Baso-txinbo

Baso-txinbo
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Aves
Ordena	Passeriformes
Familia	Sylviidae
Generoa	Sylvia
Espeziea	Sylvia borin; Boddaert, 1783
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Zabalera	22 cm
Kumaldiaren tamaina	4,5
Errute denbora	12 egun

Baso-txinboa edo intsusa-txori eulijalea (Sylvia borin) sylviidae familiako hegazti paseriformea da, Europako eskualde epeletan eta mendebaldeko Asian bizi dena^[1].

16 cm inguru luzea, oliba koloreko bizkarra, eta papar-bularrak gris argia dituena. Lepo-bira aldiz zurixka du. Europako erdialdean eta iparraldean bizi da, basoetan eta fruitu-arbolak dauden lekuetan. Pikuak ditu batez ere gogoko.^[2]

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kantura jo beharra dago, kontrasterik ez duen espezie honi buruzko zerbait nabarmendu nahi baduzu. Ez dago kolore pintzeladarik, ez estaltzen duen grisen eta arreen monotonia hausten duen marra deigarririk edo marrazkirik. Denak kolore neutroak dira: gris-arrexka gainetik eta zuri-grisaxka azpitik. Moko arre-grisaxka, hankak gris-urdinxkak eta iris arre kolorekoa.

Bi sexukoak berdinak dira, eta gazteak ere zailak dira bereizten, agian tonu gorrixkagoekin, gaztaina koloreko ukituarekin. Baso-txinboak txolarrearen tamaina du, 14 cm ingurukoa, baina silueta lirainagoarekin.

Kantu oso atsegina du, ozena, eztia eta oso iraunkorra txinbo kaskabeltzaren antzekoa, ez hain txirula-antzekoa, pixka bat garratzagoa.^[3]

Biologia eta ohiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Migratzailea da, udaberrian nahiko berandu itzultzen da. Gure inguruan ez da normalean apirila arte entzuten eta maiatzean ondo sartuta ere pasean jarraitzen du.

Kantu ozena eta lumaje diskretua duten espezie asko bezala, ezkutuan ibiltzen da. Dudarik gabe, haien harreman-bizitza entzumenean oinarritzen da ikusmenean baino gehiago, eta hori normala da landareri nahasiaren erdi iluntasunean murgilduta egiten duen espezie batentzat.

Udaberrian arrak iristen dira lehenengo, eta euren artean lehian hasten dira habia egiteko lurralde bat konkistatzeko, eta horren barruan hainbat habia-gune bilatzen dituzte. Emea iristen denean, bat aukeratzen du, normalean oso itxia eta lurretik oso altu ez dagoen sastraka edo zuhaixka batean, 0,50 eta 2 m artean.

Bien artean habia nahiko landugabe bat eraikitzen dute, belar lehorrez, sustraiez eta zurdaz, elkarri baldar samar loturik, normalean 5 arrautza zuri-horixka-berdexka kolorekoak, arre-oliba antzeko kolorez jaspeztatuta. Bi sexuek kolaboratzen dute inkubazioan, baina maizago emeak 12-13 egunez. Txitak nidikolak dira baina goiztiarrak. Habiatik 10 egunera irten dezakete, nahiz eta gero helduek elikatzen jarraitzen duten denbora luzez eta familia-taldearen kohesioak normalean aste batzuk gehiago iraun. Normalean txitaldi bakarra egiten dute, baina lehen kumaldiak huts egiten badu, ordezko bat egiten dute normalean.

Intsektiboroa da, batez ere beldarrak, euliak, eltxoak, landare-zorriak eta armiarmak gustatzen zaizkio, baina udaz geroztik fruitu haragitsu (baiak eta drupak) kontsumitzen ditu, udazkena hurbildu ahala bere izaera fruitujalea areagotuz. Irailean pikondoetara joaten den bisitarietako bat da, eta hori garesti ordaintzen du, izan ere, pikuekiko duen zaletasuna ezagutzen duten isileko ehiztari askok han itxaroten diote tiroz hiltzeko.

Hilabete honetan eta urrian zehar gaueko etapetan, gure baso-txinboek Afrika tropikalera eta hegoaldera migratzen dute negua igarotzera.

Deskribapena, habitata eta estatusa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europako eta mendebaldeko Asiako klima boreal eta epeletako jatorria duen espeziea da, Europan hedapen zabala duena, Eskandinavia eta Errusia iparraldetik Mediterraneoko penintsuletaraino. Iberian iparraldeko zerrenda hezean ohikoa da, nahiz eta mendi-enklabeetan eta ripisilbetan erdigunera ere iristen den.

Euskal Herri osoan hedatua, baina askoz ohikoagoa da Kantauri isurialdean eta Arabako iparraldeko haran hezeetan gainerakoan baino. Iparraldeko pasaia honetan, edozein mailatan aurkitzen da, beti ere zuhaitz edo/eta sasien estaldura egokia aurkitzen badu, bai landa osoan sakabanatuta dauden basotxoetan, bai mendiko pagadietako soilgune eta ertzetan. Bizkaian eta Gipuzkoan hain ugariak diren koniferoen landatutako basoak ere kolonizatzen ditu, ez badira garbitzen eta zuhaizka-geruza ugaria sortzen bada.

Arabako Kantauri azpiko eremuan ohikoa izaten jarraitzen du zuhaitz freskoenen azpian dauden sasietan, pagadietan, hariztietan …, baina ez hainbeste erkametzetan eta urria mendiko artederretan, sastraka itzaltsuetan edo erreka ertzetan ibiltzen da.

Baso-txinboa ez da batere arraroa ibaien ertzeko sastrakadietan, Ebro haraneko sastraka eta makaletan, baina normalean han ez da aurkitzen ibai esparru hauetatik kanpo.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Shirihai, H.; Gargallo, G.; Helbig, J. A.. (2001). Sylvia Warblers: Identification, Taxonomy and Phylogeny of the Genus Sylvia. in: The Sylvia Warblers Monograph. Londres: A & C Black.
↑ Lur entziklopedietatik hartua.
↑ (Gaztelaniaz) Administracion de la Comunidad Autonoma de Euskadi. (1989). Euskal Autonomi Elkarteko Ornodunak. Graficas Santamaria S.A., 266 or. ISBN 84-7542-639-5..