Bi Espainiak

Bi Espainiak (gaztelaniaz: las dos Españas) Antonio Machado poeta espainiarraren poema labur baten esaldia da. Beranduago Espainiako Gerra Zibilera eraman zuen ezker-eskuin zatiketa politikoaz ari delarik, esaldia izenbururik gabeko poema labur batean agertu zen, bere Proverbios y Cantareseko LIII. zenbakian.^[1]

Antonio Machado da zatiketa horren adibide bat. Enrique Lister jeneral komunista ohoratzeko poema bat idatzi zuen bitartean, haren anaia Manuel Machadok beste poema bat eskaini zion Francisco Franco Generalisimo matxinatuaren sableari.^[2]

Zatitutako Espainia baten ideia, erdi bakoitza bestearen antagonista, Mariano José de Larra XIX. mendeko satiristaraino hedatu daiteke, gutxienez, eta hark, "1836ko Arima guztien eguna" artikuluan, "Hemen datza Espainia erdia. Beste erdiak hil zuen." idatzi zuen.^[3] Geroago, Miguel de Unamuno filosofoak, Machadoren garaikideak, Jacob eta Esauren historia biblikoaren bidez garatu zuen ideia, amaren sabelean menderatzeko borrokatuz, hala nola Rebeca artikuluan (1914), zeinak Machadoren olerkiari aurre hartzen zion. Baina historialariek are atzerago kokatu dute ideia, XVII. eta XVIII. mendeetara arte, eta izaera espainiarraren eraketaren parte dela proposatu dute.^[4]^[5]

Charles J. Esdaile historialariak honela deskribatzen ditu Machadoren "bi Espainiak": "klerikala, absolutista eta atzerakoia, eta bestea sekularra, konstituzionala eta aurrerakoia". Hala ere, lehen Espainiaren irudi hori "sinpleegitzat" jotzen du, XVIII. mendeko monarka borbonikoen absolutismo ilustratua biltzen baitu, atzerakako politikarekin. Gainera, dio biztanleria —herri arruntaren masa, "bere kabuz hautemandako agenda baten atzetik dabilena"— ez zela leiala izan epe luzera.^[6]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑

Ya hay un español que quiere
vivir y a vivir empieza,
entre una España que muere
y otra España que bosteza.
Españolito que vienes
al mundo, te guarde Dios.
Una de las dos Españas
ha de helarte el corazón.
↑ A Líster, jefe en los ejércitos del Ebro, Antonio Machado, June 1938.
↑ El Día de Difuntos de 1836: Fígaro en el cementerio, Mariano José de Larra, El Español, Nº 368, 2 November 1836. "Aquí yace media España; murió de la otra media."
↑ Ramón Menéndez Pidal, "The Two Spains," in "The Spaniards in Their History," transl. Walter Starkie. New York: Norton, 1966, pp. 102-43.
↑ Fidelino de Figueiredo, "As Duas Espanhas" (1932).
↑ Charles J. Esdaile, Spain in the Liberal Age, Blackwell, 2000. ISBN 0-631-14988-0. p. 40–41.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q232105

[Proverbios-1] 

Ya hay un español que quiere
vivir y a vivir empieza,
entre una España que muere
y otra España que bosteza.
Españolito que vienes
al mundo, te guarde Dios.
Una de las dos Españas
ha de helarte el corazón.

[A_Líster-2] A Líster, jefe en los ejércitos del Ebro, Antonio Machado, June 1938.

[Larra-3] El Día de Difuntos de 1836: Fígaro en el cementerio, Mariano José de Larra, El Español, Nº 368, 2 November 1836. "Aquí yace media España; murió de la otra media."

[4] Ramón Menéndez Pidal, "The Two Spains," in "The Spaniards in Their History," transl. Walter Starkie. New York: Norton, 1966, pp. 102-43.

[5] Fidelino de Figueiredo, "As Duas Espanhas" (1932).

[6] Charles J. Esdaile, Spain in the Liberal Age, Blackwell, 2000. ISBN 0-631-14988-0. p. 40–41.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]