Akroleina

Akroleina
Formula kimikoa	C3H4O
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno eta karbono
Mota	biogenic acyclic aldehyde (en) eta alkenal (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	0,84 g/cm³ (20 °C); 1,9 g/cm³
Disolbagarritasuna	40 g/100 g (ur, 20 °C)
Momentu dipolarra	3,12 D
Fusio-puntua	−88 °C ; −87 °C ; −87,7 °C
Irakite-puntua	53 °C (760 Torr); 52,69 °C (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	3,12 D
Lurrun-presioa	210 mmHg (20 °C)
Masa molekularra	56,026215 Da
Erabilera
Elkarrekintza	Transient receptor potential cation channel subfamily A member 1 (en)
Arriskuak
NFPA 704	3 3 2
Lehergarritasunaren beheko muga	2,8 vol%
Lehergarritasunaren goiko muga	31 vol%
Gutxieneko dosi hilgarria	ikusi 1.750 mg/m³ (katu, arnas hartze, 2 h); 1.500 mg/m³ (katu, arnas hartze, 2 h); 24 mg/m³ (Akuri, arnas hartze, 6 h); 1.000 ppm (Hamster, arnas hartze, 10 min); 5.500 Parts per Billion (en) (gizaki, arnas hartze); 153 ppm (gizaki, arnas hartze, 10 min); 350 mg/m³ (gizaki, arnas hartze, 10 min); 200 mg/m³ (laborategiko sagu, arnas hartze); 650 mg/m³ (laborategiko sagu, arnas hartze); 24 mg/m³ (untxi, arnas hartze, 6 h); 15 mg/kg (katu, intravenous injection (en) ); 0,178 mg/kg (Akuri, larruazalpeko); 400 mg/kg (laborategiko sagu, larruazalpeko); 250 mg/kg (untxi, larruazalpeko); 674 ppm (katu);
Batezbesteko dosi hilgarria	ikusi 10,5 ppm (Akuri, arnas hartze, 6 h); 25,4 ppm (Hamster, arnas hartze, 4 h); 66 ppm (laborategiko sagu, arnas hartze, 6 h); 875 ppm (laborategiko sagu, arnas hartze, 1 min); 175 ppm (laborategiko sagu, arnas hartze, 10 min); 152 mg/m³ (laborategiko sagu, arnas hartze, 6 h); 18 mg/m³ (laboratory rat (en) , arnas hartze, 4 h); 131 ppm (laboratory rat (en) , arnas hartze, 30 min); 8 ppm (laboratory rat (en) , arnas hartze, 4 h); 10,5 ppm (untxi, arnas hartze, 6 h); 9,008 mg/kg (laborategiko sagu, intraperitoneal injection (en) ); 4 mg/kg (laboratory rat (en) , intraperitoneal injection (en) ); 13,9 mg/kg (laboratory rat (en) , aho emate); 28 mg/kg (laborategiko sagu, aho emate); 26 mg/kg (laboratory rat (en) , aho emate); 7 mg/kg (untxi, aho emate); 30 mg/kg (laborategiko sagu, larruazalpeko); 50 mg/kg (laboratory rat (en) , larruazalpeko); 164 mg/kg (untxi, larruazalpeko); 160 mg/kg (untxi, skin absorption (en) ); 45 mg/kg (ugaztun); 150 ppm (txakur); 375 ppm (laboratory rat (en) );
Autoignizio tenperatura	234 °C
Denboran ponderatutako esposizio muga	0,25 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak, Austria); 0,1 ppm (, Egipto, Australia, Belgika, Finlandia, Frantzia, Japonia, Hego Korea, Mexiko, Zeelanda Berria, Norvegia, Filipinak, Suedia, Suitza, Turkia, Erresuma Batua); 0,05 ppm (, Danimarka, Herbehereak); 0,23 mg/m³ (, Hungaria); 0,2 mg/m³ (, Polonia)
Denbora laburreko esposizio muga	0,8 mg/m³ (baliorik ez); 0,3 ppm (Australia, Belgika, Hego Korea, Mexiko, Suedia, Erresuma Batua); 0,23 mg/m³ (Hungaria); 0,5 mg/m³ (Polonia); 0,2 mg/m³ (Errusia)
Flash-puntua	−26 °C
IDLH	4,58 mg/m³
Eragin dezake	acrolein exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	HGINCPLSRVDWNT-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	107-02-8
ChemSpider	7559
PubChem	7847
Reaxys	741856
Gmelin	15368
ChEMBL	CHEMBL721
NBE zenbakia	1092
RTECS zenbakia	AS1050000
ZVG	13480
DSSTox zenbakia	AS1050000
EC zenbakia	203-453-4
ECHA	100.003.141
CosIng	97367
MeSH	D000171
Human Metabolome Database	HMDB0041822
KNApSAcK	C00052796
UNII	7864XYD3JJ
KEGG	C01471

Akroleina konposatu organikoa da CH₂=CHCHO formula duena. Aldehido asegabeen artean sinpleena da. Likido kolorge eta usain garratzekoa da^[1].

Prestakuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Akroleina industrian prestatzen da propenoa oxidatuz metal oxidoen bidez katalisi heterrogeneoz^[2].

CH₃CH=CH₂ + O₂ → CH₂=CHCHO + H₂O

Glizerinatik abiatuz ere presta daiteke akroleina. Berau, 280 C-tara berotuta deskonposatu egiten da akroleina emanez.

(CH₂OH)₂CHOH → CH₂=CHCHO + 2 H₂O

Akroleina ere sintetiza daiteke formaldehidoaren eta azetaldehidoaren kondentsazioz.

HCHO + CH₃CHO → CH₂=CHCHO + H₂O

Erabilera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Akroleina narritatzailea denez arma kimiko gisa bailatu izan da. Frantziako armadak akroleina usatu zuen Lehen Mundu Gerran esku-granadak eta artileriako obusak betetzeko^[3].

Egun biozida gisa baliatzen da uretako belar gaiztoak eta algak tratatzeko^[2].

Akroleinak bi funtzio-talde dituenez, aukera hori baliatzen da hainbat sintesi kimikoetan, adibidez, metionina aminoazidoa sintetizatzeko.

Osasun-arriskuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Akroleina toxikoa da eta larruazalaren, begien eta arnasbideen narritatzaile bortitza.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) PubChem. «Acrolein» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-03-05).
↑ ^a ^b (Ingelesez) Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley 2000-06-15 doi:10.1002/14356007.a01_149.pub2. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2023-03-05).
↑ Prentiss, Augustin Mitchell & Fisher, George J. B.. (1937). Chemicals in War: A Treatise on Chemical Warfare. McGraw-Hill Book Company, Incorporated, 139 or..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q342790
Multimedia: Acrolein / Q342790

[1] (Ingelesez) PubChem. «Acrolein» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-03-05).

[:0-2] (Ingelesez) Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley 2000-06-15 doi:10.1002/14356007.a01_149.pub2. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2023-03-05).

[3] Prentiss, Augustin Mitchell & Fisher, George J. B.. (1937). Chemicals in War: A Treatise on Chemical Warfare. McGraw-Hill Book Company, Incorporated, 139 or..

[1]

[2]

[3]