregea (j. 1920).
• 1973 – Lauritz Melchior, daniar-estatubatuar tenorra, bere garaiko wagnertar tenore gailentzat hartua (j. 1890).
• 1975 – Adrienne Bolland, frantziar hegazkinlaria, Andeetako mendikatea hegazkin bat pilotatzen zeharkatu zuen lehen emakumea (j. 1895).
• 1977 – Marien Ngouabi, Kongoko Errepublikako presidentea (j. 1938).
• 1978 – Leigh Brackett, estatubatuar gidoilari eta zientzia fikzio idazlea (j. 1915).
• 1980 –
  • Erich Fromm, alemaniar-estatubatuar psikoanalista eta filosofoa (j. 1900).
  • Tamara de Lempicka, poloniar margolaria, bere estilo Art Déco bereziagatik ezaguna (j. 1898).
• 1982 – Vasili Txuikov, sobietar teniente jenerala (j. 1900).
• 1983 – Hunberto II.a Italiakoa, Italiako Erresumako azken erregea (j. 1904).
• 1986 – Bernard Malamud, estatubatuar idazlea (j. 1914).
• 1989 – Harold Jeffreys, ingeles astronomoa (j. 1891).
• 1992 – Antonio Molina, flamenko eta koplako andaluziar abeslaria (j. 1928).
• 1993 – Kenneth Boulding, britainiar-estatubatuar ekonomialaria (j. 1910).
• 1996 –
  • Odysseus Elytis, greziar olerkari eta saiakeragilea, 1979ko Literaturako Nobel Saria (j. 1911).
  • Niní Marshall, argentinar aktore, gidoilari eta komediantea (j. 1903).
• 2001 – John Phillips, Papa John, estatubatuar musikari, gitarra jotzaile eta abeslaria, The Mamas & the Papas taldeko kidea (j. 1935).
• 2005 – Encarnación Cabré, Espainiako lehen emakumezko arkeologoa (j. 1911).
• 2008 – Anthony Minghella, britainiar zinema zuzendaria eta idazlea (j. 1954).
• 2009 – Natasha Richardson, britainiar aktorea (j. 1963).
• 2011 – Warren Christopher, estatubatuar diplomatiko eta politikaria (j. 1925).
• 2012 – George Tupou V.a, Tongako erregea (j. 1948).
• 2013 – Mary Ellen Rudin, estatubatuar matematikaria (j. 1924).
• 2016 – Guido Westerwelle, alemaniar politikaria (j. 1961).
• 2017 –
  • Carme Alvariño, galiziar historialaria (j. 1953).
  • Chuck Berry, estatubatuar musikagile, gitarrista eta abeslaria, rock and rollaren historiako garrantzitsuenetakoa (j. 1926).
  • Trisha Brown, estatubatuar dantzaria eta koreografoa (j. 1936).
• 2020 –
  • Emil Karewicz, poloniar aktorea (j. 1923).
  • Joaquín Peiró, espainiar futbolaria eta futbol-entrenatzailea (j. 1936).
  • John Solomon, australiar errugbilaria (j. 1929).
  • Alfred Worden, estatubatuar astronauta eta ingeniaria, Apollo 15 misioan aginte-moduluaren pilotua (j. 1932).
• 2022 – George Montague, "Herriko Gayrik Zaharrena", gay eskubideen aldeko britainiar aktibista (j. 1923).
• 2023 –
  • Pedro Solbes, espainiar politikaria eta legelaria (h. 1942).
  • Pōhiva Tuʻiʻonetoa, Tongako lehen ministroa (j. 1951).
• 2024 – Thomas P. Stafford, estatubatuar astronauta (j. 1930).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Gaizka/Gaiska/Gaizkane eta Fani/Estefania.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2422
• Multimedia: 18 March / Q2422

Martxoaren 17 | Urteko egutegi | Martxoaren 19